İspanyolca ya da Kastilya dili (İspanyolca: español veya castellano), Latin dillerinden biri.
Kökeni İspanya'nın Kastilya bölgesine dayanır. 480 milyona yakın kişinin ana dili olarak konuştuğu İspanyolca, ana dil olarak Çinceden sonra en çok konuşulan ikinci dildir. En çok konuşulan diller sıralamasında ise İngilizce, Çince ve Hintçe dilinden sonra dördüncü sıradadır. İnternette ise İngilizce ve Çinceden sonra en çok kullanılan üçüncü dildir. İspanyolca, Portekizce ve Katalanca ile birlikte, Latin dillerinin güneybatı kolunu temsil eden üç dilden biridir.
| İspanyolca | |
|---|---|
| castellano | |
| español | |
.jpg) Günümüze dek korunmuş en eski İspanyol epik şiiri olan Cantar de mio Cid'in bir sayfası | |
| Telaffuz | İspanyolca telaffuz: [espaˈɲol], İspanyolca telaffuz: [kasteˈʎano] |
| Bölge | İber Yarımadası, Afrika, Amerika |
| Etnisite | İspanyollar |
| Dönem | 2017 |
| Dil ailesi | Hint-Avrupa
|
| Yazı sistemi | Latin alfabesi |
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Arjantin  Bolivya  Şili  Kolombiya  Kosta Rika Küba  Dominik Cumhuriyeti Ekvador  El Salvador Ekvator Ginesi  Guatemala  Honduras Meksika  Nikaragua  Panama  Paraguay Peru Porto Riko (ABD) İspanya Uruguay Venezuela  Batı Sahra  Avrupa Birliği Birleşmiş Milletler |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | es |
| ISO 639-2 | spa |
| ISO 639-3 | spa |
 resmî dil olduğu yerler. ortak resmî dil olduğu yerler. resmî bir statüsü yok ancak nüfusun %20'i veya daha fazlasınca konuşulmaktadır. | |
 Yerel ülke % 9'dan fazla % 4 ile % 8.99 arasında % 1 ile % 3.99 arasında % 1'den az | |
Günümüzde dünyada 470 milyon ila 500 milyon kişinin İspanyolca konuştuğu tahmin edilmektedir.
İspanyolca dünyada en çok ülkede resmî dil olarak kabul edilen dildir. Resmî dil olarak İspanyolcayı kullanan ülkeler: İspanya, Küba, Arjantin, Bolivya, Kolombiya, Kosta Rika, Şili, Ekvador, Guatemala, Ekvator Ginesi, Honduras, Meksika, Nikaragua, Panama, Paraguay, Peru, Porto Riko, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Uruguay ve Venezuela'dır.
Amerika Birleşik Devletleri'nin anayasası bir resmî dil tanımlamamakla birlikte, ülkenin genelinde İngilizceden sonra en çok konuşulan ikinci dil İspanyolcadır. Ülke içinde ana dili İspanyolca olan 41 milyon kişi vardır. Özellikle güney bölgelerinde sadece İspanyolca konuşarak yaşanabilir.
İspanyolca; Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, Amerikan Devletleri Örgütü, İbero-Amerikan Devletleri Örgütü, Afrika Birliği, UNASUR, Antarktika Anlaşması Sekreterliği, Latin Birliği, Karayip Ortak Pazarı ve NAFTA gibi uluslararası ve bölgelerarası organizasyonlarda resmî dil olarak kullanılmaktadır.
