Timor-Leste

Las únicas frunteiras terrestres que l paíç ten ligan nel a la Andonésia, mas ten tamien frunteira marítima cula Austrália, ne l Mar de Timor, la sul. La capital de l paíç ye Díli, na cuosta norte. Timor-Leste ye un paíç mui muntanhoso i ten un clima tropical, cun dues staçones anuales detreminadas pul regime de las munçones.

Habitada zde hai cerca de 14 mil anhos, l purmeiro cuntato que tubo culs ouropeus fui culs pertueses qu'alhá chegórun an 1512, an busca de l sándalo. An 1975 Timor-Leste tornou-se andependiente de Pertual, mas fui eimediatamente ambadido pula Andonésia qu'aneixou l território. Inda assi, esta aneixaçon cuntou cun ua fuorte ouposiçon, calculando-se que cerca dun terço de la populaçon tenga perecido a las manos de las tropas acupantes i de sous colaboradores. Ximenes Belo i José Ramos Horta, dues figuras maiores de Timor-Leste, fúrun galardoados cul Prémio Nobel de la Paç an 1996. Passado quaije 25 anhos d'heiroica rejisténcia contra l'acupaçon, an 1999 l pobo timorense tubo ouportunidade de spressar la sue buntade nun referendum ourganizado pula Ourganizaçon de las Naciones Ounidas, tenendo cerca de 80% botado pula andependéncia. L'andependéncia fui recuperada an 20 de maio de 2002 i l lhíder stórico Xanana Gusmão tornou-se l purmeiro persidente eileito.

L paíç beneficia de ajuda anternacional i ten bastas jazidas de petrólio i gáç natural ne l chamado "Timor Gap" qu'ampéçan a ser sploradas. Inda assi, Timor-Leste cuntina a ser un de ls países mais probes de l mundo, passando por sucessibos períodos de fuorte anstabelidade política i social.

Timor-Leste cunta cun zasseis lhénguas nacionales, antre las quales l tétun que tamien ye lhéngua oufecial. L segundo lhéngua oufecial ye l pertués, cumprendido por 25% de ls timorenses. Debido a la recente acupaçon andonésia, grande parte de la populaçon cumprende tamien la lhéngua andonésia.