ایسپانیولی

اٮسپانیولی
اٮسپانیولی
	español، castellano
گنش‌کرون	480000000 (ماری زوون) (۲۰۱۹); 470000000 (ماری زوون) (۲۰۱۵); 437000000 (ماری زوون) (۲۰۱۷); 436667750 (ماری زوون) (۲۰۱۲); 89500000 (زبان دوم); 70606900 (زبان دوم) (دهه 2010); 485000000 (ماری زوون) (۲۰۲۳)
کشور	ایسپانیا; آندورا; آرژانتین; بلیز; بولیوی; شیلی; کلمبیا; کاستاریکا; کوبا; دومینیکن; اکوادور; السالوادؤر; اوستوایی گینه; جبل طارق; گواتمالا; هندوراس; مکزیک; نیکاراگوئه; پاناما; پاراگوئه; پرو; متحده ایالات آمریکا; اروگوئه; ونزوئلا; آروبا; فیلیپین
بومی جائون	ایسپانیا
خط	لاتین خط
جمله‌دله‌یِ ترتیب	فاعل-فعل-مفعول
خانواده	هندو-اروپایی زوونون هندو-اروپایی زوونون; ایتالیک زوونون; رومی‌تبار زوونون; ایتالو-غربی; غربی رومی; گالو-ایبری; ایبری رومی; غربی ایبری; کاستیایی زوونون; ایسپانیولی ; ; ; ; ; ; ; ; ; ;
ایزو 639-1	es
ایزو 639-2	spa
ایزو 639-3	spa
نقشه
	کشورونی که این زوون جه گپ زنّه
	این زوونِ ویکی‌پدیا
	این صفحه دله شاید یونیکد حروف دوو.
	کد ره دچی‌ین - دچی‌ین

اینتا زوون ره اروپا قاره دله (ایسپانیا و آندورا) آمریکا قاره دله (میونی آمریکا و جنوبی آمریکا دله) گِنِش بونه. قدیم دله اتا خله ایسپانیایی اینتا کشور جا بوردنه این منطقه‌ئون دله و شه زبون ره اون جائون رواج هدانه. ایسپانیایی زوون چنتا چلّه و لهجه دارنه که ونه رسمی لهجه آراگونی هسه و ونه چنتا چله‌ئون جا بونه کاتالونی و باسکی جا نوم بَوردن.

اینتا زوون اوستوایی گینه دله هم گنش بونه. وه اتا چله لاتین زوون جا هسه. وه اسپین و مکزیک و آرژانتین و شیلی ات‌خله کشور دیگه رسمی زوون هسه. اینتا زوون ۲۵۰ میلیون گنش‌کر دارنه که همه جا ویشته مکزیک، آمریکای متحده ایالات، ایسپانیا و لاتین آمریکا دله درنه. ایسپانیولی ادبیات ره بونه دتا قسمت هکردن اتا خد ایسپانیا کشور ادبیات اتا دیگه هم لاتین آمریکا ادبیات.

ایسپانیا ادبیات

ایسپانیولی اولی کیتابی که بنویشت بیه ونه نوم "رودریجو دیات دی فیفار" بیه که اتا داستان بیه اسپین ملی قهرمون جا که وره مغوار نوم جا اشناسنه. اینتا کیتاب میلادی ره ۱۳ سده دله بنویشت بیه. ایسپانیولی ره اولی شرگو نوم قس جونتا لودی برسیو بیه که میلادی ۱۳ سده دله دینی شر گته. اون زمون فونسو دهوم که اسپین شا هم بیه عربی ادبیات ره به ایسپانیایی برگردوندن وسر خله زحمت بکشیه. میلادی ۱۴ سده دله دلوبیت دی آیالا خنده دار شرون ره بابت ایسپانیا اجتماعی اوضاع درباره بوته و اتا اوسقوف "راستین عشق" کیتاب ره بنویشته.

