Париз-Ница: велосипедска трка во Франција

Првпат била одржана во 1933 и била освоена од Алфонс Шеперс од Белгија. Најуспешен возач на Париз-Ница бил Шон Кели од Ирска, кој освоил седум последователни трки од 1982 до 1988.

Париз-Ница

За трката
Датум	март
Регион	Франција
Месно име	Paris–Nice (француски)
Прекар	Трка на сонцето
Дисциплина	Друмски велосипедизам
Натпреварување	Светска турнеја на UCI
Вид	Етапна трка
Организатор	ASO
Директор на трката	Кристијан Прудом
Историја
Прво одржување	1933 (1933)
Одржувања	80 (до 2022)
Прв победник	Алфонс Шеперс (БЕЛ)
Најмногу победи	Шон Кели (ИРС) (7 пати)
Неодамнешен победник	Примож Роглич (СЛО)

И покрај нејзиното име, трката не започнува секогаш од Париз, односно почесто се одбираат градови во негова близина (или јужно од него). Обично, последната етапа завршува или на Англиската променада во Ница или на Кол д’Ез, планински премин близу градот.

Во текот на трката во 2003, Казахстанецот Андреј Кивилев умрел како последица на повреда на главата настаната при пад. Неговата смрт ги поттикна UCI да ги воведат шлемовите на сите натпреварувања, освен на последниот дел од трката каде има нагорнина. Подоцна, правилото било изменето и се барало целосно употреба на шлемовите во секое време.

Моментално, Париз-Ница е организирана од Amaury Sport Organisation (ASO). Исто така, ASO организира и други трки (како што се Тур де Франс и Париз-Рубе) и други спортски настани (вклучувајќи го Релито Дакар и Парискиот маратон).

Сопственоста на Париз-Ница се менувала неколкупати. Многу години била водена од францускиот велосипедски новинар Жан Лелиот, а по неговата смрт од неговото семејство. Била преземена од победникот на Тур де Франс Лорен Фињон пред да премине во сопственост на ASO. Од 2009 е дел од светскиот календар на UCI, во серијата Светска турнеја на UCI.

Во 1933, Албер Лежан прв ја смислил велосипедската трка за промовирање на неговите два весника, Le Petit Journal и Le Petit Nice (првиот основан во Париз, а вториот во Ница), која би била етапна трка помеѓу овие два града. Била одржана во март, на крајот на зимата и веднаш по завршувањето на велодромската сезона (која тогаш главно се состоела од шестдневни трки); етапната шестдневна друмска трка била тогаш рекламирана како „шест дена на друмовите“. Во ова време од годината повеќето високопланински премини биле непроодни, па затоа рутата ги избегнувала Алпите и главно ја следела долината на долна Рона и единствено се искачувала на позначајни врвови во предградијата на Ница. Трката била возена седум пат помеѓу 1933 и 1939. Весниците Lyon Républicain и Marseille-Matin исто така работеле во партнерство со тие на Лежан како спонзор на трката. Во 1939, Ce Soir и Le Petit Nice биле придружени од L'Auto; следната година, трката била откажана поради Втората светска војна и не се возела до завршувањето на војната.

Ce Soir повторно ја организирал првата повоена трка во 1946; иако неговите новинари (Жорж Пању и Франсис Тербен) биле задоволни од трката, весникот го откажал своето спонзортство.

Во 1951, трката била заживеана како „Париз-Азурен Брег“ од списанието Route et Piste по налог на Жан Медечин, градоначалник на Ница, кој сакал да го рекламира Азурниот Брег. Името Париз-Ница било вратено во 1954. Во текот на овој период, неговиот статус пораснал од трка за подготовка и тренинг до настан со углед. Во 1957, Жан Лелиот, директор на трката од 1951, ја напуштил функцијата на одговорен уредник во Route et Piste и станал организатор на Париз-Ница преку компанијата Монде Сикс.

Во 1959, трката била водена како Париз-Ница-Рим, со три пласмани: еден од Париз до Ница, вториот од Ница до Рим и третиот во целост. Должината на трката (1.955 км) била критикувана и поради тоа не била повторно спроведена. Изданието од 1966 била местото на соперништво помеѓу Рајмон Пулидор и Жак Анкетил, кое ја поделило Франција. Во 1969, завршницата на трката за првпат била преместена на Кол д’Ез. Жан Лелиот умрел во 1982 и неговата ќерка Жозета го наследила него на чело на Монде Сикс.