| Ülke | Nüfus | Ana dili İspanyolca olanlar | Çift dilli veya 2. dili İspanyolca olanlar (İspanyolca resmî dil olan ülkelerde) ya da yabancı dil olarak (dilin resmî dil olmadığında) | İspanyolca konuşanların nüfusa oranı | İspanyolca konuşanların toplam sayısı |
|---|---|---|---|---|---|
| Meksika | 112.336.538 | 104.135.971 | 6.515.519 | 98,5% | 110.651.490 |
 Amerika Birleşik Devletleri | 307.006.550 | 35.468.501 | 14.531.499 | 16.3% | 50.000.000 |
| İspanya | 47.150.819 | 41.964.229 | 4.620.780 | 98,8% | 46.585.009 |
| Kolombiya | 46.240.000 | 45.740.000 | 130.080 | 99,2% | 45.870.080 |
| Arjantin | 40.900.496 | 36.333.605 | 4.321.488 | 99,4% | 40.655.093 |
| Venezuela | 29.434.660 | 28.357.707 | 725.281 | 98,8% | 29.081.444 |
| Peru | 29.797.694 | 25.059.861 | 744.942 | 86,6% | 25.804.803 |
| Şili | 17.291.300 | 17.041.797 | 85.914 | 99,3% | 17.127.711 |
| Ekvador | 14.306.000 | 11.907.200 | 2.126.986 | 98,1% | 14.034.186 |
| Guatemala | 14.361.666 | 8.617.000 | 3.116.482 | 86,4% | 12.408.479 |
| Küba | 11.235.863 | 11.235.863 | 99,4% | 11.168.448 | |
| Dominik Cumhuriyeti | 10.225.000 | 10.006.500 | 177.600 | 99,6% | 10.184.100 |
| Bolivya | 10.426.154 | 6.047.169 | 3.117.420 | 87,9% | 9.164.589 |
| Honduras | 8.215.313 | 8.007.563 | 125.597 | %99,0 | 8.133.160 |
| El Salvador | 6.183.002 | 6.168.902 | 99,7% | 6.164.453 | |
 Fransa | 65.821.885 | 440.106 'ye göre İspanya'dan gelen göçmenlerin sayısı 189.909. | 5.721.380 | 9,4% | 6.161.486 |
| Nikaragua | 5.822.000 | 5.331.876 | 315.464 | %97,0 | 5.647.340 |
 Fas | 31.759.997 | 20.000 | 5.480.000 | 17,32% | 5.500.000 |
 Brezilya | 190.732.694 | 460.018 | 5.000.000 | 2,86% | 5.460.018 |
| Kosta Rika | 4.615.646 | 4.530.228 | 48.493 | 99,2% | 4.578.721 |
| Paraguay | 6.460.000 | 3.682.200 | 446.145 | 69,5% | 4.489.700 |
| Porto Riko | 3.998.000 | 3.802.098 | 147.926 | 98,8% | 3.950.024 |
 Birleşik Krallık | 62.041.708 | 184.867 | 3.737.633 | 6,4% | 3.922.500 |
| Uruguay | 3.372.000 | 3.221.800 | 113.108 | 98,9% | 3.334.908 |
| Panama | 3.508.000 | 3.006.957 | 258.991 | 93,1% | 3.265.948 |
 Filipinler | 94.013.200 | 2.930 'e göre İspanya'dan gelen göçmenlerin sayısı 2.930'dur. | 3.013.843 | 3,2% | 3.016.773 |
 Almanya | 81.802.000 | 178.976 | 2.527.996 | 3,3% | 2.706.972 |
 İtalya | 60.605.053 | 422.249 | 1.968.320 | 3,5% | 1.635.976 |
| Ekvator Ginesi | 1.170.308 | 1.683 | 1.057.446 | 90,5% | 1.059.129 |
 Kanada | 33.212.696 | 909.000 | 92.853 | 3% | 1.001.853 |
 Portekiz | 10.636.888 | 9.570 | 727.282 | 6,9% | 737.026 |
 Hollanda | 16.665.900 | 59.578 | 622.516 | 4,1% | 682.094 |
 Belçika | 10.918.405 | 85.990 | 515.939 | 5,5% | 601.929 |
 Romanya | 22.246.862 | 544.531 | 2,4% | 544.531 | |
 İsveç | 9.045.389 | 101.472 | 442.601 | 6% | 544.073 |
 Avustralya | 21.007.310 | 106.517 | 374.571 | 2,3% | 481.088 |
 Polonya | 38.500.696 | 316.104 | 0,8% | 316.104 | |
 Avusturya | 8.205.533 | 267.177 | 3,3% | 267.177 | |
