Македоны Александр

Тэрээр бүх цаг үеийн хамгийн их амжилт гаргасан цэргийн жанжны нэг бөгөөд тулалдаанд ялагдашгүй гэгдэж байлаа. Тэрээр үхэхээсээ өмнө эртний грекчүүдэд мэдэгдэж байсан хуурай газрын ихэнх хэсгийг байлдан дагуулсан.

Их Александр
Македоны хаан (басилевс)
Александр Персийн хаан III Дарийтай тулалдаж байгаа нь. Неаполийн Помпейгоос олдсон Александрын мозаик, Неаполийн Үндэсний Археологийн Музей.
Хаанчлал	МЭӨ 336-323
Грек	Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας
Бусад хэргэм	Эллиний холбооны хегемон, Египетийн фараон, Персийн Шаханшах
Төрсөн огноо	МЭӨ 356 оны 7-р сарын 20
Төрсөн газар	Македоны Пелла
Өнгөрсөн огноо	МЭӨ 323 оны 6-р сарын 10 эсвэл 11 (32 настайдаа)
Өнгөрсөн газар	Вавилони
Өмнөх	II Филип
Удаах	IV Александр
Их хатан	Бактрийн Роксана Персийн Статейра
Хүүхэд	IV Александр
Эцэг	Македоны II Филип
Эх	Эпирийн Олимпиас

Александр эх газрын Грекийн ихэнх хот улсыг Македоны засаглал дор Коринфийн холбоонд нэгтгэсэн өөрийн эцэг II Филипийг нас барсны дараа Македоны хаан ширээнд 20 настайдаа суужээ. Өмнөд Грекийн хот улсуудын бослогыг дарж Македоны засаглалыг батжуулж, хойд хөршүүдийнхээ эсрэг богино боловч цус урсгасан аян дайн хийснийхээ дараа, Александр зүүн зүгт Ахеменидийн Персийн Эзэнт Улс руу хүлгийн жолоогоо эргүүлж, улмаар эзлэн авчээ. Тэрээр цааш Анатоли, Сири, Финик, Иудей, Газа, Египет, Согд, Месопотамийг байлдан дагуулж, эзэнт улсынхаа хилийг Энэтхэгийн Панжаб хүртэл тэлжээ.

Александр үхэхээсээ өмнө Арабын хойг руу аян дайн хийн, худалдаагаа өргөжүүлж, түүнийхээ дараа армиа баруун зүгт Карфаген, Ром, Иберийн хойг руу эргүүлэхээр төлөвлөж байв. Гэхдээ түүний эхний хүсэл эрмэлзэл нь зүүн зүгт багын багш Аристотелийн ярьж байсан ертөнцийн хязгаар, Гадаад Далай руу чиглэж байлаа.

Александр армидаа гадаадын олон иргэдийг нэгтгэж байсныг нь зарим судлаачид "үндэстнүүдийг холих бодлого" явуулж байсны илрэл гэж үздэг. Тэрээр мөн цэргүүдээ гадаадын иргэдтэй суухыг дэмжиж байсан бөгөөд өөрөө гадаадын хоёр ч гүнжийг авч суужээ.

Александр 12 жилийн турш аян дайн явуулсны эцэст, хумхаа, хор, гэдэсний хижиг, вирусын тархины үрэвсэл эсвэл архидалтын улмаас нас нөгцжээ. Александрын өв, байлдан дагуулал түүнийг өнгөрснөөс хойш он удаан жил хадгалагдаж, алс нутгуудад хүртэл Грекийн суурьшил, соёлын нөлөөллийг олон зууны турш түгээсээр байв. Энэ үеийг Эллиний үе гэдэг ба энэ үед Грек, Ойрхи Дорнод, Энэтхэгийн соёл хосолж байсан онцлогтой. Александр өөрөө түүхэнд ул мөрөө тодоос тод үлдээж, грек болон грек бус соёлын домогт мөнхөрсөн ажээ. Түүний гавъяа нь Ахиллын уламжлалын домогт баатар гэж дүрсэлсэн утга зохиолын уламжлалд урам зориг өгсөн юм. Хамгийн сонирхолтой нь эртний Монголчууд хүртэл Сулхарнай буюу хоёр эвэрт хаан гэдэг нэрээр түүнийг мэддэг байжээ. Энэ нь тэрбээр үнэхээр 2 эвэрт дуулга өмсдөг байсаныг нь эртний грекийн түүхчид баталдаг юм.

