Planeta

Planeta, cumo defenido pula Ounion Astronómica Anternacional (UAI), ye un cuorpo celhestre orbitando ua streilha ó restros stelares que ten massa suficiente para haber rotaçon al redror del (atrabeç de la grabidade) i, nun ten massa suficiente para causar fuson termonuclear, tenendo, inda, limpado la bezinança de sue órbita .

Planeta
Cuncepçon artística dun planeta strasolar (HD 209458 b) a orbitar ua streilha

Na redadeira década fúrun yá çcubiertos mais de 200 planetas stra-solares, porbando que la eisisténcia destes cuorpos ye ounibersal.

Definiçon

Planeta 
Gráfico a repersentar l tamanho an scala aprossimada de ls planetas de l sistema solar, mas nó la çtáncia. Ua parte de l disco solar ye besible ne l topo. Legendas:
1=Mercúrio
2=Bénus
3=Tierra
4=Marte
5=Júpiter
6=Saturno
7=Urano
8=Netuno
Planeta Ber artigo percipal: Definiçon de planeta

La palabra "planeta" ben de l griego ?πλανήτης — "planētēs", "plan", que quier dezir "aquel que bagueia", bisto que ls astrónomos antigos ouserbában cumo ciertas luzes se mobian atrabeç de l cielo an zacuordo cun las streilhas. Eilhes acraditában que esses oubjetos a la par cul Sol i la Luna uorbitában la Tierra cunsidrada stacionária ne l centro.

L númaro oureginal de planetas era siete: Luna, Marcúrio, Bénus, Sol, Marte, Júpiter, i Saturno, an órbitas detreminadas segundo l sistema defenido por Ptolomiu.

Mais tarde, cula adoçon de l heiliocentrismo, la Tierra passou a ser cunsidrado planeta anquanto l Sol i la Luna perdírun esse status. Cula ambençon de l telscópio permitiu-se la çcubierta de Ourano (1781), Netuno (1846) i Pluton (1930). Pluton antretanto, a partir de la resoluçon de 24 de agosto de 2006 de la Ounion Astronómica Anternacional, deixou de ser cunsidrado un planeta, passando al status de planeta nano.

La defeniçon adotada prenche un bazio que eisistie neste campo científico zde ls tiempos de l astrónomo polaco Nicolau Copérnico (1473-1543). La nuoba definiçon stablece trés grupos de cuorpos celhestres. L purmeiro anclui ls uito planetas "clássicos": Mercúrio, Bénus, Tierra, Marte, Júpiter, Saturno, Urano i Netuno. L segundo grupo anclui Ceres, Pluton i Éris, son ls planetas nanos i l terceiro grupo ye formado por pequeinhos cuorpos de l sistema solar, cumo asteróides i cometas.

Cuntrobérsias

Até l anho de 2006, cunsidraba-se Pluton l nono planeta de l sistema solar. La cuntrobérsia fui ampeçada pula çcubierta de Éris, cuorpo celhestre que queda para alhá de la órbita de Netuno i ten dimensones superiores a las de Pluton.

Pluton, çcubierto an 1930 pul cientista norte-amaricano Clyde Tombaugh (1906-1997), fui oubjeto de polémica hai décadas, percipalmente por causa de l sou tamanho, cujas stimatibas fúrun reduzidas anho passado anho i cujo balor atual fui stablecido an 2300 quilómetros de diámetro.

Assi, Pluton ye mui menor que la Tierra (12.750 quilómetros) i até mesmo menor que la Luna (3480 quilómetros) i Éris (3000 quilómetros), que inda assi stá muito mais loinge de l Sol.

Outro argumiento contra Pluton ye la forma pouco ourtodoxa de sue órbita, cuja anclinaçon nun ye paralela a la de la Tierra i la de ls outros siete planetas de l Sistema Solar.

Desta forma, la Ounion Astronómica Anternacional criou ua catadorie dun cuorpo celhestre chamada de planeta nano, drento de la qual stan ancluídos Pluton, Éris i tamien l asteróide Ceres, antre las órbitas de Marte i Júpiter.