میلادی ۱۴ سده آخر دله و میلادی ۱۵ سده اول دله دتا نومدار شرگو ایسپانیا دله پیدا بینه که وشون نوم خوان دی مینا و مرکِزدی سانتلیانا بیه که هردتا ایتالیا ادبیات تاثیر زیر دینه. ۱۵ سده آخر دله اتا ادبی دگرگونی ایسپانیا ادبیات دله دتا شرگو به نوم‌ئون فردنالد و آزابیلا درست بیه.

آمریکا قاره ره پیدا بین باعث بیه که اسپین ادبی نهضت قوی بوو و نخوستین حماسی رد (اثر) که ونه نوم "سرکش آمادیس بیه" مازرونی ۱۰۶۰ دله بنویشت بیه و میلادی ۱۶ سده بِترین ادبی رد (اثر) بیه.میلادی ۱۵۵۴ سال دله نِخوستین داستان اسپین قهرمون ئون حماسه جا پلیو دی تورمیس دست جا بنویشت بیه.

میلادی ۱۶ سده آخرون دله تا میلادی ۱۷ سده گت‌ترین دگرگونی اسپین ادبیات دله اتفاق دکته که وره طلایی دوره نومنه. اینتا دروه گت‌ترین ادبی رد (اثِر) "دون کیشوت" بیه که وره میکل سروانتس بنویشته. اسپین ملی شرگو هم بومی دی فیجا هسه که هزاروهشتصدتا تیکه شربوته. میلادی نوزدهوم سده دله دتا ادبی نهضت اسپین دله اتفاق دکته که وشون نوم بیه: رومان بنویشت نهضت و زندگی واقعیت ئون ره بوتن.

لاتین آمریکا ادبیات

اینتا منطقه اولی ادبیات کریستوفر کولوموس بنویشته‌ئون جا پا بیته که ایسپانیولی زبون جا بنویشت بیه. بعد هم کورتیز و کاستیلتو لاتین آمریکا فتح هکردن ره درباره بنویشتنه. میلادی شونزدهوم سده دله هم ایسپانیولیون و سرخپوستون درگیری درباره اتا داستان بنویشت‌بی‌یه که ونه نوم آروکانا بی‌یه. جرسیلا زود و لافیجا اتا کتاب بنویشته که ونه نوم ایسپانیایی پییر و آمریکایی مار بی‌یه و ونه دله اینکا ایمپراتوری سقوط ره اشاره هکرده.

میلادی ۱۷ سده دله هم لاتین آمریکا ادبیات اسپین ادبیات جا سیوا بیه. اون زمون سیمون بولیوار وشون قهرمون بیه. اون دوره گت کیتاب ره آرجسدایی بنویشته که ونه نوم شوسرس هجوم به سرخپوستون بیه. اینتا منطقه گت‌ترین شرگو مترال بیه. امه دوره وشون گت بنویشت کرون ره بونه بوتن اینا بینه: هویدوبرو و بورجیز

