De schroef van Archimedes (ook wel waterschroef, wormschroef, opvoerschroef ofwel vijzelpomp genoemd) is een uitvinding van Archimedes waarmee vloeistoffen, slurries of poeders kunnen worden getransporteerd.
In een buis is een spiraalvormige schroef concentrisch in lagers opgehangen. De verplaatsing is het gevolg van de draaiende beweging van de spiraalvormige schroef binnenin de buis. Het transport gebeurt meestal opwaarts, maar ook toepassingen voor horizontaal transport bestaan, bijvoorbeeld voor het kleitransport in de strengpers.
Voor het verpompen van vloeistoffen heeft de schroef een speciale vorm, zodat de vloeistof in een ronde omgang van de schroef niet kan teruglopen naar beneden. Deze vorm, in combinatie met de schuine stand van de schroef, zorgt ervoor dat het water in losse pakketjes omhoog wordt getransporteerd. Door het gewicht van het water in de buis kan de molen niet lang zijn. Daardoor heeft de schroef een kleine opvoerhoogte, dit in tegenstelling tot een vijzel. Een vijzel heeft geen buis, maar alleen aan de onderkant een ronde opvoergang.
Op de tekening is een handbediende tonmolen te zien. Bij een tjasker (een eenvoudige poldermolen) is op de plek van de slinger een wiekenkruis aangebracht.
Grotere poldermolens en veel poldergemalen hebben als wateropvoerwerktuig een grotere aangepaste variant van de schroef van Archimedes, een zogenaamde vijzel, waarbij alleen de spiraalvormige schroef ronddraait in een halfcirkelvormige, stilstaande kuip, de vijzelkom.
De schroef van Archimedes was ook de inspiratie voor de scheepsschroef.
Voordelen:
Nadelen:
This article uses material from the Wikipedia Nederlands article Schroef van Archimedes, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). De inhoud is, tenzij anders aangegeven, beschikbaar onder CC BY-SA 4.0 Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Nederlands (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.