 Fildişi Sahili | 20.179.602 | 235.806 | 1,2% | 235.806 | |
 Cezayir | 33.769.669 | 223.000 | 0,7% | 223.379 | |
 Danimarka | 5.484.723 | 219.003 | 4% | 219.003 | |
 İsrail | 7.112.359 | 130.000 | 45.231 | 2,5% | 175.231 |
 Japonya | 127.288.419 | 78.952 | 60.000 | 0,1% | 138.952 |
 İsviçre | 7.581.520 | 123.000 | 14.420 | 1,7% | 137.420 |
 Bulgaristan | 7.262.675 | 133.910 | 1,8% | 133.910 | |
 Belize | 301.270 | 106.795 | 21.848 | 42,7% | 128.643 |
 Hollanda Antilleri | 223.652 | 10.699 | 114.835 | 56,1% | 125.534 |
 İrlanda | 4.156.119 | 123.591 | 3% | 123.591 | |
 Senegal | 12.853.259 | 101.455 | 0,8% | 101.455 | |
 Yunanistan | 10.722.816 | 86.742 | 0,8% | 86.742 | |
 Finlandiya | 5.244.749 | 85.586 | 1,6% | 85.586 | |
 Macaristan | 9.930.915 | 85.034 | 0,9% | 85.034 | |
 Aruba | 100.018 | 6.800 | 68.602 | 75,3% | 75.402 |
 Hırvatistan | 4.491.543 | 73.656 | 1,6% | 73.656 | |
 Andorra | 84.484 | 29.907 | 25.356 | 68,7% | 58.040 |
 Slovakya | 5.455.407 | 43.164 | 0,8% | 43.164 | |
 Norveç | 4.644.457 | 12.573 | 23.677 | 0,8% | 36.250 |
 Rusya | 140.702.094 | 3.320 | 20.000 | 0,01% | 23.320 |
 Yeni Zelanda | 4.173.460 | 21.645 | 0,5% | 21.645 | |
 Guam | 154.805 | 19.092 | 12,3% | 19.092 | |
 Amerika Birleşik Devletleri Virjin Adaları | 108.612 | 16.788 | 15,5% | 16.788 | |
 Çin Halk Cumhuriyeti | 1.345.751.000 | 2.292 | 12.835 | 0,001124% | 15.127 |
 Litvanya | 3.565.205 | 13.943 | 0,4% | 13.943 | |
 Cebelitarık | 27.967 | 13.857 | 49.5% | 13.857 | |
 Kıbrıs Cumhuriyeti | 792.604 | 1,4% | 11.044 | ||
 Türkiye | 76.892.807 | 380 | 8.000 | 0,01% | 8.380 |
 Jamaika | 2.804.322 | 8.000 | 0,3% | 8.000 | |
 Lüksemburg | 486.006 | 3.000 | 4.344 | 1,5% | 7.344 |
 Malta | 403.532 | 6.458 | 1,6% | 6.458 | |
 Trinidad ve Tobago | 1.047.366 | 4.100 | 0,4% | 4.100 | |
| Batı Sahra | 513.000 | n.a. | n.a. | n.a. | 22.000 |
| Avrupa Birliği'ndeki diğer göçmenler | 906.816 | ||||
| Diğer İspanyolca Öğrencileri | 4.862.033 | ||||
| Ana dili İspanyolca olan + çift dilli ve İspanyolca resmî olarak ikinci dil olanların toplamı: | 6.974.970.386 (Toplam Dünya Nüfusu) | 424.188.295 | 29.242.608 | 6,5% | 453.430.903 |
| İspanyolcayı yabancı dil olarak öğrenenlerle beraber toplam: | 78.109.665 | 7,23% | 504.264.431 |
Avrupa'da İspanyolca sadece İspanya'da resmî dildir. Cebelitarık'ta resmî dil İngilizce olmasına rağmen İspanyolca yoğun şekilde konuşulur. Benzer şekilde Andorra'da da Katalanca resmî dil olmasına rağmen, İspanyolca büyük halk kesimleri tarafından konuşulan dil olma özelliğini taşır.
İspanyolca dünyada 20 ülkede yoğun biçimde konuşulmaktadır. Ayrıca Avrupa'da Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya'da küçük topluluklar da bu dili konuşmaktadır. İspanyolca Avrupa Birliği'nin de resmî dillerinden bir tanesidir. İsviçre'de nüfusun %1,7'sinin ilk dili İspanyolcadır ve bu 4 resmî dilin ardından en çok konuşulan dildir.