کشورون و جمعیت

کشور	کشورِ جمعیت	ماری زوون	دومین زوون	درصد ایسپانیولی‌ئون	جمعیت کل ایسپانیولی‌زوونون
مکزیک	۱۱۲٬۳۹۶٬۲۱۱	۱۰۳٬۵۲۷٬۸۸۵	۷٬۱۱۰٬۰۳۱	۹۸٫۵٪	۱۱۰٬۶۳۷٬۹۱۶
متحده ایالات آمریکا	۳۰۹٬۰۵۹٬۷۲۴	۴۴٬۴۶۸٬۵۰۱	۶٬۲۳۱٬۴۹۹ + Students	۱۶٫۳٪	۵۰٬۰۰۰٬۰۰۰ + ۷٬۸۲۰٬۰۰۰ students
ایسپانیا	۴۷٬۰۲۱٬۰۳۱	۴۱٬۸۴۸٬۷۱۷	۴٬۵۸۱٬۰۸۸	۹۸٫۸٪	۴۶٬۴۵۶٬۷۷۹
کلمبیا	۴۵٬۷۸۳٬۰۰۰	۴۵٬۳۳۸٬۹۰۵	۷۷٬۸۳۱	۹۹٫۲٪	۴۵٬۴۱۶٬۷۳۶
آرژانتین	۴۰٬۹۰۰٬۴۹۶	۳۹٬۶۰۸٬۰۴۰	۱٬۰۴۷٬۰۵۳	۹۹٫۴٪	۴۰٬۶۵۵٬۰۹۳
ونزوئلا	۲۹٬۰۵۶٬۰۰۰	۲۸٬۰۳۳٬۲۲۸	۶۷۴٬۱۰۰	۹۸٫۸٪	۲۸٬۷۰۷٬۳۲۸
پرو	۲۹٫۷۹۷٫۶۹۴	۲۳٬۷۶۹٬۶۲۰	۲٬۰۳۵٬۱۸۳	۸۶٫۶٪	۲۵٬۸۰۴٬۸۰۳
شیلی	۱۷٬۲۴۸٬۴۵۰	۱۵٬۵۱۳٬۲۵۵	۱٬۶۰۰٬۰۲۴	۹۹٫۳٪	۱۷٬۱۲۷٬۷۱۱
اکوادر	۱۴٬۳۰۶٬۰۰۰	۱۳٬۲۹۸٬۸۵۸	۷۳۳٬۳۲۴	۹۸٫۱٪	۱۴٬۰۲۴٬۳۷۶
گوآتمالا	۱۴٬۳۶۱٬۶۶۶	۹٬۲۹۱٬۹۹۷	۳٬۱۱۶٬۴۸۲	۸۶٫۴٪	۱۲٬۴۰۸٬۴۷۹
کوبا	۱۱٬۲۳۵٬۸۶۳	۱۱٬۲۳۵٬۸۶۳		۹۹٫۴٪	۱۱٬۱۶۸٬۴۴۸
جمهوری دومینیکن	۱۱٬۲۳۵٬۸۶۳	۱۰٬۱۲۰٬۷۰۵	۶۲٬۵۵۸	۹۹٫۶٪	۱۰٬۱۸۴٬۱۰۰
بولیوی	۱۰٬۴۲۶٬۱۵۴	۴٬۳۵۰٬۸۳۳	۴٬۸۱۳٬۷۵۶	۸۷٫۹٪	۹٬۱۶۴٬۵۸۹
[[Image:\|22x20px\|border \|link=]] هندوراس	۸٬۲۱۵٬۳۱۳	۷٬۹۸۱٬۹۹۸	۱۵۱٬۱۶۱	۹۹٫۰٪	۸٬۱۳۳٬۱۵۹
مراکش	۲۹٬۶۸۰٬۰۶۹	۲۰٬۰۰۰	۶٬۴۷۹٬۹۳۵	۲۱٫۹٪	۶٬۴۹۹٬۹۳۵
السالوادؤر	۶٬۱۸۳٬۰۰۲	۶٬۱۸۳٬۰۰۲		۹۹٫۷٪	۶٬۱۶۴٬۴۵۱
فرانسه	۶۴٬۰۵۷٬۷۹۰	۴۴۰٬۱۰۶	۵٬۷۲۱٬۳۸۰	۹٫۶٪	۶٬۱۶۱٬۴۸۶
نیکاراگوئه	۵٬۸۲۲٬۰۰۰	۵٬۰۸۸٬۴۲۸	۵۵۱٬۳۲۸	۹۷٫۰٪	۵٬۶۴۷٬۳۴۰
کاستاریکا	۴٬۶۱۵٬۶۴۶	۴٬۳۴۵٬۱۳۰	۸۷٬۱۲۶	۹۹٫۲٪	۴٬۴۳۲٬۲۵۶
پاراگوئه	۶٬۴۶۰٬۰۰۰	۳۶۹٬۰۰۰	۴٬۰۴۳٬۵۵۵	۶۹٫۵٪	۴٬۴۸۹٬۷۰۰
