कम्प्युटर विज्ञानमा, कृत्रिम बौद्धिकता (ए.आइ), कहिलेकाहीं यान्त्रिक बुद्धि भनिन्छ, मानव वा जनावरले प्रदर्शन गर्ने प्राकृतिक बुद्धि को विपरित यन्त्र र मेसिनले प्रदर्शन गर्ने बौद्धिकता हो। अग्रणी एआई पाठ्यपुस्तकहरूले यस क्षेत्रलाई बौद्धिक एजेन्ट को अध्ययनको रूपमा परिभाषित गर्दछ: कुनै पनि उपकरण जसले आफ्नो वातावरणलाई बुझ्दछ र कार्यहरू लिन्छ जुन यसका लक्ष्यहरू सफलतापूर्वक प्राप्त गर्ने सम्भावना अधिकतम पार्दछ। बोलचालको रूपमा कृत्रिम बौद्धिकता भन्ने शव्द प्रायः मेशिनहरू (वा कम्प्युटर) लाई वर्णन गर्न प्रयोग गरिन्छ जुन संज्ञानात्मक कार्यहरूको नक्कल गर्दछ जसलाई शिक्षा र समस्या समाधान जस्ता मानव दिमागसँग जोड्दछ ।
कम्प्युटिङको प्रारम्भिक दिनहरूमा, वैज्ञानिकहरूले बुद्धिमानी मेसिनहरू सिर्जना गर्ने सपना देखेका थिए जसले मानिसले जस्तै तर्क गर्न र सिक्न सक्छ। अध्ययनको यो क्षेत्रलाई आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (एआई) भनिन्छ। प्रारम्भिक एआई अनुसन्धान विशेष कार्यहरूको लागि प्रोग्रामिङ कम्प्युटरहरूमा केन्द्रित थियो, जस्तै गणितीय समस्याहरू समाधान गर्ने वा चेकर्स खेल्ने। यद्यपि, यो दृष्टिकोण तुरुन्तै कठिनाईमा पर्यो किनभने मानव भाषा र तर्कको जटिलताहरूसँग व्यवहार गर्न कम्प्युटर प्रोग्राम गर्न गाह्रो थियो। 1950 को दशकमा, एआई को लागी एक नयाँ दृष्टिकोण विकसित गरिएको थियो जसलाई प्रतीकात्मक तर्क भनिन्छ। यो दृष्टिकोणले प्रतीकहरूमा ज्ञानलाई प्रतिनिधित्व गर्दछ जुन नियमहरूद्वारा हेरफेर गर्न सकिन्छ। यसले कम्प्युटरहरूलाई मानिसजस्तै तर्क गर्न अनुमति दियो। तथापि, जटिल समस्याहरूको सामना गर्दा प्रतीकात्मक तर्क चाँडै कठिनाइहरूमा पर्यो। यी समस्याहरू समाधान गर्नका लागि, एआई अनुसन्धानकर्ताहरू तथ्याङ्क र गणितबाट प्रविधिहरूतिर लागे। यी प्रविधिहरू अहिले मेसिन लर्निङको रूपमा चिनिन्छन्। मेसिन लर्निङ एल्गोरिदमहरूले कम्प्युटरहरूलाई स्पष्ट रूपमा प्रोग्राम नगरी डेटाबाट सिक्न अनुमति दिन्छ। यसले हालैका वर्षहरूमा AI मा ठूलो प्रगति गरेको छ। मेसिन लर्निङ अब धेरै फरक अनुप्रयोगहरूमा व्यापक रूपमा प्रयोग गरिन्छ, जस्तै अनुहार पहिचान, स्प्याम फिल्टरिङ, र सेल्फ-ड्राइभिङ कारहरू।[१]
कृतिम बौद्धिकता पञ्चतत्वले बनेको मानव शरीरको दिमागका अलावा मानवनिर्मित उपकरणहरु द्वारा विचार वा निर्णय प्रदर्शन गर्ने प्रक्रिया हो।
एआईमा भएका प्रगतिहरूले स्वचालित गाडीहरूको सिर्जना र विकासको माध्यमबाट गाडी मोटर वाहन उद्योगको बृद्धि र विस्तारमा योगदान पुर्याएको छ। २०१६ अनुसार[उद्यतन] , त्यहाँ ३०० भन्दा बढी कम्पनीहरूले एआईको उपयोग गर्दै स्वचालित कारहरूको सिर्जना गर्दै छन्। एआईसँग सम्बन्धित केही कम्पनीहरूले टेस्ला, गुगल, र एप्पल हुन् ।
