မြေဆီလွှာ

အပင်၊လူ၊ တိရစ္ဆာန်များ၏ သက်မဲ့ကိုယ်ထည်းများမှမြေဆီလွှာဖြစ်လာပုံ

အထက်တွင် ဖော်ပြခဲ့ပြီးဖြစ်သော သဘာဝ အင်အားစုများအားဖြင့် မြေဆီလွှာတွင် အများဆုံး ပါဝင်သော မြေသားဝတ္ထုသည်ကျောက်များမှ ဖြစ်လာပုံကို အတော်အသင့် သိခဲ့ကြပြီ။ သို့ရာတွင် မြေဆီလွှာထဲ၌ ကျောက်မှုန့်များအပြင် အပင်၊ လူ၊ တိရစ္ဆာန်များ၏ သက်မဲ့ကိုယ်ထည်တို့မှ ဆွေးမြည့်ပျက်စီးသည့် မည်းနက်သော ပစ္စည်းများလည်း ပါသေးသည်။ ထိုပစ္စည်းများကို မြေဆွေးဟုခေါ်သည်။ မြေထဲနှင့် မြေပြင်ပေါ်တွင် တိရစ္ဆာန်နှင့် အပင်တို့သည် မရေတွက်နိုင်အောင်ပင် များပြားသည်။ တီ၊ ပုရွက်ဆိတ်အစရှိသောတိရစ္ဆာန်များ သေကြေသောအခါ မြေထဲတွင် တဖြည်းဖြည်း ဆွေးမြည့် ပျက်စီး၍ အပင်၏ အစာအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားကြသည်။ အပင်နှင့် တိရစ္ဆာန်များမှ ဖြစ်သော မြေဩဇာကို ဩဇာရှိ ဝတ္ထုပစ္စည်းမှ ဖြစ်သော မြေဩဇာဟုခေါ်သည်။ သို့ရာတွင် အပင်များသည်မြေဩဇာကို တိုက်ရိုက်အစာ အဖြစ် မမှီဝဲနိုင်ကြချေ။ မြေဩဇာကို ဗက်တီးရီးယားများက အပင်၏ အစာဖြစ်အောင် ပြောင်းပေးလိုက်မှသာ အပင်များသည် ထိုအစာကို စားသုံးမှီဝဲနိုင်ကြသည်။ ဗက်တီးရီးယားတစ်မျိုးသည် အပင်များကို ဆွေးမြည့်ပျက်ကျစေ၍ အပင်၏ အစာအဖြစ် ပြောင်းပေးသည်။ အခြားဗက်တီးရီးယားတစ်မျိုးက အပင်ပြတ်များကို နိုက်ထရိတ်ဓာတ်ပါသော ပစ္စည်းများဖြစ်စေ၍ အပင်၏ အစာအဖြစ်ပြောင်းပေးသည်။ ကြမ်းသောအနှံများရှိသည့် စပါးပင်၊ ဂျုံပင်များကို ဗက်တီးရီးယားများသည် အစိတ်စိတ် အမြွာမြွာပျက်ကျစေ၍ အပင်၏ အစာအဖြစ်သို့ ပြောင်းပေးနိုင်ကြသည်။ ထိုမြေဆွေးများကို မြေပေါ် ပေါက်နေသော အပင်တို့က တဖန်သုံးစွဲကြပြန်သည်။ သို့ရာတွင် အချို့မြေ၌ မြေဆွေးအနည်းငယ်သာပါ၍ အချို့မြေ၌မူ အမြောက်အမြားပင် ပါလေသည်။ မြေဆီလွှာတွင် ကျောက်မှုန့်နှင့် မြေဆွေးများအပြင် ရေ(အစိုဓာတ်) ပါရှိသည်။ မြေဆီလွှာအနည်းငယ်ကို ယူ၍ ချိန်ကြည့်ပါ။ ထိုနောက် ထိုမြေဆီလွှာကို နေပူထဲတွင် အခြောက်လှန်း၍ တဖန် ချိန်ကြည့်ပါ။ မြေဆီလွှာ၏ ဒုတိယအလေးချိန်သည် ပထမအလေးချိန်ထက် လျော့နေသည်ကို တွေ့ရမည်။ ယင်းသို့ အလေးချိန်လျော့သွားရခြင်းမှာ မြေဆီလွှာထဲရှိ ရေငွေ့ပျံထွက်သွားသောကြောင့် ဖြစ်လေသည်။ မြေဆီလွှာတစ်မျိုးနှင့်တစ်မျိုးတွင် ပါရှိသော ရေမှာ အတိုင်းအဆချင်း မတူကြပေ။ လေထဲ၌ အခြောက်ခံထားသော မြေစေးတွင် ထိုမြေစေးနှင့် အလေးချိန်တူသော သဲမြေမှာထက် ရေပို၍ ပါလေ့ရှိသည်။ မြေဆီလွှာသည် ကျောက်တုံးကျောက်ခဲများ ကဲ့သို့တင်းကျပ် သိပ်သည်း၍ မနေဘဲ များစွာသော မြေဆီမှုန့်ကလေးများအကြားတွင် နေရာလပ်များ ရှိနေလေသည်။ ထိုနေရာလပ်များတွင်လေဖြစ်စေ၊ ရေဖြစ်စေ အစဉ်ခိုအောင်းလျက် ရှိနေသည်။ အပင်များသည် တိရစ္ဆာန်များ ကဲ့သို့ပင် အောက်ဆီဂျင်ကို လိုသည်။ အရွက်အပွင့်များ အောက်ဆီဂျင်ကို လိုသကဲ့သို့ မြေဆီလွှာထဲရှိ အမြစ်များလည်း လိုကြသည်။ ထိုကြောင့် မြေဆီလွှာကောင်းဟု ဆိုနိုင်ရအောင်မြေဆီလွှာတွင် ရေသာမဟုတ်၊ လေလည်းရှိရသည်။ မြေဆီလွှာထဲတွင် ရေအနည်းငယ်သာ ရှိသောအခါရေသည် မြေဆီမှုန့်များ တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ထိနေသောအချက်များ၌ စုရုံးနေတတ်သည်။ ရေနည်းနည်းပိုများလာသောအခါ မြေဆီမှုန့် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ထိနေသော အချက်များ၌ စုရုံးနေသော ရေသည် တစ်နေရာနှင့် တစ်နေရာ ထိမိအောင် ဆက်သွားသည်။ သို့ရာတွင် မြေဆီမှုန့်များအကြား၌ လေသည် တစ်စပ်တည်းပင် ရှိလျက်နေသေးသည်။ ထိုထက် ရေပိုများလာသောအခါမှ မြေဆီမှုန့်များ အကြားရှိ နေရာလပ်များတွင် လေမရှိဘဲ ရေသာ ရှိလျက်နေသည်။ ထိုမြေမျိုးကို ရေဝပ်မြေဟုခေါ်သည်။ မြေဆီလွှာသည် အပင်များ ဖြစ်ထွန်းကြီးပွားရန် လိုအပ်သော ဓာတ်ပစ္စည်း အမျိုးမျိုးတို့ ပျော်ဝင်နေသည့် အရည်ကိုစုတ်ယူထိန်းသိမ်းထားသည်။ အပင်များများကြီးပွားသန်စွမ်းရန်အတွက် အလိုအပ်ဆုံးဓာတ်ပစ္စည်း ၁ဝ မျိုးမှာ အောက်ဆီဂျင်၊ ကာဗွန်၊ ဟိုက်ဒရိုဂျင်၊ နိုက်ထရိုဂျင်၊ ဖော့စဖောရပ်၊ ပိုတက်ဆီယမ်၊ ကန့်၊ ကယ်လဆီယမ်၊ မက်ဂနီဇီယမ်နှင့် သံတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုဒြဗ်စင်များအနက် နိုက်ထရိုဂျင်၊ ကာဗွန်၊ ဟိုက်ဒရိုဂျင်နှင့် အောက်ဆီဂျင်ဓာတ် ပစ္စည်းတို့ကို အပင်များသည် လေနှင့်ရေမှ ရကြသည်။ ဆိုခဲ့သောဒြဗ်စင်အားလုံး တို့သည် အပင်ကြီးပွားရန်အတွက် အနည်းနှင့်အများ အရေးကြီးသော ဒြဗ်စင်များ ဖြစ်ကြလေသည်။ မြေဆီလွှာတွင် အထက်တွင် ဖော်ပြခဲ့သော အပင်၏ အစာဖြစ်သည့် ဒြဗ်စင်များ ချို့တဲ့နေလျှင်သော်လည်းကောင်း၊ အသီးအနှံပင်များကို ဆက်ကာဆက်ကာ တနေရာတည်းတွင် စိုက်ဖန်များသဖြင့် ထိုဒြဗ်စင်ထဲမှ ဓာတ်ပစ္စည်း တစ်ခုခုဖြစ်စေ၊ တစ်ခုထက်ပို၍ ဖြစ်စေ ကုန်ခန်း ယုတ်လျော့နေလျှင်သော်လည်းကောင်း အပင်များ ကောင်းစွာဖြစ်ထွန်းနိုင်မည် မဟုတ်ချေ။ ဤကဲ့သို့သော မြေမျိုးတွင် မြေဩဇာများကို ထပ်လောင်းဖြည့်စွက်ပေးခြင်းအားဖြင့် အပင်များ ကြီးပွား ဖြစ်ထွန်းလာအောင် ပြုပြင်ပေးရသည်။ မြေဆီလွှာတွင်ရှိသော အချို့ဒြဗ်စင်တို့သည် အပင်များကြီးပွားဖြစ်ထွန်းရေးကို အထောက်အပံ့ မဖြစ်စေသည်သာမက စိုက်ပျိုး၍မရသော မြေမျိုးကို ဖြစ်စေသည်။ ပုံစံလျှင် မိုးနည်းသောအရပ်တို့တွင် အတွေ့ရများသော ဆပ်ပြာမြေမျိုး၌ အပင် အချို့သောပေါက်ရောက် ဖြစ်ထွန်းနိုင်လေသည်။

မြေဆီလွှာအမျိုးမျိုး

မြေဆီလွှာ အမျိုးမျိုးတွင် ပါဝင်ကြသော အမှုန့်တို့၏ အရွယ်မှာ တစ်မျိုးနှင့်တစ်မျိုး မတူကြချေ။ သာမန်မျက်စိနှင့်သဲပွင့်ကို ကောင်းစွာမြင်နိုင်သော်လည်း မြေဆီမှုန့်ကိုမူကား မမြင်နိုင်ချေ။ မြေဆီလွှာ အသီးအသီးတွင် ပါဝင်သော မြေဆီလွှာမှုန့်၊ သဲ၊ ရွှံ့စေးတို့၏ အချိုးအစားမှာ တစ်မျိုးနှင့်တစ်မျိုး မတူကြချေ။ ထို့ပြင် မြေဆီမြေမှုန့် ဖြစ်ပေါ်လာရသော အခြေခံ ကျောက်တုံးကျေက်ခဲအရောင်ကို လိုက်သင့်သလောက် လိုက်၍ မြေဆီလွှာ အရောင်တို့သည် တစ်မျိုးနှင့်တစ်မျိုး ကွဲပြားလျက် ရှိကြသည်။ ပုံစံဆိုသော်မြေဆွေးအချိုးအစားများများပါဝင်သည့် မြေဆီလွှာအရောင်မှာ မည်းနက်၍ အပင်အတွက် မြေဩဇာများသော မြေမျိုးဖြစ်သည်။ သဲမြေမျိုးတွင် အပင်အတွက် မြေဩဇာချို့တဲ့နေသည့်ပြင် သွေ့ခြောက်လွယ်၍ လေတိုက်ခတ်ရာသို့ လွင့်ပျောက်သွားတတ်သဖြင့် အပင်၏ အမြစ်များ ပေါ်နေတတ်သည်။ သို့ဖြင့် အပင်မှာ ရေမရသောကြောင့် နောက်ဆုံး တွင် သေရလေသည်။ သို့ရာတွင် ထိုသဲမြေမျိုးကို မြေဩဇာများ ဖြည့်စွက်ပေးခြင်းအားဖြင့် အပင်များစိုက်၍ ကောင်းစွာ ဖြစ်ထွန်းနိုင်သော မြေဆီလွှာကောင်း ဖြစ်လာနိုင်သည်။ မြေစေး၊သို့မဟုတ် ရွှံ့စေးမြေမှာ ထွန်ယက်ပြုပြင်ရ ခဲယဉ်းသော မြေမျိုးဖြစ်သော်လည်း စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းအတွက် ကောင်းမွန်သောမြေဖြစ်သည်။ ထိုမြေဆီလွှမျိုးသည် အစိုဓာတ်ကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်သဖြင့် မြေမှုန့်များမှာ စေးကပ်စုပေါင်းလျက်ရှိရာ ထွန်သွားထယ်သွားများနှင့် အလွယ်တကူ တူးဆွ၍ မရချေ။ ခြောက်သွေ့သွားသည့်အခါ၌လည်း မြေသားမှာ အလွန်တင်းမာလာသဖြင့် ပူလွန်းက ပပ်ကြားအက်များပင် ပေါ်လာတတ်သည်။ သို့ရာတွင် မြေစေးတွင် ပေါင်းစပ်ပါဝင်သော မြေမှုန့်များသည် နူးညံ့ညက်ညောသဖြင့် ဆံခြည်ပေါက်ပြွန်၏ အရည်ကို ဆွဲယူသောသတ္တိကြောင့် ရေကို ထိန်းသိမ်း သိုမှီးထားနိုင်သည့်ပြင် အပင်တို့၏ အမြစ်သေး အမြစ်မြွာတို့ကလည်း မြေဆီလွှာတွင်းရှိ အပင်၏ အစာဖြစ်သော ဩဇာဓာတ်တို့ကို အလွယ်တကူနှင့် စုတ်ယူသုံးစားနိုင်ကြလေသည်။ သဲမြေနှင့် မြေစေး ဆတူခန့် ရောစပ်လျက်ရှိသော မြေမျိုးကို နုံးမြေဟုခေါ်သည်။ ဤမြေမျိုးတွင် အပင်များ ကောင်းစွာဖြစ်ထွန်းသဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်း၌ အထူး အသုံးကျသော မြေမျိုးဖြစ်ပေသည်။ မြေသစ်၊ သို့မဟုတ် နုံးတင်မြေမျိုးကို မြစ်များ ကယူဆောင်လာ၍ မြစ်ရေလျှံသည့် အရပ်များနှင့် မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသများ၌ တွေ့ရှိရသည်။ အပင်များသည် မြေဆီလွှာကိုအကြောင်းပြု၍ အမျိုးမျိုး ကွဲပြား ကြသည်။ အချို့အပင်တို့သည် စိမ့်မြေမျိုး၌ မဖြစ်ထွန်းကြချေ။ အချို့တို့ကလည်း ဆပ်ပြာမြေ(ထုံးမြေ) မျိုးတွင် မပေါက်ရောက်နိုင်ကြ။ ထို့ကြောင့် စိုက်ပျိုးရေးလုပ် ငန်းအတွက် အကောင်းဆုံးမြေမျိုးတွင် ရေနှင့် အပင်၏ အစာများ ထိန်းသိမ်း သိုမှီးထားနိုင်ရမည် ။ မြေဆီလွှာ အတွင်းသို့ လေဝင်နိုင်သည့် ရေအောင်းမြေမျိုးလည်း မဖြစ်စေရ။ စိမ့်မြေ မဆန်ရအောင် ထုံးဓာတ်လည်း အသင့်အတင့်ပါဝင် စေရမည်ဖြစ်သည်။ စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းတွင်မြေသည် အလွန်အရေးကြီးသဖြင့် လယ်ယာကိုင်းကျွန်း လုပ်ကိုင်သော တောင်သူ လယ်သမားနှင့် မြေရှင်တို့သည် မိမိတို့မြေ၏ နကိုအခြေအနေကို သိဖို့ရန် အထူးလိုအပ်ပေသည်။ ထိုကြောင့် တိုင်းနိုင်ငံများတွင် မြေစုံစမ်းရေးအဖွဲ့များကို နိုင်ငံအစိုးရတို့က ဖွဲ့စည်းကာ နိုင်ငံတွင်းရှိ အရပ်ရပ်မှ မြေဆီလွှာ နမူနာများကို ဓာတုဗေဒနည်းအရ စုံစမ်းစစ်ဆေးကြည့်ရှုလျက် ရှိကြသည်။ ထိုသို့ အရပ်ရပ်ရှိမြေဆီလွှာ၏ နကိုအခြေအနေကို သိပြီးမှ သင့်တော်သည့် အပင်မျိုးကို ရွေးချယ် စိုက်ပျိုးခြင်းအားဖြင့် တိုင်းနိုင်ငံတစ်ခု၏ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းသည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမည် ဖြစ်သည်။xi

