Yesu

Yesu (★ ambö töra 6–4 föna Keriso, † 30/33), asese göi latötöi ia Yesu Keriso, Yesu moroi ba Nazareta ba oya döi tanöbö'ö, no samösa niha Yahudi sangombakha ba sondrönia'ö ba agama, sauri ba ngaotu ndröfia si-1.

Ya'ia no hunö agama Niha Keriso, agama fondrege ebua ba gulidanö. Ato Niha Keriso si faduhu tödö wa Yesu andrö Lowalangi si no tobali niha ba mesia, si no tefabu'u bakha ba Gamabu'ulali Siföföna.

Yesu
Yesu
Gambara Yesu Samatörö Hadia Ia Fefu (Pantocrator) nifazökhi me ngaotu ndröfia si-6, si so iada'a ba biara Santa Katarina ba Hili Sina'i, Mesir
Tumbuambö töra 6–4 föna Keriso
Amatöröŵa Herodes, Amatöröŵa Roma
Mate30 ma 33 (33 ma 38 fakhe)
Yerusalema, Yudaia,
Amatöröŵa Roma
Börö wa'amateFamoröfa
Tehöngö ia böröHunö wamati Niha Keriso
Sama'ele'ö Sebua bakha ba Islam
Satuania
  • Maria
  • Yosefo

Arakhagö fefu gere wangosili ma'ökhö, sangosili ngawalö zura si'otarai ba ginötö föna, fao dödöra wa no irai auri Yesu. So tesöndra waö-waö wa'auri Yesu bakha ba zura Turia Somuso Dödö, töra-töra sura Injil si so bakha ba mbuku Gamabu'ulali Sibohou. No oya mufalua wangosili hadia ahatö ba Yesu sauri ba duria nisura bakha ba Injil. Laboto Yesu me 8 ngaluo ndröfinia, itema wanasa moroi khö Yohane Same'e Fanasa me awuyu-wuyu ia nasa, ba aefa itörö wuasö ba famoni ba danö simate si 40 ngaluo wa'ara, ibörötaigö halöŵö fa'alowalangi. I'anöröi mbanua misa ba wanuriagö turia fa'alowalangi, ba andrö asese lakaoni khönia guru (rabbi). Asese göi fabu'a li Yesu khö ndra niha Yahudi sanandrösa ba zabölö fagöna wolo'ö khö Lowalangi, ifadöhö wökhö, ifahaö niha faoma amaedola, i'owuloi niha solo'ö khönia, ba gotaluara ira nifahaö si-12. Lara'u ia ba Yerusalema ba lafareso ia ira sondrönia'ö khö niha Yahudi, latou'ö ia khö wamatörö Roma samatörö tanö me luo da'ö, ba laforöfa ia molo'ö gangetula Fondrio Filato, si tobali gubernur provinsi Yudea me luo da'ö. Aefa wa'amatenia, faduhu dödö ndra solo'ö khönia wa no maoso ia moroi ba gotalua zimate, ba aefa manahae ia ba zorugo, ira solohi khönia andre tobali angowuloa ndra Niha Keriso si föföna, si muzawili ba zi sagörö ulidanö. Waö-waö wa'aurinia lafa'ema ba götöra mitou faoma nidunö-dunö (nifotöi tradisi oral), si tobali dane-dane ni'oguna'ö ba wanura Injil.

Fao ba teologi Niha Keriso wamati wa te'adonogö Yesu moroi khö Geheha Ni'amoni'ö, ni'adonogö Maria me lö nasa faruka ba ndramatua Maria, wa ifazökhi dandra sahöli-höli dödö Yesu, wa ya'ia zamasindro Gereja Niha Keriso, wa mate ia ba röfa tobali fangöhöli horö, wa maoso ia moroi ba gotalua zimate ba manahae ia ba zorugo, heza mangawuli ia dania. To'ölö faduhu dödö ndra Niha Keriso wa no ibe'e Yesu, irege tola mangatulö khö Lowalangi niha. Ifaduhu'ö tuho wamati nifa'anö ba Nikea wa edöna ihuku niha Yesu, he sauri ba he simate, föna ma zui aefa wanusugi boto, salua ba ginötö mangawuli zui dania Yesu simane nifakhoi bakha ba teologi afuriata danö (eskatologia). Arakhagö fefu Niha Keriso, lasuno Yesu, Lowalangi si no tobali niha ba lafotöi Ono Lowalangi, samösa moroi ba Lowalangi si tölu (trinitas). Ero röfi la'owasaini wa'atumbu Yesu, sito'ölönia ba 25 Desember, nifotöi luo Natal. Latörö-tödö wamoröfania ba Luo Zumaha Ni'amoni'ö ba femaosonia moroi ba gotalua zimate ba Luo Paska. Kalender fondrege oya te'oguna'ö ba zi sagörö ulidanö, ya'ia da'ö döfi 2024 Keriso (li Indonesia: Masehi, li Inggris: CE (Common Era)), te'erai ia molo'ö ginötö wa'atumbu Yesu, ambö töra.

