Avantgarde

Avantgardisme dekker fleire modernistiske kunstretningar som har utfordra den etablerte kunsten og opna nye rom for utviklinga av ei kunstform. Det å vere avantgarde, avantgardistisk eller avantgardist vil jamnast sikte til personar og miljø som er pionerar for nye straumdrag i kulturen, politikken og kunsten.

Ordet avantgarde er fransk og betyr «fortropp». Omgrepet har vorte ført over frå militær terminologi, der det viser til spesialavdelingar som opererer i felten framom større framrykkande hæravdelingar, gjerne bak fienden sine forsvarslinjer.

Den fyrste kunstnariske avantgarde skal ha vore utstillinga Salon des Refusés ('dei refuserte sin salong') i Paris i 1863. Dei refuserte sin salong vart organisert av ei gruppe målarar som ikkje hadde fått stille ut verka sine i Parissalongen/Salongutstillinga. Utstillinga valde verk ut frå strenge og konservative akademiske reglar for kva som var god kunst. Kjende målarar som Gustave Courbet, Paul Cézanne og Édouard Manet viste arbeid i Dei refuserte sitt rom, måleri som seinare har vorte vurdert som store meisterverk.

Avantgardistisk kunst har vore viktig for modernismen, som særleg verdsette originalitet og nyskaping i kunsten. Viktige kunstretningar som har fått karakteristikken avantgarde er futurisme, dadaisme, russisk konstruktivisme, abstrakt ekspresjonisme, situasjonisme og popkunst.