ဟိန္ဒူ

ပ္ဍဲကဵု ဘာသာဟိန္ဒူဂှ် ၜိုန်ရ နွံကဵု လညာတ်ဒဿနဂမၠိုင်ကီုလေဝ် ပရေင်ဘာသာဂှ် ဒက်ပတန် ပါ်ပရအ်လဝ် နကဵု လညာတ်သမ္တီ၊ အခိုက်အလိုက်၊ ပရူစက္ကဝါ၊ ပရူပရာကျာ်ဂမၠိုင် ကေုာံ ဒၞာဲဒတန် ဘာသာဂမၠိုင်ရ။ လိက် ဘာသာဟိန္ဒူတအ်ဂှ် နွံၜါဗီု၊ "ၐြုတိ" ဒဒှ်မမိင်ကေတ် ကဵု "သ္မြတိ" ဒဒှ်မသမ္တီလဝ်။ လိက်တအ်ဂှ် ဒှ်လိက်ဒ္ဂေတ်လၟေတ်ကျာ်၊ လိက်ဒဿန၊ ကေုာံ လိက်အာဂီုဝင်ကျာ်ဂမၠိုင် (ဒဏ္ဍာရဳ)၊ ယဇန၊ အဂမိစပူဇယ၊ ကေုာံ စမြိုင်ဘုတ်ဘာဂမၠိုင်ရ။ ပြကိုဟ်ဇၞော်ဇၞော်ဂမၠိုင်မ္ဂး မပတံကဵု လိက်ဝေဒဂမၠိုင်၊ Vedas ကဵု လိက်ဥပနိသဒဂမၠိုင် (Upanishads)၊ လိက်ပုရဏာံဂမၠိုင် (Puranas) လိက်မဟာဘရတ(Mahabharata)၊ လိက်ယာမယန (လိက်သၟိင်ရာံ) (Ramayana) ကေုာံ လိက်အာဂမသတအ် (Āgama (Hinduism)|Āgamas)ရ။ တင်ဂၞင် ကေုာံ ပွံက်အဓိပ္ပါယ် နူကဵုလိက်တအ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်အရာအဓိက ကိစ္စဇၞော် ပ္ဍဲဘာသာဟိန္ဒူကီုလေဝ်၊ စပ်ကဵု ဗီုကံက်အဓိပ္ပါယ် နူလိက်တအ်ဂှ် လညာတ်တၞဟ်ခြာ ရေင်သကအ် နွံဗွဲမဂၠိုင်တုဲ အရာလဵု မဒှ်အရာဓဝ်ဍာံ အရာလဵု မဒှ်အခိုက်ကၞာဂှ် လညာတ်ဟွံတုပ် ရေင်သကအ်အိုတ်ရ။

