Osama bin Laden (10.
mars">10. mars 1957–2. mai 2011) var ein saudiarabar rekna som grunnleggjar og sjef for al-Qaida, ein militant islamistisk organisasjon som har vore involvert i terroriståtak mot sivile og militære mål rundt om på kloden.
Osama bin Laden أسامة بن محمد بن عود بن لادن | |||
| |||
Fullt namn | Usāmah bin Muhammad bin `Awad bin Lādin (arabisk: أسامة بن محمد بن عود بن لادن) | ||
---|---|---|---|
Fødd | 10. mars 1957 | ||
Fødestad | Riyadh i Saudi-Arabia | ||
Død | 2. mai 2011 | ||
Dødsstad | Abbottabad i Pakistan | ||
Mor | Hamida al-Attas | ||
Far | Mohammed bin Awad bin Laden | ||
Ektefelle | Najwa bin Laden, Khairiah Sabar, Osama bin Ladens femte kone, Siham Sabar | ||
Barn | Saad bin Laden, Omar bin Laden, Hamza bin Laden, Abdallah bin Laden, Khalid bin Laden, Miriam bin Laden, Sumaiya bin Laden | ||
Medlem | al-Qaida |
Bin Laden grunnla al-Qaida i 1988-89 for å støtta og trena utanlandske muslimske motstandsstyrkar mot Sovjetunionen under Den afghansk-sovjetiske krigen. Etter at sovjetarane trekte seg ut av Afghanistan i 1989 vende bin Laden tilbake til Saudi-Arabia. Året etter invaderte Irak under Saddam Hussein nabolandet Kuwait, noko som også sette dei saudiarabiske oljefelta i fare. Bin Laden tilbaud sine trente mujahedin til å forsvara landet, men kong Fahd tok heller imot hjelp frå amerikanske og allierte styrkar. Det at desse styrkane fekk koma inn i og vanhelga «landet med dei to moskeane» (Mekka og Medina) gjorde bin Laden rasande. Etter å ha talt imot styresmaktene for å ta imot amerikanske styrkar blei han landsforvist. Oppmoda av Hassan al-Turabi drog bin Laden og al-Qaida i eksil til Sudan, der Omar al-Bashir nyleg hadde teke makta. Dei hjelpte dei sudanesiske styresmaktene gjennom å setja opp ulike verksemder og militære treningsleirar.
I 1993 støtta Saudi-Arabia Oslo-avtalen mellom Israel og palestinarane, noko som førte til skarp kritikk frå Bin Laden. Han heldt fram med skarpe åtak på kong Fahd, og i 1994 blei han fråteken det saudiske statsborgarskapet sitt. Eigedommen hans i heimlandet blei frosen og familien tok offentleg avstand frå han. I 1998 førte terroråtak mot dei amerikanske ambassadane i Kenya og Tanzania til at al-Qaida og bin Laden blei verdskjende.
Styresmaktene i Sambandsstatane (USA) peika ut Osama bin Laden som hovudmannen bak terroråtaka 11. september 2001, då to fly styrta inn i Verdshandelssenteret i New York og om lag 3 000 menneske vart drepne. I oktober 2004 dukka det opp ein videosnutt der Osama bin Laden vedgjekk å stå bak 11. september-åtaka. Han oppgav som hovudgrunn eit ønske om å straffa stormakta som tillét Israel å invadera Libanon i 1982.
Sidan levde han på ulike stader i lite folkesette strok av Pakistan og Afghanistan. Osama bin Laden var rekna som den mest ettersøkte mannen i verda. USA hadde lova å gje ut store pengesummar til den som peika ut kvar han er. I ein fjernsynstale seint om kvelden 1. mai 2011 (USA-amerikansk tid) opplyste president Barack Obama at amerikanske spesialstyrkar hadde tatt livet av Osama bin Laden i eit hus i småbyen Abbottabad nord for Islamabad i Pakistan.
This article uses material from the Wikipedia Nynorsk article Osama bin Laden, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Teksten er tilgjengeleg under CC BY-SA 4.0 om ikkje anna er oppgjeve. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Nynorsk (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.