သွားပိုးစားရောဂါ

သွားပိုးစားပုံမှာ ပါးစပ်အတွင်းရှိ ဘက်တီးရီးယားများသည် အစာကျန်များကို အစားစားပြီးမိနစ်အနည်းငယ်အတွင်းတွင် အချဉ်ဖောက်လိုက်ပါသည်။ ထိုအခါ အက်ဆစ်များထွက်လာသည်။ ထိုအက်ဆစ်များက သာလျှင်သွားကို တိုက်စားပြီး သွားပိုးစားရောဂါဖြစ်လာရခြင်း ဖြစ်သည်။

 

ကြွေလွှာတွင်သွားပိုးစားခြင်း(Enamel Caries)

ကြွေလွှာသည် သွား၏အပေါ်ဆုံးအလွှာဖြစ်ပြီး အမာဆုံးအလွှာလည်းဖြစ်သည်။ ထိုအလွှာကို ကြွေအစများ(Enamel prison) ဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်ထိုအလွှာတွင် သွားပိုးစားနေပါက နာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း မရှိပါ။ ထိုကြောင့်သတိမထားမိပဲဖြစ်နေတတ်သည်။ ထိုအချိန်တွင် သွားပိုးစားနေသောနေရာတွင် အမည်းရောင်အစက်ကလေး အဖြစ်သာတွေမြင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ထိုအချိန်တွင် သွားကို ကုသမှုမလုပ်ပဲ ဒီအတိုင်းထားခဲ့မယ်ဆိုလျှင်တော့ သွားပိုးစားရောဂါဟာ တဖြည်းဖြည်းနှင့် ဆင်စွယ်နှစ်လွှာ(Dentine) ကိုရောက်လာမှာဖြစ်ပါတယ်။

ဆင်စွယ်နှစ်လွှာ(Dentine)တွင်သွားပိုးစားခြင်း

သွားပိုးစားရောဂါကို မကုသပဲထားသောအခါ သွားပိုးစားခြင်းဟာအတွင်းကို လှိုက်စားသောပုံစံဖြင့် ဆင်စွယ်နှစ်လွှာကို ရောက်ရှိလာပါတယ်။ ဆင်စွယ်နှစ်လွှာတွင်မွသွားလွှာ(Dental pulp)နှင့်ဆက်သွယ်ထားသောအပေါက်ကလေးများ (Dentinal tubules)များရှိသဖြင့် ကျဉ်သောခံစားမှု(Hypersensitivity)ကို စတင်ခံစားရမှာဖြစ်သည်။ အပူအအေးသောက်သောအချိန်တွင် ပို၍ခံစားရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ထိုအချိန်တွင် သွားပိုးပေါက်ကလေးဟာ အဖြည်းဖြည်းကြီးလာပြီး အပေါက်ကလေးမှာ ပို၍ကြီးလာပြီဖြစ်သည်။ အခုအချိန်တွင် ကုသမှုပြုလုပ်ပါက ပြန်လည်ဖာထေးနိင်သော်လည်း မကုသပဲထားမည်ဆိုလျှင် မွသွားလွှာ(Pulp)ကို ရောက်သွားတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။

မွသွားလွှာ(Pulp)တွင်သွားပိုးစားခြင်း

သွားပိုးစားရောဂါဟာ မွသွားလွှာကို ရောက်ပြီဆိုတာနှင့် နာကျင်မှုကို စတင်ခံစားရပြီ ဖြစ်သည်။ မွသွားလွှာအပေါ်ပိုင်းကို ရောက်နေပြီးဆို မွသွားလွှာေယာင်ယမ်း(Pulpitis)လာမှာဖြစ်ပါတယ်။ ထိုအချိန်တွင်ကုသမှုခံယူပါက ပြန်လည်ကောင်းမွန်နိင်သေးသော်လည်း မွသွားလွှာအတွင်းတိုင်အောင် ရောက်သွားပြီဆိုလျှင်တော့ ပုံမှန်အတိုင်း ဖာထေးကုသခြင်းမရနိင်တော့ပါ။ ဘက်တီးရီးယားများဟာ မွသွားလွှာမှတဆင့်သွား၏ အမြစ်တိုင်အောင်ရောက်ရှိသွားပြီး သွားအမြစ်ထိပ်(Apical Lesion) မှာအနာသွားဖြစ်နေပြီဆိုပါက သွားကို အကြောသတ်ကုသခြင်း(Root Canal Therapy) ဖြင့် မွသွားလွှာအတွင်းမှ အာရုံကြောများ သွေးကြောများကို ဖယ်ထုတ်ပြီး အမြစ်အတု ပြန်ထည့်ခြင်းဖြင့် ကုသရမှာဖြင့်ပါတယ်။ ထိုအခါသွားသည် အသက်မရှိတော့သော (non-vital)သွားတစ်ချောင်းအဖြင့်ရောက်သွားပြီ ဖြစ်သည်။