တင်ရန်တၟအ် ကေုာံ တိုင်ပ္ကဴဘဝ ပ္ဍဲကဵု ဘာသာဟိန္ဒူဂှ် နွံပန်သာ်၊ ဣဏအ်ဂှ် ညးကော်ဂး ပုရုၑါရထပန် (Puruṣārtha)။ ညးမ္ဂး ပန်သာ်ဂှ်ရော "ဓမ္မ" ပွမဒ္ဂေတ် ကေုာံ ကေတ်တာလျိုင်၊ "အာရ်ထ" (Artha) ပွမကၠောန်၊ "ကာမ" ပွမထၞေန်စေန်စပ် ကေုာံ "မောက်ၐ" ပွမတိတ်ဗၠး နူဘဲသံသာ ပွမဒးမချိုတ် ကေုာံ ပွမကလေင်ဂျိုင်ရ။ ကာမ မဒှ်အရာ မပကဵု ညံင်ဂွံချဳဓရာင် ညံင်ဂွံထၞေန်စပ်တုဲ ဇလိင်ကဵု ဘဝသံသာ မတွဟ်ဂး ပွမချိုတ် ပွမဒှ်တုဲ နကဵုဂၠံင်တရဴယောဂ/ပၟဝ်ဓဝ် ဂှ် ဗစိုပ်ကဵု မောက်ၐ ရ။ ပ္ဍဲဘာသာဟိန္ဒူဂှ် နွံကဵု အရာမကၠောန်ပ မပတံကဵု ပူဇဴ၊ ဖ္ဍောတ်ဗှ်၊ ဇပ၊ ပၟဝ်ဓဝ်၊ သဘင်လၟေင်သၞာံဂမၠိုင် ကေုာံ ပွမအာဂၠောဲအာလ္ၚောဝ်ကျာ်ဂမၠိုင်ရ။ ညးလ္ၚဵုဂှ်မ္ဂး သၠးထောအ် ဘဝပရေင်မၞိဟ် ကေုာံ ပရေင်အရပ်အရာဝတ္ထုဂမၠိုင်တုဲ မံင်နဒဒှ် ဘဝခမဳ မကော်ဂး သညေ္ညသ သွက်ကလိဂွံ မောက်ၐ ရ။ဒလောအ်ဗတောန် ဟိန္ဒူ လၟိုန်ထာဝရဂှ် ညံင်ဂွံ နွံကဵုစိုတ် ပွမတပ်တး၊ ဝေင်ပါဲ ပရေင်ပျဲပျာံ ဂစိုတ်သတ် မနွံကဵုလမျီု၊ ဒးနွံကဵု ဓဝ်ခန္တဳ ပွမအေင်ဒုင်၊ မဒးနွံစိုတ်တန်ကြန်၊ မဒးနွံကရုဏာ အကြာညးမွဲကုမွဲရ။ ဂကောံဂိုဏ်ဟိန္ဒူဇၞော်အိုတ် နွံပန်ဂိုဏ်၊ ဂိုဏ်ဝါဒဗိသၞုဟ် (Vaishnavism)၊ ဂိုဏ်ဝါဒသဳဝ (Shaivism)၊ ဂိုဏ်ဝါဒသကတ (Shaktism) ကေုာံ ဂိုဏ်ဝါဒသမာရတိ (Smartism)တအ်ရ။

ဟိန္ဒူဂှ် ဒှ်ဘာသာမစၜုဲစၜော် ဇၞော်အိုတ် မရနုက်ကဵုပိ ပ္ဍဲဂၠးတိဏအ်တုဲ၊ ကုညးမလျိုင်ပတှ်ေ ဘာသာဟိန္ဒူဂှ် ညးကော်စ ကောန်ဟိန္ဒူ၊ သီုဖအိုတ် နွံစ ၜိုတ် ၁.၁၅ ဗဳလဳယာန် မဒှ်လၟိဟ်မၞိဟ်ဂၠးတိ ၜိုတ် ၁၅-၁၆%။ ပ္ဍဲဍုင်အိန္ဒိယ၊ ဍုင်နဳပဝ်၊ ဍုင်မဝ်ရိဂျုတ် (Mauritius)တအ်ဂှ် ဒှ်ဍုင် မၞိဟ်မရှ်ေသှ်ေ ဟိန္ဒူဂၠိုင်အိုတ်ရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲတကအ်ပါလဳ ဍုင်အေန်ဒဝ်နဳရှာဂှ်လေဝ် ဒှ်မၞိဟ် မရှ်ေသှ်ေ ဟိန္ဒူဂၠိုင်ကီုရ။ ပါဲနူဂှ်တုဲ ဂကောံမၞိဟ်ဟိန္ဒူဂှ် ပ္ဍဲကဵု တကအ်ကာရိဗ်ဗေန်(Caribbean) ဍုင်အာရှအဂၞဲ၊ ပ္ဍဲအမေရိကသၟဝ်ကျာ၊ ယူရောပ်၊ Oceania၊ အာဖရိက ကေုာံ ပ္ဍဲဍုင်တၞဟ်တအ်လေဝ် နွံကီုရ။

 

