Христийн шашин эсвэл Христ итгэл нь Есүс Христ гэх Тэнгэрбурханы Хүү, Мессиа хүн төрөлхтнийг (еврейгээр Аврагч) аварна гэх ганц төвт итгэлийг заадаг итгэл бишрэл юм.
Тооцоогоор нийт дэлхийн 2,1 тэрбум хүн Христ итгэлийг дагадаг ба энэ нь дэлхийн нийт хүн амын ойролцоогоор 33,32% юм.
Христ Итгэл нь дангаараа шашин биш бөгөөд Христ Итгэлд тулгуурласан шашныг Петр тэргүүтэй Христийн шавь нар Ариун Библи болон Христийн номлол сургаальд үндэслэн залгамжилж, үүсгэн байгуулсан нь Католик шашин юм. Христ Итгэлийг гол цөм болгосон Католик шашнаас Үнэн алдартны урсгал, Протестант буюу Евангелийн шинэ урсгалууд үүсэн бий болжээ. Ингэснээр Христ Итгэлд тулгуурласан нэгдмэл даяар ертөнцийн гэсэн утгатай үгийг Ромын Эзэнт гүрэнд төвтэй Латин сүмүүд залгамжлан авч Ромын Католик хэмээх тодотголыг хэрэглэх болсон байна.
Христ итгэлд тулгуурласан цорын ганц Католик шашнаас Үнэн алдартны, Протестант урсгалууд бий болжээ. Үнэн Алдартны сүм, протестант сүм, чуулганы номлол, ёс дэг жаяг, чуулганы зохион байгуулалт зэрэг нь бүгд Католик шашнаас эх авч бий болсон бөгөөд шинэ зүйл бий болгоогүй, шинэчлэл хийсэн учир эдгээрийг "урсгал" хэмээн авч үзнэ.
Христ Итгэл нь Библи гэх судрыг хэрэглэдэг бөгөөд энэ нь "Хуучин Гэрээ" ба "Шинэ Гэрээ" гэсэн 2 ботид хуваагддаг. 1600 жилийн туршид нийт 40 гаруй эш үзүүлэгч, дагалдагч нараар бичигдсэн юм.
"Хуучин Гэрээ" нь Есүс Христээс өмнөх үеийн Израйльчуудын түүхийг өгүүлсэн байдаг бөгөөд Иудаизмын хэлбэрээр бичигдсэн Еврей Библи ч гэж нэрлэнэ. Уг тэргүүн ботид Тэнгэрбурхан ертөнцийг бүтээсэн болон хүнийг хэрхэнбүтээсэн, хүн төрөлхтөн гэмд унасны мөн чанар, тэдгээрээс үүдэх хор уршиг зэргийг өгүүлэхээс гадна Израйльчуудын түүх, амьдрал, Явэ бурханы сургаал зэргийг өгүүлдэг. Католик шашны Хуучин Гэрээ нь 46 ном, Үнэн алдартны сүмийн Хуучин Гэрээ 50, Протестант урсгалын Хуучин Гэрээ нь 39 номтой.
"Шинэ Гэрээ" нь Есүс Христийг мэндэлснээс хойших түүхийг өгүүлдэг бөгөөд Сайн мэдээний 4 ном, Шавь нарын үйлс, Чуулгануудад илгээсэн захидлууд, Эш үзүүлгийн сэдэвтэй номуудаас бүрддэг. Нийт 27 номтой ба эхэн үеийн Шинэ Гэрээ нь Еврей хэлээр бичигдсэн бөгөөд Христийн тооллын 2-р зуунаас латин хэл рүү хөрвүүлэгдсэн.
Христ Итгэлийн урсгал бүр өөр өөр сургаал онолтой боловч дараах үндсэн сургаалуудад итгэдэг. Энэ нь:
Христ Итгэл нь 1-р зуунд үүссэн бөгөөд Ромын Эзэнт Гүрний Иуда мужад иудей буюу израйль хүмүүсийн дунд бий болсон. Үүний дараагаар Бага Ази болон Египетээр дамжин Грек, Италид тархсан. 392 онд Ромын Эзэн Гүрний хаан I Теодосис хаан 2 сарын 27-ний өдөр зарлиг буулган Ромын Эзэнт Гүрний төрийн шашин болгон өргөргөмжилжээ. 1054 онд Христ Итгэлд тулгуурласан нэгдмэл шашинд хагарал гарч Зүүн Ром буюу Византад Үнэн Алдартны урсгал бий болжээ. XVI зуунд Ромын католик шашнаас эх авч, шинэчлэгдсэн үзэл санааг түгээх Протестант урсгал бий болсон бөгөөд Протестант урсгал нь дотроо маш олон сектүүдэд хуваагдах болжээ.