Lafolakhömi göi Yesu bakha ba agama Islam, Baha'i, ba Druze. Latötöi Yesus ba agama Islam molo'ö töinia bakha ba zura Alquran ya'ia da'ö Isa, heza tetema'ö wa Yesu samösa sama'ele'ö ba mesia, sedöna mangawuli dania fatua lö alua wanguhuku. Faduhu-dödö ndra niha Islam wa tumbu Yesu khö Maria, me lö nasa faruka Maria khö ndramatua (li Indonesia: perawan), bahiza lö latema wa Yesu andrö no Lowalangi ma zui Ono Lowalangi. Lö göi faduhu-dödö arakhagö fefu niha Islam wa no mate Yesu ba röfa, bahiza wa no i'ohe Yesu ba zorugo Lowalangi fatua auri Yesu nasa. Fabö'ö göi molo'ö ndra niha Yahudi. Lö faduhu-dödöra wa Yesu andrö mesia, börö me lö nifönuinia zura ndra sama'ele'ö, lö nibayoini ia molo'ö hada ndra niha Yahudi, lö simaoso ia moroi ba gotalua zimate, ba tenga Lowalangi ia.

Töi

Yesu 
Moroi ba sagi yaŵa tanö ba gambölö simane wofanö tandra-luo: Töi Yesu ba li Ibrani, li Aram, li Yunani, li Latin ba li Inggris

Fame'e töi si fao-dödö ato niha

Ba ginötö Yesu ha sambua döi samösa niha Yahudi, itaria lafaogö göi "ono [töi namania]" ma zui töi mbanuania. Börö da'ö to'ölö lakaoni Yesu bakha ba Gamabu'ulali Sibohou "Yesu moroi ba Nazareta". Lakaoni Yesu ira sifaola omo khönia "tuka geu, ono Maria ba talifusö Yakobo awö Yose ba Yuda ba Simoni", "ono tuka geu" ma "ono Yosefo"; ba Injil Yohane ikaoni ia Filifo "Yesu ono Yosefo moroi ba Nazareta".

Etimologi

Töi Yesu ba li Niha tefo'eluaha moroi ba li Yunani Iēsous, nifo'eluaha moroi ba Yosua (li Ibrani Yehoshua, furi hö Yeshua), ba asese so ba danö Yudaia ba ginötö Yesu. Ato niha samo'eluaha döi Yehoshua ba Yeshua faoma "mangorifi" ba "fangorifi". Iŵa'ö Injil Mataio wa oroma mala'ika khö Yosefo sanguma'ö khönia ena'ö "ibe'e töinia Yesu, börö me i'orifi dania mbanuania moroi ba horöra".

Yesu Keriso

I'otarai götö siföföna Niha Keriso, to'ölö latötöi Yesu ira Niha Keriso "Yesu Keriso". Keriso no tenga töi nifatörö zatua bahiza sambua töi sebua (nifotöi gelar ba li Indonesia). Lahalö ia moroi ba li Yunani Χριστός (Christos), nifo'eluaha moroi ba li Ibrani mashiakh (משיח) eluahania "nibayoini", ba ba Zura Ni'amoni'ö ba li Niha "mesia". Bakha ba Zura Ni'amoni'ö, te'oguna'ö wanikha ni'amoni'ö ba wombayoini niha ma zui gama-gama si fahöna fa'alowalangi si no tobali föfö ngawalö halöŵö ba agama khöra.

Ba ginötö da'ö lafotöi Yesu "Keriso" ira Niha Keriso börö me faduhu-dödöra wa mesia ia, fe'asonia no tefabu'u bakha ba zura Gamabu'ulali Siföföna. Furi hö töi Keriso ba Yesu tobali sambua "Yesu Keriso". Solohi khönia latötöi Niha Keriso i'otarai ngaotu ndröfia sisara.