• Alexander the Great in Fact and Fiction, edited by A.B. Bosworth, E.J. Baynham. New York: Oxford University Press (USA), 2002 (Paperback, ISBN 0-19-925275-0).
• Baynham, Elizabeth. Alexander the Great: The Unique History of Quintus Curtius. Ann Arbor: University of Michigan Press, 1998 (hardcover, ISBN 0-472-10858-1); 2004 (paperback, ISBN 0-472-03081-7).
• Brill's Companion to Alexander the Great by Joseph Roisman (editor). Leiden: Brill Academic Publishers, 2003.
• Cartledge, Paul. Alexander the Great: The Hunt for a New Past. Woodstock, NY; New York: The Overlook Press, 2004 (hardcover, ISBN 1-58567-565-2); London: PanMacmillan, 2004 (hardcover, ISBN 1-4050-3292-8); New York: Vintage, 2005 (paperback, ISBN 1-4000-7919-5).
• Dahmen, Karsten. The Legend of Alexander the Great on Greek and Roman Coins. Oxford: Routledge, 2006 (hardcover, ISBN 0-415-39451-1; paperback, ISBN 0-415-39452-X).
• De Santis, Marc G. “At The Crossroads of Conquest.” Military Heritage, December 2001. Volume 3, No. 3: 46–55, 97 (Alexander the Great, his military, his strategy at the Battle of Gaugamela and his defeat of Darius making Alexander the King of Kings).
• Fuller, J.F. C; A Military History of the Western World: From the earliest times to the Battle of Lepanto; New York: Da Capo Press, Inc., 1987 and 1988. ISBN 0-306-80304-6
• Gergel, Tania Editor Alexander the Great (2004) published by the Penguin Group, London ISBN 0-14-200140-6 Brief collection of ancient accounts translated into English
• Larsen, Jakob A. O. "Alexander at the Oracle of Ammon", Classical Philology, Vol. 27, No. 1. (Jan., 1932), pp. 70–75.
• Lonsdale, David. Alexander the Great, Killer of Men: History's Greatest Conqueror and the Macedonian Way of War, New York, Carroll & Graf, 2004, ISBN 0786714298
• Pearson, Lionel Ignacius Cusack. The Lost Histories of Alexander the Great. Chicago Ridge, IL: Ares Publishers, 2004 (paperback, ISBN 0-89005-590-4).
• Thomas, Carol G. Alexander the Great in his World (Blackwell Ancient Lives). Oxford: Blackwell Publishers, 2006 (hardcover, ISBN 0631232451; paperback, ISBN 063123246X).

Грек/Латин бус байр суурь

• A. Shapur Shahbazi, "Iranians and Alexander", American Journal of Ancient History n.s. 2 (2003), 5–38: the Persian side of the story.
• R.J. van der Spek, "Darius III, Alexander the Great and Babylonian scholarship" in: Achaemenid History 13 (2003), 289–346: an overview of several Babylonian sources
• Two chapters of Jona Lendering's Dutch book Alexander de Grote, which uses the cuneiform sources, are available in translation. In this chapter, he argues that at Gaugamela, Alexander attacked a Persian army that was looking for an excuse to run away; and in this chapter, he offers a Babylonian perspective on Alexander's final days.

Анхдагч эх сурвалж

• Plutarch, Of the Fortune or Virtue of Alexander the Great
• Justin, Epitome of the Philippic History of Pompeius Trogus
• Alexander the Great: An annotated list of primary sources from Livius.org
• Wiki Classical Dictionary, extant sources and fragmentary and lost sources

Бусад

• A Bibliography of Alexander the Great by Waldemar Heckel
• Pothos.org: Alexander's Home on the Web
• Alexander III the Great, entry in historical sourcebook by Mahlon H. Smith
• Alexander the Great on the Web, a comprehensive directory of some 1,000 sites
• Alexander The Great in the French museum Le Louvre
• Alexander, The Great Mystery by T. Peter Limber in "Saudi Aramco Magazine"
• Trace Alexander's conquests on an animated map
• Alexander the Great of Macedon, a project by John J. Popovic
• Alexander in the Punjab. A Photo Essay, photos of all sites Alexander visited
• Alexander the Great Coins, a site depicting Alexander's coins and later coins featuring Alexander's image