İspanyolca; Avrupa'da İngilizce, Fransızca ve Almancanın ardından en çok konuşulan dördüncü dildir.
İspanyolca konuşulan ülkeler arasında İspanya ve Ekvador Ginesi haricinde, resmî dili İspanyolca olan tüm ülkeler Amerika kıtasında bulunur. İspanyolcanın en çok konuşulduğu ülkelerin başında Meksika gelir. Arjantin, Bolivya (Keçuva dili ve Aymara ile birlikte), Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Küba, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Guatemala, Honduras, Meksika, Nikaragua, Panama, Paraguay (Guarani dili ile birlikte), Ekvador (Keçuva dili ve Aymara), Peru (Keçuva dili ve Aymara), Uruguay, Venezuela ve Porto Riko'da (İngilizce ile birlikte) İspanyolca resmî dildir.
İspanyolcanın, eski İngiliz kolonisi Belize'de resmî dil olmamasına rağmen, 2000 yılı nüfus sayımında halkın %43'ü tarafından konuşulan dil olduğu ortaya çıkmıştır.
İspanyolca, İspanyol Kolonisi Trinidad ve Tobago'da 1498'de yerli halk olan Karaiplere gösterilmiş, daha sonra Trinidad ve Tobago'da etnik kökenleri Venezuelalı olan işçilerin oluşturduğu bir grup olan Kakao Panyols (İspanyolcadaki poteis ve español kelimelerinden türetilmiştir) tarafından kullanılmış ve kültürlerine entegre edilmiştir. Parang müziğinin de adada yayılması bu sayede olmuştur. Trinidad ve Tobago'nun Güney Amerika kıyılarına yakın olması nedeni ile ülke İspanyolca konuşan komşularından oldukça etkilenmiştir. Son nüfus sayımları göstermektedir ki İspanyolca konuşan nüfus 1.500 kişidir.
Brezilya için İspanyolca, İspanyolca konuşan komşularıyla artan ticareti, Mercosur ticaret bloku ve UNASUR üyelikleri nedeni ile çok önemlidir. 2005 yılında Brezilya Ulusal Kongresi, Cumhurbaşkanı tarafından da imzalanan bir kanun ile İspanyol dilinin ikinci dil olarak kamu ve özel okullarda zorunlu şekilde okutulmasını yasalaştırdı. Brezilya'da çoğu sınır kasabalarında (Uruguay-Brezilya ve Paraguay-Brezilya sınırları) İspanyolca-Portekizce karışımı bir dil konuşulmaktadır ve bu dile Portunyol denmektedir.
2006 nüfus sayımına göre 44.3 milyon ABD'linin ya İspanik ya da Latin kökenli olduğu ortaya çıkmıştır. Nüfusun %12.2'sini oluşturan 5 yaşından büyük 34 milyon kişi evinde öncelikle İspanyolca konuşmaktadır. İspanyolcanın ABD'de uzun bir geçmişi vardır. Bunun nedeni bazı güneybatı Amerikan eyaletlerinin daha önce Meksika'dan ayrılmış olması ve Florida'nın da geçmişte İspanya'nın bir parçası olmasındandır. İspanyolca, İngilizceden sonra ülkede konuşulan 2. büyük lisandır. İspanyolca, ABD'de resmî olarak federal düzeyde 2. dil olarak kabul edilmese de, nüfusun %40'ının İspanyolca konuştuğu New Mexico eyaletinde resmî dillerden biri olarak tanınmıştır. İspanyolca, ABD'nin büyük şehirleri olan Los Angeles, Miami, San Antonio, New York, Tampa, Las Vegas, San Francisco ve Chicago'da yoğun etkiye sahiptir ve son on yılda Atlanta, Baltimore, Boston, Charlotte, Cleveland, Dallas, Detroit, Houston, Phoenix, Philadelphia, Richmond, Washington, DC ve Missouri gibi yerlerde de giderek genişleyerek ABD Nüfus İdaresi'ne göre 33.701.181 kişinin konuştuğu bir dil olmuştur. Ayrıca ABD toprağı olan Porto Riko'da da İspanyolca en baskın dildir.
