ၜဵု
ၜဵု (အၚ်္ဂလိက်: salt) ဂှ် ဒှ်ဓါတ်မေန်နေရဴ (mineral) မနွံကဵု ဓါတ်အဓိက သဝ်ဒိယာံ ခလဝ်ရိဒ် (sodium chloride - NaCl) မဒှ် ဒွန်ဓါတု (ဓါတ်မပံင်ပကောံ)မွဲဂကူရ၊၊ ၜဵုဂှ် အတိုင်ဗီုသဘာဝပကတိဍေဟ်မ္ဂး မကေဝ်ပလေဲ ညးကော်စ ၜဵုတၟအ် ရ၊၊ ၜဵုဂှ် နွံပ္ဍဲ ဍာ်ၜဳ ဗွဲမဂၠိုင်၊ ပ္ဍဲဍာ်ၜဳမှာသၟိတ် မွဲလဳတာဂှ် ၜဵုနွံ ၜိုတ် ၃၅ ဂရာမ် (1.2 oz)၊ ဟီုနကဵုတၟအ်ကၠံမ္ဂး နွံ ၃.၅﹪၊၊ ဟိုတ်နူ ဍာ်နူၜဳ မၞုံကဵုၜဵုတုဲ ရှ်မဍုင်ဂှ်ရ ဍာ်ဖ္ဍုင် ညးကော်စရ၊၊
ၜဵုဂှ် ဒှ်အရာကိစ္စဇၞော် ဟွံမဲဟွံတုဲ သွက်ဘဝမွဲတုဲ ၜဵုဂှ် ပကဵု ညံင်စၞစ ဂွံနွံရှ်ရ၊၊ ၜဵုဂှ်ဒှ်အပေါတ်လုပ်ပၟိက်ဂၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ဍန်သွမ္ဂး ဒးစုတ်ၜဵုရ၊သွၜဵုဟွံပါဂှ်ရှ်ဘဟ်ပရေံရ၊ ၜဵုဂှ် စုတ်ပ္ဍဲသွမ္ဂး စနွံကဵုရှ်သာရ၊ ဆဂှ်ဟွံကဏီ ၜဵုဂှ် ဍေံသ္အးဇ္ၚးကဵု ဆီမၞိဟ်တုဲ မၞိဟ်ထတ်ယုတ်ရ။ ၜဵုဂှ် ဆမၞိဟ်တံသၟး နွံပၟိက်ဟွံသေၚ် သတ်တိရစ္ဆာန် ကေုာံ တၞံဆုတအ်ဂှ်လေဝ် နွံပၟိက်ကဵုၜဵုကီုရ၊တိရစ္ဆာန် လွဳပ္ဍဲသ္ၚိ မပ္တံကဵုပြေၚ်ဂၠဴတအ်ဂှ် ရိုဟ်တ္ၚဲဒးဗ္စၜဵုရောၚ်။
ၜဵုဂှ် ဒှ်စၞစတြေံအိုတ် မကလိဂွံ ဒၞာဲဗွဲမဂၠိုင်တုဲ နကဵုမဂွုပ်ကဵုၜဵုတုဲ မဂိုင်ဒေပ်စၞစတအ်ဂှ် ဒှ်နဲကဲ မဂိုင်ဒေပ်စၞစတြေံအိုတ်မွဲရ၊၊
နကဵုသက်သဳသုတေသန ၜိုတ်မဂွံဆဵုကေတ်လဝ်တုဲမ္ဂး ကမၠောန်ပ္တိတ်ၜဵုဂှ် ကၠာအိုတ် ကောန်မၞိဟ်တအ် စကၠောန်ကၠုင် နူကဵုဘဳသဳ ၆၀၀၀ တေအ် ပ္ဍဲအခိင်ကောန်မၞိဟ် မနွံပ္ဍဲ ဒၞာဲခေတ်လၟုဟ် မကော်စ ဍုင်ရဝ်မေန်နဳယျာ မဒှ်ဒၞာဲ မဂွံဆဵုကေတ် ဖဴၜဵု၊ မၞိဟ်တအ် ကေတ်ဍာ်ဖ္ဍုင်တုဲ ဍုန်ပ္တိတ်ၜဵုရ၊၊ ကမၠောန်ပ္တိတ်ၜဵု ပ္ဍဲဍုင်ကြုက်လေဝ် ကတဵုဒှ်လဝ် အခိင်အကြာဂှ်ကီုရ၊၊ ၜဵုဂှ် ဒှ်အရာမၞုံကဵု ၚုဟ်မး ပ္ဍဲကဵုခေတ်တမၠာတေအ်မွဲတုဲ နဒဒှ် ဗၞိက် မကူသာန်သွံရာန် နကဵုဂၠုင် မတတ်ၜဳ၊ နကဵုအုက်ဂလာဂှ် တတ်သြင်ဗတဳသဟရတအ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲကဵုဝင်ရ၊၊