Шон Кели од Ирска ја освоил трката во 1988 по седми последователен пат; до 2013 го држи рекордот по број на победи. Во 2000, поранешниот велосипедист Лорен Фињон ја преземал организацијата на трката од семејството Лелиот. ВО 2002 ја продал Париз-Ница на ASO (компанија која го организира и Тур де Франс).

Во 2003, трката била обележана со смртта на казахстанскиот возач Андреј Кивилев по пад на втората етапа (до Сен Етјен). Кивилев не носел кацига и умрел истата ноќ. Следниот ден, групата се согласила да ја неутрализира третата етапа, која ја возеле со бавно темпо. Тркањето продолжило на четвртата етапа, кога победил сонародникот на Кивилев Александар Винокуров (кој ја поминал целта држејќи ја неговата слика).

 

Пред неговиот почеток, изданието на трката во 2008 било обележано со проблем помеѓу организаторот на трката ASO и UCI. На 7 март, два дена пред почетокот, Пат Меквед (претседател на UCI) објавил дека екипите кои ќе учествуваат на трката ќе бидат суспендирани од UCI. Истиот ден, здружението на екипи (AIGCP) изгласало со мнозинство (15 гласа „за“ и 8 „воздржани“) да учествуваат на трката. Во меѓувреме, Арбитражниот суд за спорт (на кој се жалеле екипите) се прогласил за ненадлежен да суди во легалноста на казните кои може да бидат преземени против возачите или екипите.

Од 2008, предводникот на генералниот пласман носи жолта маичка. При создавањето на трката во 1933, водечката маичка била сина и златна (бои кои го претставувале средоземното сонце, кои останале до 1939). Во 1946, водечката маичка била зелена. Во 1951, организацијата започнала жолта маичка со портокалови точки; била променета како бела од 1955 до 2001. Во 2002, откако трката била преземена од Amaury Sport Organization, водечката маичка била жолта и бела до 2007.

Водечката маичка во бодовниот пласман била зелена од 1954 до 1984, додека од 1985 до 1996 немало бодовен пласман. До 1999 го имала истиот спонзор како жолтата маичка (Beghin-Say). Маичката била розова и виолетова во 2000 и 2001 и зелена и бела од 2002 до 2006.

Маичката за планинскиот пласман била бела со црвени точки (како таа на Тур де Франс) од преземањето на ASO во 2002. Пласманот бил воведен во 1952, а бојата на маичките била променувана неколкупати. Во текот на 1970-тите била жолта и црвена; подоцна била бела и виолетова. Во 1984 маичката станала жолта и сина (боите на спонзорот Кредит Лионе); следната година била сина. Агригел станал нејзин спонзор во 1990 и ги сменила боите во жолта и сина.

Маичката за најдобар млад возач била бела од 2007; била сина и бела од 2002 до 2006.

Почетоци

До 1962, трката започнувала од Париз. Од 1963, трката започнала од најмалку 22 различни места. Најмногу започнувала од регионот Ил де Франс, вклучувајќи девет пати од Иси ле Мулино (1980, 1983, 1984 и 2002–2007) и шест пати од Фонтени су Боа (1975 и 1991–1995). Во 1982, трката започнала од Луинњ, во белгиската покраина Хено. Трката се вратила во Париз во 1986, 1987, 1989, 1990 и 2000. Четири други градови надвор од областа на Париз биле домаќини на почетокот на трката: Вилфранш сур Сон во 1988, Шатору во 1996, Невер во 2001 и Амили во 2008.