မအရေဝ်မ္ဂး ဟိန္ဒူ ဝွံ စေန်ဆက်ကၠုင် နူကဵု အရေဝ်အေန်ဒိ-အာရဳယာန်/သံသကြိုတ် နကဵုမအရေဝ်တမ် သိန္ဒု (Sindhu)ရ။ နကဵုလညာတ် အစာပါမောက္ခ Asko Parpola မ္ဂး အရေဝ်တြေံတြဟ်အဳရာန်နဳယာန် (Proto-Iranian) ရမ္သာင် သ(*s) ဒှ်အာ> ဟ ဂှ် ကတဵုဒှ်လဝ် ပ္ဍဲအကြာ ဘဳသဳ ၈၅၀–၆၀၀ ရ။^{[နွံပၟိက် ဗၟံက်ထ္ၜးတင်နိဿဲ]} ဟိန္ဒူ နဒဒှ် နကဵုယၟု ဘာသာမစၜုဲစၜော်မွဲဂှ် စစၟတ်သမ္တီကၠုင် ပ္ဍဲအခိင် ဗြိတိန် မလုပ်ပကဝ်လဳနဳ ပ္ဍဲဍုင်အိန္ဒိယရ။ ကိုပ်ကၠာနူဂှ်မ္ဂး ကောန်ဍုင်အိန္ဒိယတအ် ဟိန္ဒူဂှ် နဒဒှ်ဘာသာ မတၞဟ်ခြာ နူကဵု အခိုက်ကၞာ ကေုာံ ဂကူညးတအ်မွဲဂှ် ဟွံစၟတ်သမ္တီလဝ်တုဲ ဟိန္ဒူဂှ် သီုဒှ်ဂကူ၊ အခိုက်ကၞာ မၞိဟ်မပဒတဴ ပ္ဍဲဒေသဂှ် သီုဖအိုတ်ရ။^{[page needed]}

ယၟုမ္ဂး "ဟိန္ဒူ" ဂှ် နူတမ်တေအ် ဒှ်ယၟုၜဳအေန်ဒူ (Indus River) မနွံဒၟံင် ပ္ဍဲကဵု ခေတ်လၟုဟ် ဍုင်ပါကာတ်သတာန် ကဵု အိန္ဒိယလပါ်သၟဝ်ကျာရ။ နကဵုလညာတ် Gavin Floodမ္ဂး "ယၟုဂကောံမၞိဟ် မကော်ဂး ဟိန္ဒူ ဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠာအိုတ် ပ္ဍဲကဵု အရေဝ်ပါသဳ (အဳရာန်) မကော်စ ဂကောံမၞိဟ်/ဂကူ မပဒတဴ ဗဒါဲၜဳအေန်ဒူ မဒှ်မအရေဝ် မကၠုင်နူ သံသကြိုတ်သိန္ဒု"၊ ဗွဲမကၠးဖ္ဍးဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲလိက်တၟအ် Darius I (550–486 BCE) မချူလဝ် ပ္ဍဲဘဳသဳ ၆ ဗွဝ်ကၠံဂှ်ရ။ ယၟုမ္ဂး ဟိန္ဒူ မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲကဵု အခိင်တမၠာတေအ်ဂှ် ဒှ်ယၟု ပထဝဳမွဲတုဲ ဟွံဒှ် ယၟုမပစၞး ဘာသာမစၜုဲစၜော်မွဲရ။ ယၟုမ္ဂး "ဟိန္ဒူ" နဒဒှ် ဘာသာမစုဲစၜော်မွဲဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲကဵု လိက်ကြုက် နူကဵု ခေတ် ၇ ဗွဝ်ကၠံအေဒဳ မစၟတ်သမ္တီလဝ် ပရူဘာသာရးပလိုတ် နကဵု Xuanzang၊ တုဲပၠန် ပ္ဍဲ ၁၄ ဗွဝ်ကၠံဂှ် လိက်ပါသဳ Futuhu's-salatin နကဵု'Abd al-Malik Isami ရ။