İspanyolca, Afrika kıtasında Ekvator Ginesi'nde Fransızca ve Portekizce ile birlikte resmî dil olup, Afrika Birliği'nin de resmî dillerinden biridir. Ekvator Ginesi'nde Fang dilinden sonra en çok konuşulan dil olup, toplam konuşan sayısı 500.000 civarındadır.
Bugün eski İspanyol kolonisi olan Batı Sahra'da Sahravilerin önemli bir kısmı İspanyolca yazabilmekte ve konuşabilmekte olup birçoğu Küba ve İspanya gibi ülkelerde üniversite eğitimi almaktadır. 2001'den beri faaliyetine devam eden Batı Sahra Sahravi Arap Demokratik Cumhuriyeti resmî haber ajansı olan Sahravi Basın Bürosu'nun resmî sitesi İspanyolca olup, resmî TV kanalı RASD TV, İspanyolca yayın yapmaktadır. Batı Sahra'nın tek film festivali olan Sahra Film Festivali'nde İspanyolca dili konuşulan filmler ağırlıktadır. Sahravi şiiri ve edebiyatında da İspanyolcanın etkinliği söz konusudur. İspanyolca, Sahraviler tarafından Batı Sahra ve Cezayir'deki Sahravi mülteci kamplarında yoğun olarak kullanılmasına rağmen, Cervantes Enstitüsü'nün desteğinden mahrumdur. "Generación de la Amistad saharaui" olarak da bilinen bir grup Sahravi şairi Sahravi edebiyatına İspanyolca katkılar vermektedir.
İspanyolca ayrıca Kuzey Afrika'da Ceuta ve Melilla gibi İspanyol şehirlerinde ve Kanarya Adaları özerk bölgesinde konuşulmaktadır. Bununla birlikte Fas'ın kuzeyinde 200.000 kişi İspanyolcayı ikinci dil olarak konuşmaktadır. Bundan başka Gabon, Kamerun, Nijerya ve Sudan'ın güneyinde de bazı küçük topluluklar bu dili konuşmaktadır.
İspanyolca, Filipinler, Guam ve Kuzey Mariana Adaları gibi İspanyol Doğu İndilerinde (1565-1898 yılları arasında Asya-Pasifikteki İspanyol toprakları) eski koloni hükûmetleri ve eğitimli sınıf tarafından kullanılmıştır. Filipinler'de 1565'ten 1973'e kadar resmî dil olarak kalmıştır. 1899'a kadar hükûmet dili, ticaret dili, eğitim dili ve ana dil olarak İspanyollar ve eğitimli Filipinliler tarafından konuşulan bu dil 19. yüzyılın ortalarında koloni hükûmeti tarafından parasız halk okullarına da sokulmuştur. Bu İspanyolcanın yaygınlaşmasını hızlandırmış ve ilustrado adı verilen entelektüel sınıfın adada oluşmasına zemin hazırlamıştır. Her ne kadar İspanyolca, halkın çoğunluğu tarafından en çok konuşulan lisan olmasa da, Filipin edebiyat dünyası ve Filipinler basını 1940'lara kadar bu dili birincil dil olarak kullanmıştır. 1973'teki anayasa değişikliğine kadar dil, resmî dil olarak tanınmıştır. 1899'daki Amerikan işgalinin ardından gelen yönetimle beraber İngilizce özellikle de 1920'lerden sonra adaya empoze edilmiştir. Amerikalı yetkililer okullarda, üniversitelerde ve kamu dairelerinde dilin İngilizce olması için İspanyolcaya yasak getirmişlerdir.
Ülke bağımsızlığını 1946'da kazandıktan sonra İspanyolca, İngilizce ve Tagalog bazlı Filipince ile birlikte resmî dil olarak kalmıştır. Ancak 1973'te İspanyolca resmî dil olma özelliğini Ferdinand Marcos rejimi esnasında kaybetmiştir. 2007 yılında Arroyo, İspanyolcanın eğitim dili olabilmesi için gerekli çalışmaların başladığını halka duyurmuştur. 2010 yılında İspanya ve Filipinler hükûmetleri arasında buna ilişkin anlaşma imzalanmıştır. Bugün Radyo Manila günlük İspanyolca yayın yapmaktadır.