ပ္ဍဲခေတ်ကၠာတေံ ပွိုၚ်ဒေသဗဂေါဂှ် ဒှ်ပွိုၚ်ဒေသ ဍုန်ၜဵုရ၊ ၜဵုတိတ်နူပွိုၚ်ဒေသဗဂေါဂှ် ၜဵုဗဂေါရဴဝွံ ကော်ခဴစအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခေတ်လၟုဟ်ဝွံ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု၊ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဒေသ လပေါတ္တာ၊ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ကျိုက်ဖျူတအ်ဂှ် ကၠောန်တဴကမၠောန်ဍုန်ၜဵုရ။
ၜဵုဂှ် ၜံက်ခါဲကေတ် နူကဵု မာင်ၜဵုလေဝ်နွံ၊ ပၠုပ်ဍာ်ၜဳ (ဍာ်ဖ္ဍုင်)တုဲ ဍုင်ပ္တိတ် ထောအ်ဍာ်၊ ဟွံသေင်မ္ဂး စဲပကှ်ထောအ်ဍာ်တုဲ ကဵုၜဵုသှ်ေဒၟံင် နကဵုနဲနာနာသာ်ဂှ် ကၠောန်ပ္တိတ်ဒၟံင်ၜဵုအိုတ်ရ၊၊အတိုင်အလုံလိုက်မွဲမ္ဂး မွဲမွဲသၞာံ ပ္တိတ်ဒၟံင်ၜဵု ၜိုတ် ၂ မဳလဳယာန်တာန်၊ ၜဵုၜိုတ် ၆﹪ ဂှ် ဒှ်အရာသွက်မၞိဟ်သုင်စောဲတုဲ သၟေဟ်တအ်ဂှ် စကာပ္ဍဲဒၞာဲမပ္တိတ်ကပေါတ်နာနာသာ်ရ၊၊
တၞံဆုလဵုဟွံဟီု ဖျေံပ္တောၚ်တုဲ ပ္တောၚ်ဂှ် ပၠၚ်ကဵုဍာ်တုဲ ဍုန်မ္ဂး ကလိဂွံၜဵုရ။
ဓါတ်သဝ်ဒိယာံ (Sodium) (ဝါ) ၜဵုဂှ် သွက်ပရေင်ထတ်ယုက်မၞိဟ်မ္ဂး ဒှ်အရာ ဟွံမဲဟွံတုဲ ဍေဟ်ပကဵု ညံင်ဓါတ်ဍာ် ဂွံဂေတ်ကၠောအ် ပ္ဍဲခန္ဓကာယပိုယ်မၞိဟ်တအ်ရ၊၊ ယဝ်ရဓါတ်ၜဵု လောန်ကာဲအာပၠန်လေဝ် ဒှ်အန္တရာယ် ကတဵုဒှ်ယဲ ကတေင်ဆီကောန်တၟအ်ဍန်၊ ယဲဆီၜေတ်မာန်ပၠန်ရ၊၊ ကောန်ၚာ်ကီု သီုကဵုမၞိဟ်ဇၞော်တအ် ကတဵုဒှ် သီုၜါမာန်ရ၊၊ ဍုင်မဇၞော်မောဝ်တအ် ဗွဲဂၠိုင် ညးတအ် ဆဝ်မ္ၚုဟ် ကောန်ဍုင်ကွာန်တအ် ညံင်ဂွံစဖအောန်ဖျေဟ် စၞမဂွုပ်လဝ်ကဵုၜဵု မပ္တံကဵု ကဂွုပ်၊ ၜိုန်တအ်ရ၊၊ ဂကောံပရေင်ထတ်ယုက်ဂၠးကဝ် WHO ဟီု မၞိဟ်အာယုက်ဇၞော်မွဲ ပ္ဍဲပွိုင်မွဲတ္ၚဲ ဒးစ သဝ်လိယာံ အောန်နူ ၂,၀၀၀ မဳလဳဂရာမ်၊ မတုပ်သၟဟ်ကဵု ၜဵု ၅ ဂရာမ်ရ၊၊
ဂကူၜဵု
ၜဵုဂှ် မပ္တံကဵု ၜဵုသာမည၊ ၜဵုကတၚ် ၜဵုသအုဲ ၜဵုသိန္ဓဴတအ်နွံတဴ နာနာသာ်ရ။ ၜဵုကတၚ် ၜဵုသအုဲ ၜဵုသိန္ဓဴတံဂှ် စကာပ္ဍဲအရာပကောံဂဥုဲဇဗဂွံရ။ ၜဵုသာမညဂှ် စကာပ္ဍဲအရာဍုန်သွရ။
နိဿဲ
This article uses material from the Wikipedia မန် article ၜဵု, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ပရောပရာတၚ်လညာတ်တၞဟ်ယဝ်ရဟွံမွဲတှ်ေပ္ဍဲ CC BY-SA 4.0 မဒုၚ်ကေတ်မာန်ရ။ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki မန် (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.