Завршници

Завршницата на последната етапа од Париз-Ница била во Ница од 1933 до 1968 (на Кејот до 1939 и на Англиското шеталиште од 1946 до 1968. Помеѓу 1968 и 1995, трката завршувала со хронометар до Кол д’Ез, освен во 1977 кога лизгањето на земјиштето го блокирало патот. На првите пет завршници до искачувањето се бореле борби помеѓу Еди Меркс и Рајмон Пулидор, Меркс ги победил првите три, додека Пулидор следните две. Пулидор поставил рекордно време од 20:04 на искачувањето во 1972. Јоп Зутемелк од Холандија го освојувал искачувањето од 1973 до 1975, исто така освојувајќи ја и целата трка во 1974 и 1975. Го повторил подвигот во 1979, една година откако успеал во тоа неговиот сонародник Гери Кнетеман. Етапата била освојувана од ирски победник девет пати во текот на 1980-тите: од 1982 до 1988 Шон Кели победил на Париз-Ница седум пати, а на Кол д’Ез пет пати, уривајќи го рекордот на Пулидор во 1986. Стивен Роуш (победник во 1981) повторно ја освоил етапата во 1985, 1987 и 1989. Четири други победници на Кол д’Ез исто така ја освоиле и трката: Тони Ромингер во 1991 и 1994, Жан-Франсоа Бернар во 1992 и Алекс Циле во 1993. Во 1995, Владислав Бобрик го поразил Лорен Жалабер.

Во 1996, завршницата била преместена на Англиското шеталиште поради малиот број на гледачи на Кол д’Ез и да се искористи можноста за добивање средства од градот Ница. Во 1996 и 1997 последната етапа била хронометар низ улиците на Ница, освоен од Крис Бордман и Вјачеслав Екимов, соодветно. Од 1998 до 2011, последната етапа била друмска етапа почнувајќи и завршувајќи во Ница. Од 1998 до 2002 етапата завршила со спринтерска завршница, кога Белгиецот Том Стелс победил двапати. Во 2003, победникот од бегството Давид Бернабеу бил дисквалификуван поради допинг-тест. Од 2005 до 2011 последната етапа била ридеста, искачувајќи се на Кол де ла Порт, Ла Турбје и Кол д’Ез. Во 2007, Алберто Контадор го освоил првото место од Давиде Ребелин со напад на Кол д’Ез. Во 2012 трката се вратила со хронометар на Кол д’Ез, освоен од Бредли Вигинс, како и победа на целата трка.

Етапи

Ница била домаќин на најмногу етапни завршници (67 во 68 изданија); само трката во 1991 не завршила во Ница. Сен Етјен бил етапен град 58 пати, без прекин во периодот од 1935 до 1939 и од 1953 до 1995. Кол д’Ез имал 29 завршници, следен од Невер (20 завршници, особено во текот на 1930-тите, 1950-тите и 1990-тите), Манделе (17 од 1979 до 1995, вклучувајќи три на Кол ду Гран Дук), Вергез (15), Кан (14), Марсеј (13), Монсо ле Мин (12 од 1960 до 1966) и Маноск (10).

Додека планините биле традиционално избегнувани во планирањето на Париз-Ница, тие имаат растечко значење во трката. Покрај Кол д’Ез (кој бил домаќин на завршниците од 1969 до 1995), бројот на планински завршници пораснал во текот на 1980-тите. Мон Фарон (воведен во 1968) бил етапна завршница во 1974, 1975, 1986–1992, 2002, 2003 и 2005, додека Мон Венту во 1984, 1986 и 1987 и Кол ду Гран Дук во Манделе од 1991 до 1993. Трката во 1986 имала три планински завршници. Мон Серен во 2008 и Лур во 2009 биле две нови планински завршници; Лур никогаш претходно не бил искачуван на некоја друга голема трка.

