Турк Хэл

Хэл шинжлэлийн үүднээс Турк хэл бол Алтай язгуурын Түрэг салбарын нэгэн гишүүн болно. Бүх Түрэг хэлтний 43% Турк хэлтэн байгаас Турк хэл нь Түрэг салбарыг төлөөлөх, бусаддаа нөлөөлөх чанартай болчихоод байгаа. Йохансон мэтийн дийлэнх хэл шинжээчид Түрэг дотор нь Азербайжан, Гагауз зэрэг хэлний хамтаар Огуз буюу баруун өмнөд бүлэгт ангилжээ.

Турк хэл
Орчин цагийн Түрк хэл
Газар орон	Турк, Герман, Болгар, Умард Македон, Грек, Азербайжан, Умард Кипр, Косово, Румын мэтийн улс
Эзэмнэгч	63 сая хүн (2007)
Хэлтэн	Турк үндэстэн
Төрөл зүй	Алтай язгуур Түрэг салбар Огуз бүлэг Турк хэл
Залгамжлал	Турк хэл (11–15-р зуун) Османы Турк хэл (–1928) Орчин цагийн Турк хэл
Бичиг үсэг	Турк латин үсэг (1928 оноос хойш)
Албан ёсоор хэрэглэдэг газар орон
Үндсэн нэг	Турк (БНТУ) Умард Кипр (БНУКТҮ)
Хоёрын нэг	Кипр (БНКипУ)
Тохируулагч	Турк хэлний нийгэмлэг (1932-)
Олон улсын томъёолбор  (англ.)
ISO 639-1	tr
ISO 639-2	tur
ISO 639-3	tur
Газрын зурагт Турк хэл дэлгэрсэн орнуудыг тодруулжээ

Турк хэл Турк үндэстний үндсэн нутаг болсон Туркийн бүх хүн ардын 80%-ийн (60 гаруй сая) төрөлх хэл юм. Тиймдээ ч Турк улсын ганц албан ёсны хэл болсон. Тэндээс холгүй Кипр, тэр дотроо Грекчүүдээс салан тусгаарлаж өөртөө эзэн мэдэж байгаа Умард Кипр оронд мөн дангаар (2 бум орчим) хэрэглэгдэж байна. Хууль ёсоор Умар Киприйг дотроо багтаасаар буй Кипр улс Турк хэлийг Грек хэлний адилаар албан ёсны гэж зөвшөөрсөн байдаг. Эдгээрээс гадна Герман (2.8 сая), Грек (128 мянга), Болгар (740 мянга), Австри (170 мянга) гэх мэт дэлхийн олон оронд Турк хүмүүс тархан суусан дотор Туркээр хөөрөлдөгсөд бий.

1926 оны 11-р сарны 3-нд Бакуд болсон Түрэг зүйчдийн хуралдааны үеэр түрк хэлний шинэчлэл хийж Туркийн ерөнхийлөгч Мустафа Кемал Ататүрк Турк хэлээ араб үсэг-ээс латин үсэг буюу цагаан толгой руу шилжих болсноо зарлажээ. Ингээд 1928 оноос 8 (a, ı, u, o, e, i, ü, ö) эгшиг, 21 (p, b, f, v, t, d, s, ş, z, j, ç, c, m, n, l, r, y, k, g, h, ğ) гийгүүлэгч, бүгд 29 үсэгтэй латин цагаан толгой хэрэглэдэг болжээ.