Thapar ဟီု မအရေဝ်မ္ဂး ဟိန္ဒူဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ကိုပ်ကၠာတေအ် နကဵု ဟေပတဟိန္ဒု (heptahindu) ပ္ဍဲAvesta – မတုပ်ကဵု သပ္တ သိန္ဒု (sapta sindhu)၊ hndstn (ပတိတ်ရမ္သာင် ဟိန္ဒုသတာန် (Hindustan)) ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲလိက်တၟအ် သသနဳယာန် (Sasanian inscription) နကဵု အေဒဳ ၃ ဗွဝ်ကၠံတုဲ ယၟုဂှ် မကော်စ ဒေသ ပ္ဍဲအာရှသၠုင်ကျာ ဗွဲဒိုဟ်ဗာယပ်ရ။ မလိက်အာရာပ် အယ်-ဟိန်ဒ (al-Hind) ဂှ် ရန်တၟအ် မကော်စ ဂကူမၞိဟ် မပဒတဴ ပ္ဍဲမွဲဒမြိပ် ၜဳအေန်ဒု ရ။ မအရေဝ်အာရာပ်ဝွံလေဝ် ကေတ်နူကဵု မအရေဝ်ပါသဳ နူကဵုအခိင်ပါသဳ ကိုပ်ကၠာအေဿလာမ် ဟွံကတဵုဒှ် မရန်တၟအ် ဂကောံမၞိဟ် ပ္ဍဲဍုင်အိန္ဒိယဂမၠိုင်ရ။ ၜိုတ် ၁၃ ဗွဝ်ကၠံဂှ် ယၟုဍုင် ဟိန္ဒူသတာန် (Hindustan) ဂှ် ဒှ်ယၟုတၞဟ် သွက်ဂကူအိန္ဒိယဂမၠိုင်၊ မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဍုင်ဟိန္ဒူ (ဟိန္ဒူသန္ထာန်)ရ။

မအရေဝ် ဟိန္ဒူ ဂှ် ဗွဲကြဴ စချူကၠုင် ပ္ဍဲလိက်သံသကြိုတ် မပ္တံကဵု ပ္ဍဲလိက် ရာဇတရန္ဂိနဳ (Hinduka, c. 1450) တုဲပၠန် ပ္ဍဲ အကြာ ၁၆-၁၈ ဗွဝ်ကၠံဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲလိက်ဘာသာဗင်္ဂါလဳ လိက်ဂေါဒိယာ ဝိသနဝ (Gaudiya Vaishnava) သီုကဵု ပ္ဍဲလိက် စိန္တယ ဆရိတံရိတ (Chaitanya Charitamrita) ကေုာံ စိန္တယ ဘဂဝတ (Chaitanya Bhagavata)တအ်ရ။ လိက်တအ်ဂှ် ဗၟံက်ထ္ၜး ဗီုဟိန္ဒူ မတၞဟ်ခြာ နူကဵု မုသလေန်ရ။ မုသလေန်ဂှ် ညးကော် ပ္ဍဲလိက်ဂှ် ယဝနဿ မဂွံ အဓိပ္ပါယ် ညးသအာင်/ညးဍုင်သအာင် ဟွံသေင်မ္ဂး မ္လေစ္ဆ (Mleccha) မဂွံအဓိပ္ပါယ် "အရိုင်"၊ ပ္ဍဲကဵု လိက် ဘက္တ မလ (Bhakta Mala) မချူလဝ် "ဟိန္ဒူ ဓမ္မ"ရ။ စိုပ်ၜိုတ် ၁၈ ဗွဝ်ကၠံ ကောန်ဗၞိက် ရဲယူရောပ်တအ် စိုပ်ကၠုင် အိန္ဒိယတုဲ ဘာသာစၜုဲစၜော် အိန္ဒိယဂှ် ကော်စ ဟိန္ဒူ (Hindus)ရ။