Filipinler'in yerli dilleri de İspanyolcanın yoğun etkisine maruz kalmış, çok fazla kelime İspanya İspanyolcası ve Meksika İspanyolcasından dile entegre olmuştur.
Okyanusya'da Şili toprağı olan Paskalya Adası'nda İspanyolca konuşulmaktadır. Amerikan toprağı olan Guam, Kuzey Mariana Adaları, Palau'nun bağımsız eyaletlerinde, Marshall Adaları'nda ve Mikronezya Federal Devletleri'nde 19. yüzyıla kadar İspanyolca yoğun biçimde konuşulmaktaydı.
Antarktika Antlaşması Antarktika ile ilgili uluslararası ilişkileri düzenleyen bir antlaşmadır. Bu antlaşmaya taraf olan Arjantin ve Şili gibi İspanyolca konuşulan ülkeler burada toprak sahibi olma iddiasındadır. 1999'da kışın Arjantin-Antarktik bölgesinde bulunan Arjantinli sayısı 169 olup, Şili-Antarktik bölgesindeki Şilili sayısı ise 2002 nüfus sayımına göre 130'dur.
1713'te kurulan Real Academia Española (İspanyol Kraliyet Akademisi), diğer 21 ulusal dil akademisi (İspanyol Dili Akademileri Birliği'ne bağlı) ile beraber İspanyolcayı standartlaştırma amacı ile sözlükler, gramer kitapları, yazım biçimleri ile ilgili kitaplar yayımlayan düzenleyici kurumdur. Akademi tarafından kabul edilen Standart İspanyolca; edebiyat, medya sektörü ve akademik metinlerde kullanılır.
İspanyol Dili Akademileri Birliği (İspanyolca: Asociación de Academias de la Lengua Española), İspanyol dilinin standartlarını belirlemek için kurulmuş akademileri bir çatı altında toplayan birliğin ismidir. 1951 yılında Meksika'da faaliyetine başlamıştır.
Meksika Cumhurbaşkanı Miguel Alemán Valdes'in inisiyatifi ile ilk akademi kongresi, İspanyol dilinin büyümesi ve entegrasyonu amacı ile toplanmıştır. Toplantı 23 Nisan-6 Mayıs 1951 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş, sonucunda birliğin kurulması ve komisyon oluşturulması kararı çıkmıştır. İspanyol Kraliyet Akademisi ilk toplantıda bulunmasa bile Daimi Komisyon'a katılmıştır. 2. kongre 1956 yılında yapılmış ve bu toplantıda İspanyol Kraliyet Akademisi doğal üye olarak bulunmuştur.
İspanyol Kraliyet Akademisi ve diğer akademilerin iş birliği, İspanyol Kraliyet Akademisi'nin 2001 yılında çıkardığı sözlük ve 1999 yılında çıkardığı ortografiye de yansımıştır.
Birlik 4 yılda bir toplanmaktadır.
| Toplantı numarası | Tarihler | Şehir | Ülke | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| I | 1951 | Meksiko |  Meksika | Politik nedenlerle İspanyol Kraliyet Akademisi katılmadı. |
| II | 22 Nisan - 2 Mayıs 1956 | Madrid |  İspanya | |
| III | 27 Temmuz - 6 Ağustos 1960 | Bogotá |  Kolombiya | |
| IV | 30 Kasım - 10 Aralık 1964 | Buenos Aires |  Arjantin | Küba delegasyonu katılmadı. |
| V | 24 Temmuz- 19 Ağustos 1968 | Quito |  Ekvador | Küba ve Venezuela delegeleri katılmadı. |
| VI | 20 - 29 Kasım 1972 | Caracas |  Venezuela | |
| VII | 13 - 23 Kasım 1976 | Santiago, Şili |  Şili | Küba ve Meksika delegasyonu katılmadı. |
| VIII | 20 - 27 Nisan 1980 | Lima |  Peru | Küba delegasyonu katılmadı. |
| IX | 8 - 15 Ekim 1989 | San José |  Kosta Rika | Küba, Paraguay ve Honduras delegeleri katılmadı. |
| X | 24 - 29 Nisan 1994 | Madrid | İspanya | |
| XI | 15 - 19 Kasım 1998 | Los Ángeles | Meksika | |