အပင်များ ကြီးပွား သန်စွမ်းလာရန် ရေလိုခြင်း

အပင်များ ပေါက်ရောက်ရှင်သန်ရန်အတွက် မြေဆီလွှာတွင် အစိုဓာတ်ရှိဖို့ ရေကိုတနည်းနည်းအးဖြင့် ရရှိရမည် ဖြစ်သည်။ ဩဇာကြွယ်ဝသော မည်သည့်မြေမဆို ရေမရရှိခဲ့လျှင် အပင်များ စိုက်ပျိုးရေးအတွက် မည်သို့မျှ အသုံးဝင်တော့မည် မဟုတ်ချေ။ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းတွင် ရေကို မိုးရေမှ တိုက်ရိုက် ဖြစ်စေ၊ ကန်ဆည် တူးမြောင်းများအားဖြင့် ရေသွင်း၍ ဖြစ်စေ ရရှိလေသည်။ ကန်ဆည် တူးမြောင်းများကလည်း မိုးရွာခြင်းကြောင့် ရေကိုရရှိကြသဖြင့် မိုးရေသည် စိုက်ပျိုးရေးတွင် မည်မျှအရေးကြီးကြောင်း နားလည်လွယ်မည်ဖြစ်သည်။ တစ်နှစ်အတွင်းရှိသော မိုးရေချိန်ကိုလိုက်၍ စိုက်ပျိုး လုပ်ကိုင်ရာ လယ်မြေယာမြေတို့၏ တန်ဖိုးသည် မိုးအရနည်းလျှင် နည်းသည့် အလျောက် ယုတ်လျော့၍၊ မိုးအရများလျှင်များသလို တန်ဖိုးပိုလာသည်ဟု ဆိုရပေ မည် ။ သို့ရာတွင် မိုးများလွန်းလျှင်လူများသက်သာ ချောင်ချိစွာ နေထိုင်ရန် မဖြစ်နိုင်ချေ။ မိုးနည်းလွန်းလျှင်လည်း လူတို့၏ နေထိုင်စားသောက်ရေးမှာ ခက်ခဲကျပ်တည်းလာပြန်သည်။ ထိုကြောင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူအများဆုံး သက်သာချောင်ချိစွာ နေထိုင်နိုင်သော အရပ်များမှာ မိုးအသင့်အတင့်ကို အချိန်မှန်မှန်ရရှိသော ဒေသများဖြစ်လေသည်။ အထူးသဖြင့် အပင်များ ကြီးပွားဖြစ်ထွန်းခြင်းသည် မိုးရေချိန်ကို တိုက်ရိုက်အမှီပြုလျက် ရှိလေသည်။ မိုးအလွန်ပါးရှားသော အရပ်များတွင် အပင်များ အပေါက်အရောက် အလွန်နည်းသဖြင့် အချို့အရပ်တို့၌ အပင်ဟူ၍ လုံးဝမရှိသလောက် ရှားလေသည်။ မိုးရေချိန် အသင့်အတင့်ကို အညီအမျှ ရရှိသည့် အရပ်များတွင်မူ အပင်များ ကြီးထွါးသန်စွမ်း၍ အမြောက်အမြား ပေါက်ရောက်ကြောင်းတွေ့ရှိရသည်။ မိုးရေအရ အလွန်များသော အရပ်များ တွင်ကား လူများ မနှိမ်နင်းနိုင်အောင် အပင်သေး အပင်ကြီးများ အပေါက်မြန်ကြ သည်။