پورتوریکو	۳٬۹۹۸٬۰۰۰	۳٬۸۰۲٬۰۹۸	۱۴۷٬۳۳۴	۹۸٫۸٪	۳٬۹۵۰٬۰۲۴
بریتانیا	۶۰٬۹۴۳٬۹۱۲	۱۰۷٬۶۵۴	۳٬۸۱۴٬۸۴۶	۶٫۴٪	۳٬۹۲۲٬۵۰۰
اروگوئه	۳٬۳۷۲٬۰۰۰	۳٬۲۵۷٬۳۵۲	۷۷٬۳۰۳	۹۸٫۹	۳٬۳۳۴٬۹۰۸
پاناما	۳٬۵۰۸٬۰۰۰	۲٬۶۲۲٬۷۲۰	۴۷۶٬۴۱۹	۹۳٫۱٪	۳٬۱۷۹٬۳۶۵
فیلیپین	۹۶٬۰۶۱٬۶۸۳	۲٬۶۶۰	۳٬۰۱۴٬۱۱۵	۳٫۱٪	۳٬۰۱۶٬۷۷۳
آلمان	۸۲٬۳۶۹٬۵۴۸	۱۴۰٬۰۰۰	۲٬۵۶۶٬۹۷۲	۳٫۲٪	۲٬۷۰۶٬۹۷۲
ایتالیا	۵۸٬۱۴۵٬۳۲۱	۸۹٬۹۰۵	۱٬۹۶۸٬۳۲۰	۳٫۵٪	۲٬۰۵۸٬۲۲۵
گینه استوایی	۱٬۱۵۳٬۹۱۵	n.a.	۱٬۰۴۴٬۲۹۳	۹۰٫۵٪	۱٬۰۴۴٬۲۹۳
کانادا	۳۳٬۲۱۲٬۶۹۶	۹۰۹٬۰۰۰	۹۲٬۸۵۳	۳٪	۱٬۰۰۱٬۸۵۳
پرتغال	۱۰٬۶۷۶٬۹۱۰	۹٬۷۴۴	۷۲۷٬۲۸۲	۶٫۹٪	۷۳۷٬۰۲۶
هلند	۱۶٬۶۴۵٬۳۱۳	۱۹٬۹۷۸	۶۶۲٬۱۱۶	۴٫۱٪	۶۸۲٬۰۹۴
بلژیک	۱۰٬۴۰۳٬۹۵۱	۸۵٬۹۹۰	۵۱۵٬۹۳۹	۵٫۸٪	۶۰۱٬۹۲۹
رومانی	۲۲٬۲۴۶٬۸۶۲		۵۴۴٬۵۳۱	۲٫۴٪	۵۴۴٬۵۳۱
سوئد	۹٬۰۴۵٬۳۸۹	۱۰۱٬۴۷۲	۴۴۲٬۶۰۱	۶٪	۵۴۴٬۰۷۳
استرالیا	۲۱٬۰۰۷٬۳۱۰	۱۰۶٬۵۱۷	۳۷۴٬۵۷۱	۲٫۳٪	۴۸۱٬۰۸۸
برزیل	۱۸۵٫۷۱۲٫۷۱۳	۴۴۵٬۰۰۵	۵ million students		unknown
لهستون	۳۸٬۵۰۰٬۶۹۶		۳۱۶٬۱۰۴	۰٫۸٪	۳۱۶٬۱۰۴
اوتریش	۸٬۲۰۵٬۵۳۳		۲۶۷٬۱۷۷	۳٫۳٪	۲۶۷٬۱۷۷
ساحل عاج	۲۰٬۱۷۹٬۶۰۲		۲۳۵٬۸۰۶	۱٫۲٪	۲۳۵٬۸۰۶
الجزایر	۳۳٬۷۶۹٬۶۶۹		۲۲۳٬۰۰۰	۰٫۷٪	۲۲۳٬۳۷۹
دانمارک	۵٬۴۸۴٬۷۲۳		۲۱۹٬۰۰۳	۴٪	۲۱۹٬۰۰۳
اسرائیل	۷٬۱۱۲٬۳۵۹	۱۳۰٬۰۰۰	۴۵٬۲۳۱	۲٫۵٪	۱۷۵٬۲۳۱
سوئیس	۷٬۵۸۱٬۵۲۰	۱۲۳٬۰۰۰	۱۴٬۴۲۰	۱٫۷٪	۱۳۷٬۴۲۰
جاپون	۱۲۷٬۲۸۸٬۴۱۹	۷۶٬۵۶۵	۶۰٬۰۰۰	۰٫۱٪	۱۳۶٬۵۶۵
بلغارستون	۷٬۲۶۲٬۶۷۵		۱۳۳٬۹۱۰	۱٫۸٪	۱۳۳٬۹۱۰
بلیز	۳۰۱٬۲۷۰	۱۰۶٬۷۹۵	۲۱٬۸۴۸	۴۲٫۷٪	۱۲۸٬۶۴۳
آنتیل هلند	۲۲۳٬۶۵۲	۱۰٬۶۹۹	۱۱۴٬۸۳۵	۵۶٫۱٪	۱۲۵٬۵۳۴
