Cornelia Africana: Schrijfster uit Oude Rome (189v Chr-110v Chr)

Cornelia Africana
ca. 190−115 v.Chr.
Cornelia, moeder van de Gracchi, door Noël Hallé, 1779 (Musée Fabre)
Geboren	Romeinse Republiek
Overleden	Romeinse Republiek
Vader	Publius Cornelius Scipio Africanus maior
Moeder	Aemilia Tertia
Dynastie	Gens Cornelia
Partner	Tiberius Sempronius Gracchus
Kinderen	12, waaronder Tiberius Sempronius Gracchus, Gaius en Sempronia
Bron: Plutarchus, Gracchi 1.6.; Cicero, Brutus 27, 104; Quintilianus, I 1.6.
Portaal    Romeinse Rijk

Zij werd door haar man bemind en hoog geacht. Van de 12 kinderen die zij hem schonk, verloor zij er 9 en gaf de overige drie (Tiberius Sempronius Gracchus, Gaius Sempronius Gracchus en Sempronia) een uitstekende opvoeding.

Het ongelukkige lot van haar beide zonen, verdroeg zij in afzondering, met edele standvastigheid.

Haar schoonzoon, de met haar dochter Sempronia getrouwde Publius Cornelius Scipio Aemilianus Africanus minor (tevens een achterneef van Sempronia), die aan de kant van de optimates stond, zou kort na zijn schoonbroers in verdachte omstandigheden zijn overleden. Het werd vermoed dat Cornelia hier niet vreemd aan zou zijn geweest.

Twee brieffragmenten van Cornelia Africana zijn bewaard bij Nepos. Als ze geen parafrases zijn maar authentiek, wat niet iedereen aanvaardt, gaat het om de enige prozateksten geschreven door een vrouw die uit de Latijnse literatuur bekend zijn. Deze brieven werden onder meer door Cicero besproken (Brutus, 211).

Latere Romeinse generaties eerden haar als toonbeeld van de deugdzame matrona. Nadat ze op hoge leeftijd was gestorven, werd voor haar als eerste vrouw in Rome een standbeeld opgericht. Bij opgravingen werd de basis gevonden die waarschijnlijk tot dit standbeeld heeft gehoord. De inscriptie op de basis luidt:

Opus Tisicratis // Cornelia Africani f(ilia) / Gracchorum
Werk van Tisicrates // Cornelia, Africanus' d(ochter) / (moeder) van de Gracchen

• Michiel Verweij, "Cornelia. Brussels MS 9884-89 and the Codex Batavicus. A new critical edition of the epistolary fragments" in: In Monte Artium, 2021, p. 95-112. DOI:10.1484/J.IMA.5.128865

• art. Sempronii (13), in F. Lübker - trad. ed. J.D. Van Hoëvell, Classisch Woordenboek van Kunsten en Wetenschappen, Rotterdam, 1857, p. 870.