ဘာသာဟိန္ဒူဂှ် စပ်ကဵု ပရေင်လျိုင်ပတှ်ေ ကေုာံ အခိုက်ပြဝေဏဳတုဲ နွံလညာတ်နာနာသာ်ကီုလေဝ် မၞိဟ်ကဆံင်မသၠုင်ပြဲ မစၟတ်သမ္တီလဝ် ဗီုကဵု လကျာ် ဟွံမဲ၊ ညးမကလိဂွံလဝ် အဝဵုအသဳ မဆေင်ကဵုဘာသာ ညးမရှ်ေသှ်ေတအ် သ္ဒးကဠင်အမိင်ဟေင် ဗီုဏအ်လေဝ် ဟွံမဲ၊ ဂကောံပကင်ရင်အုပ်ဓုပ် ဟွံမဲ၊ ပရောဗက် ဟွံမဲ၊ ဒးရှ်ေသှ်ေ ကျာ်မွဲဇကုဟေင် ဗီုဏအ် ဟွံစၟတ်သမ္တီလဝ်တုဲ ၜိုတ်ဂလိုင်ဇကု မနွံပၟိက်ဂှ် ဇကုရုဲစှ်တုဲ ရှ်ေသှ်ေဂွံ၊ တုဲပၠန် အရာအိုတ်သီုဂှ် နဒဒှ်ညံင်ရဴကျာ်ဖအိုတ် စွံစိုတ်တုဲ ရှ်ေသှ်ေဂွံ၊ တုဲပၠန် ဇကုရုဲစှ်ကေတ် ကျာ်မွဲဇကုဓဝ်တုဲ ရှ်ေသှ်ေလေဝ်ဂွံ၊ မွဲဟွံရှ်ေသှ်ေ ဇကုမွဲဓဝ် မမံင်ကေတ်တ်လေဝ်ဂွံ၊ ကျာ် ဒေဝတဴ ဟွံမဲ စှ်ေစိုတ်ဗီုဏအ်လေဝ်ဂွံ၊ ဟွံသေင်မ္ဂး စၞးမရှ်ေသှ်ေကျာ် ဒေဝတဴတအ်ဂှ် စွံအဓိက စေတနာလတူကောန်မၞိဟ် ဗီုဏအ်လေဝ်ဂွံကီုရ။ လညာတ် မဆေင်ကဵု ပြသၞာ မဆေင်ကဵု ဓဝ်ပတှ်ေ ကေုာံ အခိုက်မံင်စံင်ဘဝ မပတံကဵု မဟွံစဖျုန်၊ ဂၠံင်တရဴမဟွံပကီုပရာပ်၊ မပတှ်ေကေတ် ချိုတ်တုဲ ကလေင်ဒှ်၊ သီုကဵု ကဆံင်ဂကူမၞိဟ်တအ်ဂှ် ဒှ်အရာမဒးပါ်ပါဲတုဲ မဒှ်အရာ မဒးဒ္ဂေတ်ဗက်ဟေင် ဟွံသေင်ရ။^{[page needed]}

ဟိုတ်နူ ပ္ဍဲကဵု ဘာသာဟိန္ဒူဂှ် နွံကဵုအခိုက်ကၞာ ကေုာံ လညာတ်ဗွဲမလှဲလး မသက်ကုပယျဵုတုဲ ဂွံပံက်ပွံက် အရာလဵု မဒှ် ဘာသာဟိန္ဒူ ဒှ်အရာ မလောဲသွာမွဲ ဟွံသေင်ရ။ ဟိန္ဒူဂှ် ဒှ်အာဘာသာ "ဗီုပိုယ် မနွံပၟိက် မိက်ဂွံ ကံက်အဓိပ္ပါယ်ဂှ် ကံက်ကေတ်ဂွံရ။" ဟိုတ်ဂှ်ရ ဟိန္ဒူဂှ် ပံက် ပွံက်နာနာသာ် မပ္တံကဵု နဒဒှ် ဘာသာမစ္ၜုဲစ္ၜော်မွဲ၊ နဒဒှ် ဘာသာအခိုက်ကၞာမွဲ၊ (a religious tradition)၊ နဒဒှ် ဒတန်မဖန်ဗဒှ် သွက်ဂွံ လျိုင်ပတှ်ေဘာသာမွဲ၊ ကေုာံ နဒဒှ် ဒ္ဂေတ်လၟေတ်သွက်ဘဝမွဲရ။ နကဵု လညာတ် စၟတ်သမ္တီ ကောန်ရးပလိုတ်တအ်မ္ဂး ဟိန္ဒူဂှ် ဒှ်ဘာသာ မလျိုင်ပတှ်ေမွဲ မတုပ်ညံင်ရဴ ဘာသာတၞဟ်သအာင်တအ်ကီုရ။ ပ္ဍဲအိန္ဒိယ မအရေဝ်မ္ဂး ဓမ္မ/ဓရ် ဂှ် အဓိပ္ပါယ်လှဲလး နူကဵု လညာတ် ဗီုရဲရးပလိုတ်တအ် မကၠိုဟ်လဝ်ဏီရ။

