Alba Iulia: Roemeense gemeente in District Alba, Roemenië

De gemeente heeft 66.369 inwoners en ligt aan de rivier de Mureș. Naast de stad Alba Iulia bestaat de gemeente uit de volgende vier dorpen:

• Bărăbanț (Borbánd)
• Micești (Ompolykisfalud)
• Oarda (Alsóváradja)
• Pâclișa (Poklos).

Alba Iulia
Gyulafehérvár
Weißenburg (Karlsburg)

Districtshoofdstad in Roemenië
Situering
District (județ)	Alba
Historische regio	Transsylvanië
Coördinaten
Algemeen
Oppervlakte	103,65 km²
Inwoners (2002)	66.369 (640 inw./km²)
Politiek
Burgemeester	Mircea Hava
Overig
Belangrijke verkeersaders	DN14B, DN74
Website	www.apulum.ro
Foto's
Orthodoxe Kathedraal in Alba Iulia
Portaal    Roemenië

Bărăbanț verwijst mogelijk naar kolonisten uit Brabant die in de 13e eeuw zich hier vestigden. In de geschiedenis heeft de stad een belangrijke rol gespeeld zowel voor de Roemenen als voor de Hongaren.

Alba Iulia ligt in het middenwesten van Roemenië, in het district Alba. Het ligt aan de voet van het Apusenigebergte, (ook wel Westelijke Zevenburgse Alpen genoemd), waarvan de hoogste berg, de Vladeasa, boven de 1800 m ligt. Nabije steden zijn Sebeș, Turda, Deva, Sibiu en Cluj-Napoca.

 

 

De naam van de stad verwijst naar de Witte burcht van Gyula II, een Hongaarse krijgsheer die in het jaar 952 werd gedoopt in Constantinopel. Gyula en zijn stam woonden op de plek van het voormalige Romeinse fort Apulum. De Hongaren noemden de stad sindsdien Gyulafehérvár. De vermoedelijk Slavische bevolking noemde de stad Bălgrad (Witte stad of witte burcht). In het Roemeens was de naam ook lang Bălgrad. In het latijn werd de plaats Alba Julia of Alba Yulia genoemd. Deze benaming werd later overgenomen door de Roemenen en werd na 1918 (toen de Hongaren Transsylvanië verloren) de officiële naam van de stad.

Inwonersaantal per jaar

• 1850: 5.408 (2530 Roemenen, 1009 Hongaren)
• 1900: 11.507 (4833 Roemenen, 5250 Hongaren)
• 1910: 11.616 (5226 Hongaren, 5170 Roemenen)
• 1977: 41.199 (30978 Roemenen, 1924 Hongaren)
• 1992: 71.168 (60781 Roemenen, 2516 Hongaren)
• 2002: 66.406 (56016 Roemenen, 1836 Hongaren)
• 2011: 63.539 (55.671 Roemenen, 1010 Hongaren)
• 2021: 64.227 (53.788 Roemenen, 727 Hongaren)

Hongaarse gemeenschap

De Hongaarse gemeenschap van Alba Iulia heeft de beschikking over een eigen onderwijsinstelling; Gróf Majláth Gusztáv Károly Római Katolikus Teológiai Líceum. In het onderwijscentrum krijgen de Hongaarstalige kinderen van 0 tot 18 jaar de gelegenheid tot onderwijs in hun moedertaal. De school heeft een eigen bus die kinderen ophaalt uit de omliggende dorpen zoals Vințu de Jos (Alvinc) en Oiejdea (Vajasd) in de gemeente Galda de Jos. . Een ander belangrijk instituut voor de Hongaren is het Rooms Katholieke Aartsbisdom.

De Hongaarse gemeenschap neemt al jaren af, op haar hoogtepunt (in 1900) waren er op een totale bevolking van de gemeente van 16.560 inwoners 5.416 Hongaren (32,7%). In de stad zelf waren de Hongaren in dat jaar zelfs een relatieve meerderheid met 5.250 personen (45,6%) op een bevolking van 11.507, er waren toen 4.833 Roemenen (42%) en 1.261 Duitsers (10,5%). Op basis van de volkstelling in 2011 waren en 1010 personen die Hongaars als nationaliteit opgaven. Op basis van de historische Hongaarse kerkgenootschappen waren dat er 1.195 katholieken en 582 Gereformeerden (1.717 personen).

In 2021 is het aantal Hongaren in de volkstelling 727 personen. Op basis van de historische Hongaarse kerkgenootschappen waren dat 1.029 Katholieken, 530 Gereformeerden en 27 Unitariërs (1.586 personen).

 

Alba Iulia is gebouwd in de Dacische tijd, en kreeg de naam Apulon. Toen de Romeinen het zuiden van Dacië veroverd hadden, werd de hoofdstad verplaatst van Sarmizegetusa naar Apulon, dat toen de Latijnse naam Apulum kreeg.

In de 9e eeuw werd de nederzetting Bălgrad (Witte Citadel) genoemd. Maar de Hongaarse Gestas ontdekten de stad, namen ze in, en maakten ze tot hoofdstad van hun rijk in de 10e eeuw. Stefanus I van Hongarije maakte het katholicisme tot staatsreligie en zo werd de eerste katholieke kathedraal gebouwd in de 11e eeuw. Nog steeds is Alba Iulia de zetel van de Rooms-katholieke aartsbisschop. Het aartsbisdom Alba Iulia heeft zijn meeste leden onder de Hongaren in het Szeklerland.

In 1442 gebruikte Jan Hunyadi, vorst van Transsylvanië, de citadel voor voorbereidingen op grote gevechten tegen de Ottomanen.

De stad werd in het jaar 1541 de hoofdstad van het vorstendom Transsylvanië en bleef dat tot 1690. Met de heerschappij van Gabriël Bethlen, tussen 1613 en 1629, kende Alba Iulia zijn Gouden Tijd. In 1690 kwamen de Habsburgers aan de macht, die de stad de naam Karlsburg gaven.

In 1600 was het de vorst van Walachije, Mihai Viteazul (Michaël de Dappere), gelukt voor het eerst de twee Roemeense vorstendommen (Wallachië en Moldavië) en Transsylvanië te verenigen. Daardoor wordt hij nu nog als een belangrijke Roemeense staatsheld gezien, ook al duurde die vereniging maar 1 jaar.

Op 1 december 1918 werd Transsylvanië door het Verdrag van Alba Iulia gevoegd aan Koninkrijk Roemenië, waardoor 1 december werd uitgeroepen tot nationale feestdag van Roemenië. Sindsdien is de naam ook Alba Iulia.

De stad is een perfect voorbeeld van de roemenisering van Transsylvanië. Alba Iulia vormde het decor waartegen Ferdinand I van Roemenië in het jaar 1922 tot koning van Groot-Roemenië werd gekroond.

 

• Rooms Katholieke Kathedraal – gebouwd in de 13e eeuw
• Roemeens Orthodoxe Kathedraal – gebouwd in 1921
• Batthyáneum bibliotheek – gebouwd in 1773

• Gheorghe Grozav (1990), Roemeens voetballer

• Officiële site Alba Iulia (Engels, Duits en Roemeens)
• Geschiedenis Alba Iulia (Engels, Duits en Roemeens)
• Foto's van Alba Iulia

 

Zie de categorie Alba Iulia van Wiki Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.