قفقاز

قفقاز به دِتا بخش قفقاز جنوبی (ماورای قفقاز) و قفقاز شومالی تقسیم وانه.

قفقاز جنوبی شامل کشورون جوموری آذربایجون، ارمنستان، گرجستان و بخشون پچیکی از شمال‌غربی ایران و شمال‌شرقی ترکیه وانه.

قفقاز شمالی اسا جزئی از روسیه هسته و شامل جوموری‌ئو شه‌گردون چچن، داغستان، اینگوشتیا، کاراچای-چرکسیا، کاباردینو-بالکاریا، کراسنودار، آدیغیه، اوستیای شومالی-آلانیا، و استاوروپول هسته.

بخشون اصلی قفقاز جنوبی (ماورای قفقاز) و داغستون جنوب‌شرقی قفقاز شومالی تا زمون قاجاریه جزو خاک ایران بینه. اما زمون فتحعلی‌شاء قاجار با جنگون ایران و روس ایران جه سِوا بَینه و به روسیه تزاری اضافه بَینه.

با رقدبوردن شوروی سه کشور جوموری آذربایجان، ارمنستون، و گرجستان جنوب قفقاز ِسر کانّه و جوموری شه‌گردون داغستون هم جزئی از روسیه هسته.

قفقاز از دید نژادی و زوونی از متنوع‌ترین مناطق جهون هسته.

گروه‌ئون قومی ساکن قفقاز دله عبارتنه از:

آذری، گرجی، ارمنی، روسی، کورد، تالش، آبخاز، لزگی، چرکس، موغول، اوستی، تورک، یونانی، تات، تاتار، آوار، چچنی، اینگوش، کاباردینو، بالکاریا، تبرسانی و...

برخی از شهرون قفقاز عبارتنه از:

جوموری آذربایجون: باکو، گنجه، لنکران، شماخی، شکی، نخجوان و جلفا.

ارمنستان: ایروان و اچمیادزین

گرجستان: تفلیس، باتومی، سوخومی، تسخینوالی و پوتی

داغستان: مخاچ‌قلعه و دربند

قفقاز اتا خشک تنگه راه ره موندنه که کوهستونی هدار هسته و ونه د ور دریا جه دوسته بیه. همینسه جنوبی-شمالی مسیر ره کسی کنترل کنده که قفقاز ره شه میس دله قایم داره. علایده برین، قفقاز سیو دریا بنادر ره هم شامل وونه که تجارت وسه کار شونه.

قدیم تاسا روسیه حکومتون که همیشه این مشکل ره داشتنه که آزاد دریا جه راه ندارنه، قفقاز بیتن وسه جنگ دکتنه. این منطقه روسیه وسه حیاتی بی‌یه و هسته. ترکیه و عثمانی هم که خاستنه شرق وری زمین بیرون و باقی تورک کشورون جه برسن، این منطقه ره لازم داشتنه. ایران هم این منطقه سر تاریخ دله همیشه نظر داشته.

• صفا، ذبیح اللّه، تاریخ ادبیات در ایران (۸جلد)، انتشارات فردوس.
• سایکس، سرپرسی، تاریخ ایران، ۱۳۵۵.
• بی‌بی‌سی

پانویس