ကုသပုံမှာ သွားပိုးစားရောဂါ၏ အဆင့်အပေါ်မူတည်ပါသည်။

ကြွေလွှာ

သွားပိုးစားရောဂါ သည်ကြွေလွှာတွင် သာရှိနေသေးမည်ဆိုပါက သွားပိုးအပေါက်အား ပြန်လည်ဖာတေးလို့ရနိင်ပါသေ။ ဖာထေးသော သွားဖာပစည်းများမှာလည်း ကွဲပြားလျက်ရှိသည်။ အရှေ့သွားများအတွက်ဆိုလျှင် သွားအရောင်နှင့်တူသော သွားဖာဆေးများ ရှိသလို လေဆာရောင်ခြည်ဖြင့်ဖာထေးရသော သွားဖာဆေးများလည်း ရှိသည်။ အံသွားများ နောက်သွားများအတွက်မူ စားသောအား(Occlusal Load) ကိုခံနိင်ရန်အတွက် ခံနိင်အားကောင်းသော သွားဖာဆေးများဖြင့်ဖာထေးပေးပါသည်။ ထိုဆေးများထဲတွင်လည်း သွားအရောင်နှင့်တူသော ဆေးများရှိသလို သွားအရောင်မဟုတ်သော ဆေးများလည်းရှိသည်။

ဆင်စွယ်နှစ်လွှာ

ဆင်စွယ်နှစ်လွှာ ကိုရောက်နေပြီဆိုပါက သွားကို ဆေးတစ်မျိုးအရင်ထည့်ကာ အပေါ်မှ သွားဖာပေးခြင်းဖြင့်ကုသနိင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မွသွားလွှာ

သွားပိုးစားရောဂါဟာ မွသွားလွှာတိုင်အောင် ရောက်ရှိသွားပြီဆိုပါက သွားအမြစ်ဖြတ် ကုသခြင်းဖြင့်ကုသရမှာဖြစ်ပါတ၊်။ သွားပိုးစားရောဂါဟာ သွားအမြစ်ထိပ်တိုင်အောင် ပျံနှံ့နေခြင်း သွားမျက်နှာပြင်များမှာ မကျန်သလောက်ရှိနေခြင်း များဖြစ်နေပါက သွားအားနှုတ်ပစ်ရတဲ့အဆင့်သို့တိုင်အောင် ရောက်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။ သွားနှုတ်ခြင်းသည်လည်း ကုကခြင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

သွားပိုးစားခြင်းကို ကာကွယ်ရန်မှာ သွားမှန်မှန်တိုက်ပေးခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ အစာစားပြီးတိုင်းသွားမတိုက်လျှင်တိုင် မနက်စာစားပြီး တစ်ခါ ညအိပ်ယာဝင်ခါနီးတစ်ခါ သွားတိုက်ပေးခြင်းဖြင့် သွားပိုးစားခြင်းကို ကြိုတင်ကာကွယ်နိင်ပါသည်။ ကလေးများကိုလည်း သွားစပေါက်ကတည်းက ပင် မိဘက သွားတိုက်ပေးခြင်းဖြင့် ကလေးများ သွားပိုးစားခြင်းကို ကာကွယ်ပေးနိင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ချို၍စေးကပ်သော အစာများအစား အရည်ရွမ်းပြီး အမျှင်ပါသော အစာများကို စားခြင်းအားဖြင့်လည်း ကာကွယ်နိင်ပါသည်။