| XII | 12 - 15 Kasım 2002 | San Juan |  Porto Riko | |
| XIII | 26 - 29 Mart 2007 | Medellín | Kolombiya | |
| XIV | 2010 | Valdivia | Şili |
Kastilyaca (castellano: kasteyano, kastecano ya da kastejano diye okunur), İspanya'da İspanyolcayı ifade etmek için kullanılır. İspanyolcanın konuşulmadığı ülkelerde İspanyolca denen dil, İspanya'da başka dillerin de resmî dil statüsünde olmasından dolayı, karışıklığa meydan vermemek amacı ile castellano olarak adlandırılır. Bunun dışında dilin ismi Arjantin, Bolivya, Ekvador, Paraguay, Peru, Şili, Uruguay ve Venezuela'da da castellano diye anılır. 1492 yılında İspanya Krallığı'nın gemilerle göçe zorladığı ve hiçbir Batı Avrupa ülkesinin kabul etmediği Yahudilere Osmanlı İmparatorluğu kucak açmıştır. Bu dönemde Yahudiler İbranice dışında, Kastilyaca da biliyorlardı. Zaman içinde Museviliğin bazı dinî terimlerini Kastilyacaya katıp bazı Kastilyaca sözcüklerin telaffuzunu da kendi lehçelerinde başkalaştırmış ve Ladino adlı yeni bir dil üretmişlerdir. Günümüzde hâlâ Türkiye'de yaşayan Yahudi kökenli vatandaşlar İspanyolcanın bu türeviyle konuşmaktadır.
İspanyol Kraliyet Akademisi, yayınlarında "castellano" yerine "español" kullanmayı teşvik etmektedir. Ancak her iki terimi de eş anlamlı olarak kabul etmektedir.
İspanyol alfabesi "a"dan "z"ye kadar 27 harften oluşur. Vurgu ve umlaut işareti bulunan ünlü harfler alfabede yer almaz.
Ch ve Ll digraphları eskiden alfabede yer alıp harf olarak kabul görülürken 2008 yılında alfabeden çıkarıldı.
| A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | Ñ | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z |
| a | b | c | d | e | f | g | h | i | j | k | l | m | n | ñ | o | p | q | r | s | t | u | v | w | x | y | z |
K ile W harfleri sadece İspanyolcaya geçen yabancı kelimelerde kullanılır
İspanyolcada kelimeler yapısına göre 4 gruba ayrılır; Agudas, Graves, Esdrújulas ve Sobresdrújulas. İspanyolcada bir kelime "n" veya "s" harfi ile bitiyorsa veya son harfi ünlü ise, vurgu sondan bir önceki hecedeyken, diğer durumlarda vurgu son hecededir.
Örneğin:
Bu kurala uymayan hecelerdeki ünlü harfler vurgu işareti ile yazılır. (á, é, í, ó, ú)
Örneğin:
Agudas: Bu kelimeler son hecesinde bir vurgu barındırır. Bir kelime ünlü harfle veya "n" veya "s" harfiyle bitiyorsa ve son hecesi vurguluysa, o hecenin vurgu işareti yazılmalıdır.
Örneğin:
Graves: Bu kelimeler sondan bir önceki hecesinde bir vurgu barındırır. Yine de bu kelimelerin hepsinde vurgu işareti bulunmaz. Ünlü harfle veya "n" veya "s" harfleriyle bitiyorsa ve son hecesi vurgulu değilse, o hecenin vurgu işareti yazılmaz.
Örneğin:
İstisnalar:
Esdrújulas: Bu kelimeler sondan üçüncü hecesinde bir vurgu barındırır. Bütün bu kelimeler vurgu işareti taşır. İstisna yoktur.
Örneğin:
Sobresdrújulas: Bu kelimeler sondan dördüncü hecesinde bir vurgu barındırır. Esdrújulas gibi istisnasız hepsi vurgulu harf taşır. Zarflarda ve dolaylı ve dolaysız nesnelerde görülür.
Örneğin:
İspanyolcada gue, gui, que ve qui de "u" okunmaz. Bazı kelimelerde u'nun okunduğunu belirtmek için u harfinde umlaut kullanılır. Ortaya çıkan "ü" harfi u şeklinde okunur. Türkçedeki "ü" harfiyle ilgisi yoktur.