ایرلند جمهوری	۴٬۱۵۶٬۱۱۹		۱۲۳٬۵۹۱	۳٪	۱۲۳٬۵۹۱
سنگال	۱۲٬۸۵۳٬۲۵۹		۱۰۱٬۴۵۵	۰٫۸٪	۱۰۱٬۴۵۵
یونان	۱۰٬۷۲۲٬۸۱۶		۸۶٬۷۴۲	۰٫۸٪	۸۶٬۷۴۲
فنلاند	۵٬۲۴۴٬۷۴۹		۸۵٬۵۸۶	۱٫۶٪	۸۵٬۵۸۶
مجارستون	۹٬۹۳۰٬۹۱۵		۸۵٬۰۳۴	۰٫۹٪	۸۵٬۰۳۴
آروبا	۱۰۰٬۰۱۸	۶٬۸۰۰	۶۸٬۶۰۲	۷۵٫۳٪	۷۵٬۴۰۲
کرواسی	۴٬۴۹۱٬۵۴۳		۷۳٬۶۵۶	۱٫۶٪	۷۳٬۶۵۶
آندورا	۸۴٬۴۸۴	۲۹٬۹۰۷	۲۵٬۳۵۶	۶۸٫۷٪	۵۸٬۰۴۰
اسلواکی	۵٬۴۵۵٬۴۰۷		۴۳٬۱۶۴	۰٫۸٪	۴۳٬۱۶۴
نروژ	۴٬۶۴۴٬۴۵۷	۱۲٬۵۷۳	۲۳٬۶۷۷	۰٫۸٪	۳۶٬۲۵۰
روسیه	۱۴۰٬۷۰۲٬۰۹۴	۳٬۳۲۰	۲۰٬۰۰۰	۰٫۰۱٪	۲۳٬۳۲۰
نیوزلند	۴٬۱۷۳٬۴۶۰	۲۱٬۶۴۵		۰٫۵٪	۲۱٬۶۴۵
گوآم	۱۵۴٬۸۰۵		۱۹٬۰۹۲	۱۲٫۳٪	۱۹٬۰۹۲
جزایر ویرجین ایالات متحده	۱۰۸٬۶۱۲	۱۶٬۷۸۸		۱۵٫۵٪	۱۶٬۷۸۸
چین	۱٬۳۴۵٬۷۵۱٬۰۰۰	۲٬۲۹۲	۱۲٬۸۳۵	۰٫۰۰۱۱۲۴٪	۱۵٬۱۲۷
لیتوانی	۳٬۵۶۵٬۲۰۵		۱۳٬۹۴۳	۰٫۴٪	۱۳٬۹۴۳
جبل طارق	۲۷٬۹۶۷	۱۳٬۸۵۷		۴۹٫۵٪	۱۳٬۸۵۷
قبرس	۷۹۲٬۶۰۴			۱٫۴٪	۱۱٬۰۴۴
تورکیه	۷۱٬۸۹۲٬۸۰۷	۳۸۰	۸٬۰۰۰	۰٫۰۱٪	۸٬۳۸۰
جامائیکا	۲٬۸۰۴٬۳۲۲	۸٬۰۰۰		۰٫۳٪	۸٬۰۰۰
لوکزامبورگ	۴۸۶٬۰۰۶	۳٬۰۰۰	۴٬۳۴۴	۱٫۵٪	۷٬۳۴۴
مالت	۴۰۳٬۵۳۲	۶٬۴۵۸		۱٫۶٪	۶٬۴۵۸
ترینیداد و توباگو	۱٬۰۴۷٬۳۶۶	۴٬۱۰۰		۰٫۴٪	۴٬۱۰۰
جمهوری دموکراتیک صحرای غربی	۵۱۳٬۰۰۰	n.a.	n.a.	n.a.	n.a.
اروپایِ اتحادیه مهاجرون.		۱٬۳۹۹٬۵۳۱			۱٬۳۹۹٬۵۳۱
خارجی دانشجوهایی که این زوون ره یاد گیرنه			۲٬۸۹۵٬۵۶۲		۲٬۸۹۵٬۵۶۲
تموم ایسپانیولی‌ئونی که ایسپانیایی کشورون دله درنه:		۴۲۷٬۴۴۰٬۰۵۳	۳۲٬۹۲۸٬۵۹۹		۴۶۰٬۳۶۸٬۶۵۲
همه اسپانیایی دان‌ها بعنوان زبان اول یا سایر:		۴۲۷٬۴۴۰٬۰۵۳	۸۹٬۹۸۳٬۳۹۹		۵۱۷٬۴۲۳٬۴۵۲