Година	Земја	Возач	Екипа
1933	БЕЛ   Белгија	Шеперс, АлфонсАлфонс Шеперс	Ла Франсез
1934	БЕЛ   Белгија	Ребри, ГастонГастон Ребри	Алсион
1935	ФРА   Франција	Вито, РенеРене Вито
1936	ФРА   Франција	Аршамбо, МорисМорис Аршамбо	Мерсие-Хатчинсон
1937	ФРА   Франција	Лапебје, РожеРоже Лапебје	Мерсие-Хатчинсон
1938	БЕЛ   Белгија	Лови, ЖилЖил Лови	Пелисие-Мерсие-Хатчинсон
1939	ФРА   Франција	Аршамбо, МорисМорис Аршамбо	Мерсие-Хатчинсон
1946	ИТА   Италија	Камелини, ФермоФермо Камелини	Олмо
1951	БЕЛ   Белгија	Декок, РожеРоже Декок	Бертин
1952	ФРА   Франција	Бобе, ЛујонЛујон Бобе	Стела-Хурет
1953	ФРА   Франција	Минш, Жан-ПјерЖан-Пјер Минш	Арлижи-Хатчинсон
1954	БЕЛ   Белгија	Импанис, РајмондРајмонд Импанис	Мерсие-БП-Хатчинсон
1955	ФРА   Франција	Бобе, ЖанЖан Бобе	Л.Бобе-БП-Хатчинсон
1956	БЕЛ   Белгија	Брујн, Фред деФред де Брујн	Мерсие-БП-Хатчинсон
1957	ФРА   Франција	Анкетил, ЖакЖак Анкетил	Хелјет
1958	БЕЛ   Белгија	Брујн, Фред деФред де Брујн	Карпано
1959	ФРА   Франција	Грачик, ЖанЖан Грачик	Хелјет
1960	БЕЛ   Белгија	Импанис, РајмондРајмонд Импанис	Фаема
1961	ФРА   Франција	Анкетил, ЖакЖак Анкетил	Хелјет-Финсек
1962	БЕЛ   Белгија	Планкерт, ЈозефЈозеф Планкерт	Фландрија-Фаема
1963	FRA   Франција	Анкетил, ЖакЖак Анкетил	Ст.Рафаел-Житан
1964	ХОЛ   Холандија	Јансен, ЈанЈан Јансен	Пелфорт-Соваж
1965	ФРА   Франција	Анкетил, ЖакЖак Анкетил	Форд-Житан
1966	ФРА   Франција	Анкетил, ЖакЖак Анкетил	Форд-Хатчинсон
1967	ВБР   Обединето Кралство	Симпсон, ТомТом Симпсон	Пежо-БП-Мишелин
1968	ГЕР   Германија	Волсхол, РолфРолф Волсхол	Бик
1969	БЕЛ   Белгија	Меркс, ЕдиЕди Меркс	Фаема
1970	БЕЛ   Белгија	Меркс, ЕдиЕди Меркс	Фаемини
1971	БЕЛ   Белгија	Меркс, ЕдиЕди Меркс	Молтени
1972	ФРА   Франција	Пулидор, РајмондРајмонд Пулидор	Жан-Мерсие-Хатчинсон
1973	ФРА   Франција	Пулидор, РајмондРајмонд Пулидор	Жан-Мерсие-Хатчинсон
1974	ХОЛ   Холандија	Зутемелк, ЈопЈоп Зутемелк	Жан-Мерсие-Хатчинсон
1975	ХОЛ   Холандија	Зутемелк, ЈопЈоп Зутемелк	Жан-Мерсие-Хатчинсон
1976	ФРА   Франција	Лорен, МишелМишел Лорен	Мико-Де Грибалди
1977	БЕЛ   Белгија	Мертенс, ФредиФреди Мертенс	Фландрија-Велда
1978	ХОЛ   Холандија	Кнетеман, ГериГери Кнетеман	ТИ-Рели
1979	ХОЛ   Холандија	Зутемелк, ЈопЈоп Зутемелк	Мико-Мерсие
1980	ФРА   Франција	Дукло-Ласал, ЖилберЖилбер Дукло-Ласал	Пежо-Есо-Мишелин
1981	ИРС   Ирска	Роуш, СтивенСтивен Роуш	Пежо-Есо-Мишелин
1982	ИРС   Ирска	Кели, ШонШон Кели	Сем-Франс Лоар
1983	ИРС   Ирска	Кели, ШонШон Кели	Сем-Франс Лоар
1984	ИРС   Ирска	Кели, ШонШон Кели	Скил-Сем-Рејдел
1985	ИРС   Ирска	Кели, ШонШон Кели	Скил-Сем-Рејдел
1986	ИРС   Ирска	Кели, ШонШон Кели	Кас-Мавик
1987	ИРС   Ирска	Кели, ШонШон Кели	Кас
1988	ИРС   Ирска	Кели, ШонШон Кели	Кас-Мавик
1989	ШПА   Шпанија	Индураин, МигуелМигуел Индураин	Рејнолдс
