बचत गट हा एक सामाजिक-आर्थिक उपक्रम आहे.
ही प्रक्रिया संघटितपणे एकमेकांना समजून घेत होत असल्याने या रचनेला स्वयंसाहाय्य गट असेही संबोधले जाते. गटाला काहीतरी विशिष्ट नाव ठेवले जाते, उदा. जागृती बचत गट, अस्मिता बचत गट इ. बचत गट म्हणजे ठराविक काळाने बचत जमा करण्याच्या निमित्ताने एकत्र येणारा गट होय. हा नाबार्डचा सूक्ष्म वित्त पुरवठ्याचा जगातील सर्वात मोठा कार्यक्रम आहे.
विकिमीडिया कॉमन्सवर खालील विषयाशी संबंधित संचिका आहेत: |
बचत गटाच्या व्यवहारासाठी बचत गटाचे सदस्य - कर्ज द्यायचे का, द्यायचे ठरल्यास किती दराने द्यायचे, कोणाला द्यायचे, परतफेडी विषयी नियम वगैरे ठरवतात.
संघटित ताकद व पारदर्शक सहकाराची प्रक्रिया जर एकत्र आली तर विविध प्रकारची उद्योजकता निर्माण होते आणि समाजाच्या प्रगतीला हातभार लावते. या चळवळीतून अनेक प्रकारचे उद्योग जन्माला आले.त्यापैकी काही यशस्वी उद्योग -
या गटाद्वारे आजकाल शासकीय कार्यालयात सायकल/स्कूटर स्टॅंड चालविणे, उपहारगृह चालविणे, अंगणवाडीत आहार पुरवणे इत्यादी सेवाही पुरविण्यात येतात. बचत गटाच्या आधारामुळे गटातील महिलांच्या वैयक्तिक उद्योगांनाही प्रोत्साहन मिळत आहे.
चैतन्यArchived 2016-09-04 at the Wayback Machine. (पुणे), ज्ञान प्रबोधिनी (पुणे), शांतिसंस्कृती (कोल्हापूर), संपूर्ण बांबू केंद्र (अमरावती), आम्ही आमच्या आरोग्यासाठी (गडचिरोली), माता व बालक उत्कर्ष प्रतिष्ठान (बचत गट व्यवस्थापनासाठी जमा खर्च पत्रक, सभासद पुस्तक (पासबुक), लेजर, हजेरी वही, अहवाल वही (मिनिट बुक) अशा नोंद पत्रकाची आवश्यकता असते. (सोलापूर), 'स्व'-रूप वर्धिनी (पुणे) स्वामी विवेकानंद ब. सेवाभावी संस्था कलंबर (नांदेड).
बहुतेक बचत गट कर्जावर महिना २% व्याज आकारणी करतात. पुण्याच्या हवेली तालुक्यातील श्रीरामनगर गावाचे सर्व बचत गट महिन्याला १% दराने व्याज आकारणी करतात, याच गावातील गटाने खताच्या ब्रिकेट बनवण्याचा कारखाना काढला आहे. वर्षाला १०० टन उत्पादन गट करतो.
माहिती तंत्रज्ञान व डिजिटल युगातील अनेक साधनांचा या चळवळीला हातभार लागत आहे. नाबार्डने ई-शक्ती हा कार्यक्रम विकसित केला आहे. यशस्विनी अभियानाच्या माध्यमातून आता माहिती तंत्रज्ञान क्षेत्रातही महिला बचत गटांची वाटचाल सुरू झाली आहे.
बचत गट व्यवस्थापनासाठी जमा खर्च पत्रक, सभासद पुस्तक (पासबुक), लेजर, हजेरी वही, अहवाल वही (मिनिट बुक) अशा नोंद पत्रकाची आवश्यकता असते. बचत गट नौदणी अर्ज कर्ज अर्ज खाते उखडणै
४. थेंबे थेंबे , मंगला गोडबोले, राजहंस प्रकाशन , २०२१
५. अर्थसंखी, सुवर्णा गोखले, बीज प्रकाशन २०२३
This article uses material from the Wikipedia मराठी article बचत गट, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). इतर काही नोंद केली नसल्यास,येथील मजकूर CC BY-SA 4.0च्या अंतर्गत उपलब्ध आहे. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki मराठी (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.