Шинэ Гэрээний өгүүлснээр, Иудей хүн Есүс 30 гаруй настай байхдаа (Христийн тооллын 1-р зууны 30-аад оны үе) эхлэн үйлчлэлээ эхлэн, сургаалаа номлож эхэлсэн. Тэрээр мөнх амь, Тэнгэрбурханд итгэх итгэл болон зөвт, гэм зэмгүй амьдралын талаар заадаг байсан. Есүс өвчтэй хүмүүсийг эдгээж байсан бөгөөд хүмүүсийн гэм нүглийн төлөө загалмайд цовдлогдон нас барсан гэж үздэг. Гэм нүглийн төлөөс нь цус бөгөөд Еврейчүүд гэм нүглээ далдлахын тулд хургаар Тэнгэрбурханд өргөл өргөдөг байсан. Ингэсээр уучлал ирдэг гэсэн ойлголтоос бий болжээ. Христ яг тэр хургатай адил өөрийгөө хүмүүсийн гэм нүглийн төлөө өгсөн бөгөөд ингэснээр Түүнд итгэсэн хүн бүр гэм нүглийн уучлалыг хүлээн авах болно хэмээн заадаг.
Христийг нас барсны дараа түүний шавь нар хүмүүст түүний сургаалыг үргэлжлүүлэн номлож, хүмүүст ариун угаал хүртээж, итгэхийг уриалж байлаа. Зарим Иудей хүмүүс тэднийг буруу номтон, гаж урсгал хэмээн Ромын Эзэнт гүрний шүүхэд гомдол гаргасан боловч Ромын шүүх Христэд итгэгчдийг Иудей шашны нэг урсгал гэж үзсэн байна. Ромын эзэн хаан Неро (Христий тооллын 54-68 он) Христэд итгэгч хүмүүсийг хоморголон устгаж байсан ба ХТ 60 оноос эхлэн энэ явдал улам эрчимжсэн.
313 оноос эхлэн Ромын Эзэнт Гүрэн Христ Итгэлийг хууль ёсны байр сууртай бөгөөд ард түгээн дэлгэрүүлэхийг хүлээн зөвшөөрсөн. Ингэснээр Христ Итгэл хөгжиж эхэлсэн ба Есүсийн амилсан өдөр буюу Улаан Өндөгний баярыг тэмдэглэж эхлэсэн. Мөн түүнчлэн 12 сарын 25-нд Христийн мэндэлсний их баярыг дэлхий даяар амьдарч,буй Христэд итгэгч хүмүүс өргөн тэмдэглэж эхлэв.
1054 онд ХристИтгэлд тулгуурласан Католик шашнаас Үнэн Алдартны сүм тусгаарлаж, Зүүн Ром болон дорнын ард түмэнд Христ итгэлийг тунхаглан дэлгэрүүлэх, тэдний ёс заншилд ойр байдлаар сүмийн үйл ажиллагаа явуулж эхлэв. Зүүн Ром буюу Византыг залгамжлан слав гаралтай Киевийн Рус сүмийн гол төв болсноор орос болон бусад слав гаралтай ард түмэн Христ итгэлийг хүлээн авч өөрсдийн зан заншил, соёлын салшгүй нэг хэсэг болгон онцлог урсгал болгон хөгжүүлж иржээ. XVI зуунд Ромын Католик шашнаас шинэчлэгдсэн Протестант урсгал бий болж дотроо маш олон сектүүдэд хуваагдах болжээ. Католик шашин өөрөөсөө салбарлан гарсан бусад урсгалыг тооцохгүйгээр анх үүссэн цагаасаа дэлхийн хамгийн олон сүсэгтэнтэй Христ Итгэлийн сүм хэмээн тооцогдож байна.
Христ Итгэл нь 2004 оны статистикаар 2 тэрбум гаруй итгэгчтэй болсон байна. Одоо Католик шашин 1.2 тэрбум, Үнэн алдартны урсгал 300 орчим сая, Протестант урсгал 31,7 сая итгэгчтэй байна. Жил дундажаар 1,25 хувийн өсөлттөй байдаг.
This article uses material from the Wikipedia Монгол article Христ итгэл, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Тусгай тайлбар байхгүй бол энэ агуулгыг CC BY-SA 4.0 лицензийн дагуу хэрэглэх боломжтой. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Монгол (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.