सरकारमा कृत्रिम बुद्धिमता अनुप्रयोग र नियमन समावेश गर्दछ। कृत्रिम बुद्धिमत्ता अनुहार पहिचान प्रणालीसँग जोडी जन निगरानी को लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ। यो चीनको केहि भागहरूमा पहिले नै उपयोगमा आइरहेको छ । एक कृत्रिम बौद्धिकताले २०१८ मा टामा शहरको नगर चुनावमा पनि प्रतिस्पर्धा गरेको थियो।
२०१९ मा भारतको प्रविधि शहर (टेक सिटि ) बेङ्गलुरुको शहर मा ३८७ ट्राफिक संकेतहरू मार्फत एआई व्यवस्थित ट्राफिक सिग्नल प्रणालीहरू तैनाथ गर्यो । यस प्रणालीले ट्राफिक घनत्व निश्चित गर्न क्यामेराको प्रयोग समावेश गर्दछ र तदनुसार सवारी को लागि सङ्केत अवधि निर्धारित गर्ने यातायात को मात्रा खाली गर्न आवश्यक समय गणना गर्नेछ ।
के मेशीन बुद्धिमान हुन सक्छ? के यसाले "सोच्न" सक्छ?
भौतिकशास्त्री स्टिफन हकिङ, माइक्रोसफ्टका संस्थापक बिल गेट्स, र स्पेस एक्स संस्थापक एलोन मस्कले ए.आइको विकासबाट हुन सक्ने सम्भावनाको बारेमा चिन्ता व्यक्त गरेका छन कि मानवले यसलाई नियन्त्रण गर्न सक्दैन भन्ने कुराको साथ हकिङ यो " मानव जातिको अन्त्यको उच्चारण " हुन सक्छ।
हाल, संयुक्त राज्य अमेरिका, चीन, रुस र बेलायत सहितका ५० + देशहरूले रणभूमि रोबोटहरूको अनुसन्धान गरिरहेको छन् । धेरै व्यक्तिहरू सुपरइनटेलिजेन्ट एआईबाट हुने जोखिमको बारेमा चिन्तित छन् कृत्रिम सिपाही र ड्रोनको प्रयोग सीमित गर्न पनि चाहान्छन्।
ए.आइको दीर्घकालीन आर्थिक प्रभावहरू अनिश्चित छन्। अर्थशास्त्रीहरूको सर्वेक्षणले रोबोट र एआईको बढ्दो प्रयोगले दीर्घकालीन बेरोजगारीमा पर्याप्त वृद्धि हुने या नहुने भन्नेमा असहमति जनायो, तर उनीहरू सामान्यतया सहमत छन् कि उत्पादन लाभलाई पुनः वितरण गरेमा यो विशुद्ध फाइदा हुन सक्छ। फेब्रुअरी २०२० युरोपियन युनियन श्वेत पत्रमा कृत्रिम बुद्धिको लागि कृत्रिम बुद्धिको लागि वकालत गरिएको थियो, जसमा "स्वास्थ्य सेवा सुधार गर्ने (उदाहरणका लागि निदानलाई सटीक बनाउने, रोगहरूको राम्रो निवारण सक्षम पार्ने), खेती गर्ने दक्षता बृद्धि गर्ने, मौसम परिवर्तन शमन र अनुकूलनमा योगदान पुर्याउने, [र] पूर्वानुमानित रखरखावको माध्यमबाट उत्पादन प्रणालीको दक्षता सुधार ", सम्भावित जोखिम स्वीकार गर्दा।
This article uses material from the Wikipedia नेपाली article कृत्रिम बौद्धिकता, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). सामाग्री CC BY-SA 4.0 अनुसार उपलब्ध छ, खुलाइएको अवस्था बाहेकको हकमा। Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki नेपाली (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.