Fa'auri ba famahaönia

Molo'ö Injil kanonik

Yesu 
Sura Luka nisura yaŵa ba garate nifotöi papirus, ngaotu ndröfia si-3

Injil kanonik si öfa ngawua (Mataio, Mareko, Luka ba Yohane) no tuho gumbu heza tehalö waö-waö wa'auri ba fangombakha Yesu. Bahiza so göi nahia bö'ö bakha ba zura Gamabu'ulali Sibohou sanutunö moroi ba wa'aurinia, simane Femanga Safuria bakha ba KorI 11:23-26. Itutunö göi Halöŵö Zinenge bakha ba 10:37-38 ba ba 19:4 zanandrösa ba halöŵö si föföna Yesu ba Yohane Same'e Fanasa sombalo-baloi halöŵö andrö. Itutunö HalZin 1:1-11 (inönö göi ba TimI 3:16) zanandrösa ba wanahae Yesu töra moroi ba nitutunö Injil si öfa. Bakha ba ngawalö zura Waulo, nisura föna wanura Injil, tesöndra mato ha'uga wehede ma fanuturu Yesu.

Khö ndra mato ha'uga gangowuloa Niha Keriso siföföna so nidunö-dunö sanandrösa ba wa'auri ba famahaö Yesu si lö tesöndra bakha ba zura Gamabu'ulali Sibohou. Fao ba da'ö nifotöi injil Toma, injil Wetero, sura nibini'ö Yakobo, ba sura nibini'ö tanöbö'ö. Molo'ö ndra sangosili sato ngawalö zura andre tesura ara aefa ginötö ndra nifahaö Yesu ba nitutunö bakha khönia ambö faduhu-dödöda moroi ba nitutunö Injil si öfa.


Awena irugi da'a wo'ali ba li Niha. Höndrögö Bulö'ö kode ba wamaigi teks asli ba li Inggris. Tolo Wikipedia ba wanohugö wo'ali ya'ia na so ginötöu.  


Sanura, inötö tesura ba hadia tola faduhu-dödöda ia

Fama'oli ba ösi

Nga'ötö ba fa'atumbu

Fa'a'iraono, ösi nomo ba halöŵö

Fanasa ba fanandraigö

Fa'a'enoni ba zato

Nifahaö ba solohi

Famahaö ba tandra sahöli-höli dödö

Fangombakha wa Keriso ba famolakhömi ba hili

Migu ni'amoni'ö

Nilau ba Yerusalema

Femanga Safuria

Fa'ata'u ba kabu, femanga mböli ba fondra'u

Fanguhuku ndra ere, Herode ba Filato

Famoröfa ba fogo'o

Femaoso ba fanahae

Götö Niha Keriso siföföna

Sinöndra molo'ö sejarah

Yudaia ba Galilaia ba ngaotu ndröfia sisara

Umbu

Salua molo'ö angolifa ginötö

Hadia sindruhu alua

Ösi nomo

Fanasa

Fe'amöi enoni ba Galilaia

Halöŵö (peran)

Fasa ba famoröfa ba Yerusalema

Aefa wamoröfa

Fogambambaraini Yesu

Li, soi ba khala-khala

Teori mitos Keriso

Söndra moroi ba agama

Niha Keriso

Yahudi

Manikeis

Islam

Ahmadiyah

Druze

Baha'i

Tanöbö'ö

Fangoroma'ö ba gambara

Föfö gamatela

Famatokhi

Umbu

Taroma wehede

Khai-khai baero

Tags:

Yesu TöiYesu Faauri ba famahaöniaYesu Götö Niha Keriso siföfönaYesu Sinöndra moloö sejarahYesu Söndra moroi ba agamaYesu Fangoromaö ba gambaraYesu Föfö gamatelaYesu FamatokhiYesu UmbuYesu Khai-khai baeroYesuAmabu'ulali SiföfönaNiha KerisoYahudi

🔥 Trending searches on Wiki Li Niha:

MosagiBörösisiBene'öBaruyulasaraTongoNobelMagiLi ItaliaCharles DarwinFo'ikhugagaBalubalu mbawaSiŵa wulu a lima dalil LutherSi'öfabanua, BawölatoFo'aliMeksikoBalutaAfia (sinumbua)Amandraya, UlususuaAsiKeleraAmuriElio ModiglianiFabolaDaodaozanuwöSuhartoIndonesiaBaisKuba Si'öliBeijingBio'uti TimurGaragaziElimaCamp Vietnam ba BatamToruBawösitöraTimur TengahKaweluKecamatan HiliserangkaiIbraniBua NdrimaHary GunartoSikhalaJakartaBintangbaruDahana AlasaPlatoBawösalo'oBanuasibohou Silima'ewaliFanikha samiKota sotöi MedanMazinö Lorang''pepatah''FakheBawiFilosofiBuaLaptopBataKabu GedenaAfasiSimbiTanö Niha Mbanua SomasidoBawözamaiwöBawölahusa Dolidoli🡆 More