مثالون

لاتین	ایسپانیولی	گالیسی	پرتغالی	آستوری	آراگونی	کاتالونی	ایتالیایی	فرانسوی	رومانیایی	مازرونی
nos	nosotros	nós	nós (outros)^¹	nós, nosotros	nusatros	nosaltres (archaically also nós)	noi (altri)^²	nous (autres)^³	noi	اِما
frater germanum (lit. "true brother")	hermano	irmán	irmão	hermanu	chirmán	germà (archaically also frare)^۵	fratello	frère	frate	برار
dies Martis (Classical) feria tertia (Ecclesiastical)	martes	martes	terça-feira	martes	martes,"martz"	dimarts	martedì	mardi	marţi	سه شنبه
cantiō (nem, acc.), canticum	canción	canción/cançom^۴	canção	canción (in asturian canciu)	canta	cançó	canzone	chanson	cântec	آهنگ
magis or plus	más (archaically also plus)	máis	mais (archaically also chus/plus)	más	más,"més"	més (archaically also pus)	più	plus	mai/plus	ویشته
manum sinistram (acc.)	mano izquierda (also mano siniestra)	man esquerda	mão esquerda (archaically also sẽestra)	mano esquierda (in asturian manzorga)	man cucha	mà esquerra	mano sinistra	main gauche	mâna stângă	چپ دس
nihil or nullam rem natam (acc.) (lit. "no thing born")	nada	nada/ren	nada (neca and nula rés in some expressions; archaically also rem)	nada (in asturian un res is the same of nada)	cosa	res	niente/nulla	rien/nul	nimic/nul	هچّی

منابع

This article uses material from the Wikipedia مَزِروني article ایسپانیولی, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا جه تحت CC BY-SA 4.0 دسترسی دارنی، مگر اینکه خلافش ثابت بَواشه. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki مَزِروني (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.