ပွမလ္ၚတ် ပရူအခိုက်ကၞာ ယေန်သၞာင် ကေုာံ ပရေင်လျိုင်ပတှ်ေ အိန္ဒိယဂှ် ဒှ်ပွံက် ဘာသာဟိန္ဒူရ။ (ဝါ) ဘာသာဟိန္ဒူဟီုမ္ဂးဂှ် ဒှ်အခိုက်ကၞာ ကေုာံ ဘာသာ အိန္ဒိယရ။ စတမ်နူ ၁၉၉၀တအ်တုဲ ပရူဘာသာဟိန္ဒူ ကေုာံ အရာမဆက်စပ် ကုဟိန္ဒူဂှ် ဒှ်အရာမပါ်ပါဲ သ္ၚေဝ်ဂၠေပ် ပ္ဍဲကဵု ဂကောံဗွိုင်တၠပညာ ဘာသာဟိန္ဒူတအ်ကီု သီုကဵု ဗွိုင်တၠပညာရးပလိုတ်တအ်ရ။

ပြကာရဗေဒ (Typology)

 

ဘာသာဟိန္ဒူ မကော်ဒၟံင်လၟုဟ်ဂှ် ပါ်ကရေက် ဂိုဏ်ဇၞော်ဇၞော် မဂၠိုင်ကဵုပြာကာဂွံမာန်ရ။ အတိုင်အခိုက်တြေံ (ဝါ) အတိုင်ဝင်မ္ဂး နွံ ဆဋ္ဌဒေသနာ (တြဴဒေသနာ)၊ ၜါဂိုဏ်၊ ဝေဒန္တ ကေုာံ ယောဂ မြဴသာ်ဝွံ ဗွဲအပြောမ်ပါ်ကေတ်မာန်ရ။ယဝ်ရ ပါ်နကဵု ဂကောံကျာ်ဒေဝတဴဂမၠိုင်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုဟိန္ဒူဂှ် ပါ်ဂွံပန်ဝါဒ - ဂကောံကျာ်ဗိသၞုဟ်ဂှ် ဝါဒဗိသၞုဟ်၊ ဂကောံကျာ်သဳဝဂှ် ဝါဒသဳဝ၊ ဂကောံကျာ်ဒေဝဳဂှ် ဝါဒသကတ၊ ကေုာံ ဂကောံဒေဝတဴမသုန်သမာရတိဂှ် ဝါဒသမာရတိ။ ဘာသာဟိန္ဒူ သီုပတှ်ေကေတ် ညးတၠဣဓိ မပ္တံကဵု ဒေဝတဴဂမၠိုင်၊ ကျာ်တၠဣဓိကြဳဇှ် မွဲဇကုကီု သီုကဵု ဗွဲမဂၠိုင်၊ တုဲပၠန် ဒေဝတဴတအ်ပၠန်လေဝ် ဗွဲမဗဗွဲ ကုမဆေင်စပ် ကုညးဂှ် ညးနွံဣဓိကြဳဇှ် နကဵုကဆံင်နာနာသာ်ရ။ အရာတၟေင်တၞဟ် မနွံ ပ္ဍဲဘာသာဟိန္ဒူဂှ် ညးတအ် ပတှ်ေကေတ် ဒဒှ်ရ နွံကဵု အာတမင် (ātman) (နာမ် ကေုာံ အဲ)၊ အာတမင်ဂှ် နွံကဵု မကလေင်ကတဵု (ချိုတ်တုဲ ကလေင်ဒှ်)၊ တုဲပၠန် ကမ်၊ သီုကဵု ပတှ်ေကေတ် ပ္ဍဲဓမ္မ၊ ဓမ္မဟီုဂှ် (တာလျိုင်၊ အရာမဍာံ၊ သၞောဝ်/သဳလ်၊ အရာမဒးဇၞော်ပၟဝ်၊ ဒ္ဂေတ် ကေုာံ ဂၠံင်တရဴဒ္ဂေတ်ဘဝတအ်ဂှ် လုပ်လၟိဟ်ဓရ်ဖအိုတ်ရ။

Subnotes

Printed sources

Web sources

Introductory

• Fowler, Jeaneane D. (1997). Hinduism: Beliefs and Practices. Sussex Academic Press. ISBN 978-1-898723-60-8။ ^{[permanent dead link]}
• Flood, Gavin D. (1996). An Introduction to Hinduism. Cambridge University Press။ 