Formaçon Planetária

Planeta Ber artigo percipal: Nebulosa solar

Nun se sabe al cierto cumo ls planetas son formados. La teorie mais aceita ye que eilhes son formados de las sobras dua nebulosa que nun se cundénsan sob açon de la grabidade para formar ua protostreilha. An beç desso, essas sobras tórnan-se un fino disco protoplanetário de puolo i gáç que gira an buolta de protostreilha i ampeça se cundensar subre cuncentraçones locales de massa drento de discos coincidos cumo planetesimales. Essas cuncentraçones quédan cada beç mais densas até que eilhes colapsan pula grabidade para formar-se protoplanetas. Depuis que un planeta cunsegue un diámetro maior que ua luna terrestre, el ampeça a acumular ua atmosfera stensa. Esto amplia la rezon de catura de l planetesimal por un fator de dieç.

Ls ampatos einérgicos planetesimales menores caleciran l planeta crecente, causando-lo, pul menos, ua fuson parcial. L anterior de l planeta ampeça a defrenciar-se pula massa, zambolbendo un núcleo denso. Ls menores planetas terrestres pérden la maior parte de las sues atmosferas debido a este oumento, mas ls gases perdidos puoden ser sustituídos por gases oureginários de l manto anterior i de l ampato de cometas susequente.(Ouserbe que ls planetas menores perdírun qualquiera atmosfera que eibentualmente gánhen por bários macanismos de scape. )

Cula çcubierta i la ouserbaçon de sistemas planetários an buolta de streilhas outras para alhá de l nuosso própio, ten premetido eilaborar, reber ó mesmo sustituir estas cuntas. Acradita-se agora que l nible de caratelísticas metálicas detremina la porbablidade que ua streilha ten de tener planetas. Antoce, acradita-se que ye menos probable que un pouco metálico, streilha populaçon I tenga un sistema planetário sustancial de l que un mui metálico streilha populaçon II.

Catadories

Ls astrónomos çtínguen planeta, planeta nano i pequeinhos cuorpos de sistema solares.

Ls planetas drento de l nuosso sistema solar puoden ser dibedidos an catadories segundo sue cumposiçon.

  • 'Planetas telúricos' (ó planetas sólidos): Planetas que son aparecidos la Tierra — cun cuorpos anchos cumpuostos de peinha: Marcúrio, Bénus, Tierra i Marte.
  • 'Planetas gazosos' (ó planetas jobianos): Planetas cun ua cumposiçon largamente cumpuosta por materiales gazosos: Júpiter, Saturno, Ourano, Netuno.
  • Planetas unránicos (ó gigante de carambelo): son ua subclasse de ls planetas gazosos, çtinguidos de ls berdadeiros jobianos por sue deflexon ne l heidrogénio i hélio i ua cumposiçon seneficante de peinhas i carambelo.

Planetas de l Sistema Solar

Planeta Ber artigo percipal: Sistema Solar

Ambaixo stan eilhes an orde crecente de çtáncia de l Sol (cun sou respetibo simblo astronómico an parénteses i l númaros de satélites naturales) :

Planetas sólidos

Planetas gazosos

Réfrencias

Tags:

Planeta DefiniçonPlaneta Formaçon PlanetáriaPlaneta CatadoriesPlaneta s de l Sistema SolarPlaneta RéfrenciasPlanetaGrabidadeStreilha

🔥 Trending searches on Wiki Mirandés:

MatemáticaAntonia López GonzálezBiologiePorgramaçon amperatibaFrederica MontsenyPoliuç NiedostupnóçtiLhibardade de spressonBarcelonaLieziDie anternacional de la mulhierJorge VI de l Reino OunidoMúsicaPioneer 11WordPressEl Folk-Lore AndaluzÍndiaCriopreserbaçonBenito MussoliniMoldábiaJeobáBarbadosOurganizaçon de l Tratado de l Atlántico NorteRenacimientoBangladexePerry (Flórida)Fidel CastroJackson PollockBenedicta BoccoliÇtrito de CoimbraHirohitoArzila (Marrocos)Dólar nuobo-zelandésOunibersidade Stadual de Feira de SantanaJacó III de ScóciaGuatemalaRússiaMedecinaMarcúrio (planeta)Júpiter (planeta)AmaresAnterneteEiboluçonGuiné EiquatorialRiu MundegoLombardiaAntónio CostaNuoba ZelándiaJohannes GutenbergBahreinCumbençones de GenebraLógica matemáticaFilmeFé bahá'íBergildoPandemie de COVID-19 an Pertual🡆 More