1990	ШПА   Шпанија	Индураин, МигуелМигуел Индураин	Банесто
1991	ШВА   Швајцарија	Ромингер, ТониТони Ромингер	Тошиба
1992	ФРА   Франција	Бернар, Жан-ФрансоаЖан-Франсоа Бернар	Банесто
1993	ШВА   Швајцарија	Циле, АлексАлекс Циле	ONCE
1994	ШВА   Швајцарија	Ромингер, ТониТони Ромингер	Мапеи-КЛАС
1995	ФРА   Франција	Жалабер, ЛоренЛорен Жалабер	ONCE
1996	ФРА   Франција	Жалабер, ЛоренЛорен Жалабер	ONCE
1997	ФРА   Франција	Жалабер, ЛоренЛорен Жалабер	ONCE
1998	БЕЛ   Белгија	Ванденбрук, ФранкФранк Ванденбрук	Мапеи-Брикоби
1999	ХОЛ   Холандија	Богерд, МихаелМихаел Богерд	Рабобанк
2000	ГЕР   Германија	Кледен, АндреасАндреас Кледен	Тим Телеком
2001	ИТА   Италија	Фриго, ДариоДарио Фриго	Фаса Бортоло
2002	КАЗ   Казахстан	Винокуров, АлександарАлександар Винокуров	Тим Телеком
2003	КАЗ   Казахстан	Винокуров, АлександарАлександар Винокуров	Тим Телеком
2004	ГЕР   Германија	Јакше, ЈергЈерг Јакше	Тим ЦСЦ
2005	САД   САД	Џулик, БобиБоби Џулик	Тим ЦСЦ
2006	САД   САД	Лендис, ФлојдФлојд Лендис	Фонак
2007	ШПА   Шпанија	Контадор, АлбертоАлберто Контадор	Дискавери Канал
2008	ИТА   Италија	Ребелин, ДавидеДавиде Ребелин	Геролштајнер
2009	ШПА   Шпанија	Санчес, Луис ЛеонЛуис Леон Санчес	Кес д’Епарњ
2010	ШПА   Шпанија	Контадор, АлбертоАлберто Контадор	Астана
2011	ГЕР   Германија	Мартин, ТониТони Мартин	ХТЦ-Хајроад
2012	ВБР   Обединето Кралство	Вигинс, БредлиБредли Вигинс	Тим Скај
2013	АВС   Австралија	Порт, РичиРичи Порт	Тим Скај
2014	КОЛ   Колумбија	Бетанкур, КарлосКарлос Бетанкур	Аг2р-Ла Мондијал
2015	АВС   Австралија	Порт, РичиРичи Порт	Тим Скај
2016	ВБР   Обединето Кралство	Томас, ГерајнтГерајнт Томас	Тим Скај
2017	КОЛ   Колумбија	Енао, СерхиоСерхио Енао	Тим Скај
2018	ШПА   Шпанија	Солер, МаркМарк Солер	Мовистар Тим
2019	КОЛ   Колумбија	Бернал, ЕганЕган Бернал	Тим Скај
2020	ГЕР   Германија	Шахман, МаксимилијанМаксимилијан Шахман	Бора-Хансгрое
2021	ГЕР   Германија	Шахман, МаксимилијанМаксимилијан Шахман	Бора-Хансгрое
2022	СЛО   Словенија	Роглич, ПриможПримож Роглич	Џамбо-Висма

Повеќекратни победници

Победи	Велосипедист	Изданија
7	Шон Кели	1982, 1983, 1984, 1985, 1986, 1987, 1988
5	Жак Анкетил	1957, 1961, 1963, 1965, 1966
3	Еди Меркс	1969, 1970, 1971
	Јоп Зутемелк	1974, 1975, 1979
	Лорен Жалабер	1995, 1996, 1997
2	Морис Аршамбо	1936, 1939
	Рајмонд Импанис	1954, 1960
	Фред де Брујн	1956, 1958
	Рајмонд Пулидор	1972, 1973
	Мигел Индураин	1989, 1990
	Тони Ромингер	1991, 1994
	Александар Винокуров	2002, 2003
	Алберто Контадор	2007, 2010
	Ричи Порт	2013, 2015
	Максимилијан Шахман	2020, 2021

Победи по земја

Победи	Земја
21	Франција
14	Белгија
8	Ирска
6	Холандија   Шпанија   Германија
3	Обединето Кралство   Италија   Колумбија   Швајцарија
2	Австралија   Казахстан   САД
1	Словенија

• Матична страница   (француски)
• Достигнувања на Париз-Ница на Cycling Archives