Origins

• Parpola, Asko (2015). The Roots of Hinduism. The Early Aryans and the Indus Civilization. Oxford University Press။ 
• Samuel, Geoffrey (2010). The Origins of Yoga and Tantra. Indic Religions to the Thirteenth Century. Cambridge University Press။ 

Texts

• Klostermaier, Klaus K. (2007). A Survey of Hinduism: Third Edition. State University of New York Press. ISBN 9780791470824။ 
• Flood, Gavin (Ed) (2003). Blackwell companion to Hinduism. Blackwell Publishing. ISBN 978-0-631-21535-6။ 
• Richards, Glyn, ed. (1985). A Sourcebook of Modern Hinduism. London: Curzon Press. x, 212 p. ISBN 0-7007-0173-7

ထာမ်ပလိက်:Z148

Hinduism သွက်ဂွံဂၠာဲဗဟ် မဆေင်ကဵု နူပ္ဍဲဝဳကဳပဳဒဳယာပရောဂျက်လ်ၝဲဒေံဂမၠိုင်
	ပွံက်အဓိပ္ပါယ်နူပ္ဍဲဝိက်ရှေန်နရဳဂမၠိုင်
	Commons မှ မဳဒဳယာဂမၠိုင်
	နူပ္ဍဲပရိုင်ဝဳကဳ မုလိက်ပရိုင်ဂမၠိုင်
	နူပ္ဍဲနိဿဲဝဳကဳ ဂလာန်အရေဝ်ဂမၠိုင်
	နူပ္ဍဲတင်ဂၞင်ဝဳကဳ မုလိက်တင်ဂၞင်ဂမၠိုင်
	နူပ္ဍဲလိက်ကၞပ်ဝဳကဳ ဂလာန်လိက်ကၞပ်ဂမၠိုင်
	နူပ္ဍဲဂ္ၚေင်တရဴဝဳကဳ မုလိက် ဂလာန်
	နူပ္ဍဲတက္ကသိုလ်ဝဳကဳသွက်ဂွံတီကေတ်နိဿဲဂမၠိုင်
	နူပ္ဍဲဝဳကဳဒါတာ မုလိက်ဒါတာဂမၠိုင်
	နူပ္ဍဲမေတဝဳကဳ [[m:{{{m}}} |ဓရီုကျာဂမၠိုင်]]

• "Hinduism". Encyclopædia Britannica Online.
• Hindu Philosophy and Hinduism, IEP, Shyam Ranganathan, York University
• Vedic Hinduism SW Jamison and M Witzel, Harvard University
• The Hindu Religion, Swami Vivekananda (1894), Wikisource
• Hinduism by Swami Nikhilananda, The Ramakrishna Mission (one of the Theistic Hindu Movements)
• All About Hinduism by Swami Sivananda (pdf) Archived ၂၀၁၉-၁၂-၂၂ at the Wayback Machine, The Divine Life Society (one of the Theistic Hindu Movements)
• Advaita Vedanta Hinduism by Sangeetha Menon, IEP (one of the non-Theistic school of Hindu philosophy)
• Heart of Hinduism: An overview of Hindu traditions, ISKCON (Hare Krishna Movement)
• What is Hinduism?, Editors of Hinduism Today Magazine
• Hinduism outside India Archived ၂၀၁၅-၀၄-၂၀ at the Wayback Machine, A Bibliography, Harvard University (The Pluralism Project)
• What's in a Name? Agama Hindu Bali in the Making – Hinduism in Bali, Indonesia Michel Picard, Le CNRS (Paris, France)

Research on Hinduism

• The Oxford Center for Hindu Studies, University of Oxford
• Latest issue of The Journal of Hindu Studies, Oxford University Press
• Latest issue of the International Journal of Hindu Studies, Springer
• Latest issue of The Journal of Hindu-Christian Studies, Butler University
• Latest issue of The Journal of Indo-Judaic Studies, Florida International University
• Latest issue of the International Journal of Dharma Studies, Springer (Topical publications on Hinduism, other Indic religions)

Audio on Hinduism

• Hinduism as a Religion, by Swami Vivekananda, World Parliament of Religion, Chicago in 1893 (Audio Version, Text^{[permanent dead link]})
• Scholarly lectures on Hinduism, OCHS, University of Oxford