Örneğin:
İspanyolca Hint-Avrupa dil ailesinin Romen dilleri koluna mensup olduğu için bu kategorideki diğer diller olan Fransızca ve İtalyanca'yla benzerlik taşımaktadır. Ama en çok benzerlik Portekizce iledir. Bu dillerden birini bilen, diğer dili de ufak bir pratikle konuşabilir. Farkların daha çok telaffuzda olmasından dolayı yazılı metinlerde bir dili bilen diğerini anlarken, konuşmada anlaşamayabilirler. Güney Amerika'nın bazı bölgelerinde bu iki dilin karışımından oluşan karma dil ile konuşulur.
Diğer Romen dilleri gibi, kelimeler dişil (femenino) ve eril (masculino) olarak ayrılır. Dişil tanımlık la, eril tanımlık ise el'dir. Genel olarak a ile biten kelimeler dişil, o ile bitenler erildir. Örneğin "el amigo" erkek arkadaş için kullanılırken, "la amiga" kız arkadaş için kullanılır. Sıfatlar birlikte kullanıldıkları adın eril ya da dişil oluşuna göre biçim değiştirirler. Mesela rico; zengin, varlıklı anlamına gelmektedir. Eğer sıfatın önüne eril bir isim gelirse herhangi bir değişikliğe uğramaz ancak dişil bir isim gelirse rica şekline dönüşür. La costa rica (zengin kıyı), el puerto rico (zengin liman). Bunun yanında hem eril hem de dişil isimler için çekimi aynı olan sıfatlar da vardır. Örneğin mutlu anlamına gelen feliz kelimesi nötrdür.
İspanyolca öğrenmenin bu matematiksel yapısı, sıfat ve zarfların kısaltma amaçlı olarak yüklem sonuna eklenmesi, tüm zamanlar için ayrı çekim şekli ve dilek kiplerinin (subjuntivo) kullanılması gibi zorlukları vardır. Ayrıca günlük dilde sık kullanılan hemen hemen tüm fiiller, tüm zamanlar için düzensizdir ve bunları düzensiz halleriyle ezberlemek gerekir. Belli kuralları dışında yazıldığı gibi okunan ve okunduğu gibi yazılan bir dildir. Bu belli kuraldan biri İspanyolların merhaba için kullandıkları hola kelimesidir ama İspanyolcada başında H harfi olan kelimeler okunurken H harfi seslendirilmez yani "ola" diye okunur ve söylenir.
Diğer dillerde olmayan ve sadece bu dilde bulunan bir özellik ise ters soru işareti "¿" ve ters ünlem işareti "¡"dir. İspanyolcada evet/hayır ile yanıt verilebilecek soru cümleleri ve soru olmayan cümlelerin yapısı -herhangi bir soru eki olmamasından dolayı- aynı olduğu için, bu işaretler bir metni okurken vurgulamayı kolaylaştırmak için kullanılmaktadır.
Dilin telaffuzu İspanya ile Güney Amerika arasında farklılık gösterir. Bir örnek olarak 'çift l' (ll) sesi, İspanya'da y gibi okunurken, Güney Amerika'da "ş" (Arjantin), c (Kolombiya) ya da j olarak okunur. Orta ve Güney Amerika’nın yaklaşık tamamı ve Endülüs bölgesinin (Andalucía) orta bölümü “seseo” olarak adlandırılan bir yapıyla, z harfini ve e ve i’den önceki c harfini s olarak okurken, İspanya’nın geri kalanında bu yapı diş arasında İngilizcedeki “th” sesine dönüşür (distinción). Sadece Endülüs bölgesinin en güneyindeki birkaç lehçede bu olay “ceceo” olarak adlandırılan yapıyla tersine döner ve orada “s” sesi de “th”ye dönüşür. Örnek olarak caza (av) ve casa (ev) kelimeleri seseo’da kasa diye okunurken, ceceo’da kaθa okunur. İspanya’nın geri kalanında casa, kasa diye okunurken, caza kaθa olarak telaffuz edilir.
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article İspanyolca, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
