Lingua Malaia: Lingua austronesia

Distribución xeográfica e denominacións

É unha lingua austronesia falada polos malaios, nativos da península Malaia. É a lingua oficial de Malaisia, de Brunei e unha do catro linguas oficiais de Singapur. Tamén se utiliza como lingua de traballo en Timor Leste. Considérase a mesma lingua co indonesio, coñecido localmente como bahasa indonesia, a lingua oficial de Indonesia.

En Malaisia, a lingua coñécese como Bahasa Melayu ou Bahasa Malasia, que significa "lingua malaia". O último termo, introducido na lei de lingua nacional de 1967, era o máis común até os anos 1990, cando a maioría dos académicos e os oficiais do goberno retomaron o uso do nome na versión malaia da constitución federal. Ao independizarse, Indonesia adoptou como lingua nacional unha forma de malaio que se denominou bahasa indonesia..

En Singapur e Brunei coñécese simplemente como malaio ou bahasa melayu. Con todo, moitos dialectos malaios non son mutuamente intelixibles entre si, por exemplo, a pronuncia do kelantanese é difícil inclusive para algúns malaios, mentres que o indonesio tende a ter algunhas palabras únicas que son descoñecidas para os falantes malaios. A lingua falada en Peranakan consideraríase como o único patois malaio. O uso desta lingua está a decaer, especialmente cara ao exterior, aínda que segue sendo de uso xeral en Malaisia.

Uso

O alcance do uso do malaio nestes países varía en función de diferenzas históricas e culturais. O Bahasa Malaysia converteuse na única lingua oficial de Malaisia en 1968, aínda que o inglés é amplamente utilizado, especialmente entre as minorías chinesa e hindú e debido á súa importancia como lingua internacional para os negocios. A situación en Brunei é similar. O Bahasa Indonesia converteuse nunha exitosa lingua franca para as espalladas illas e grupos étnicos do país, grazas tamén a que a lingua colonial, o neerlandés, xa non se fala.

O grao ao cal utilizan ao malaio nestes países varía dependendo de circunstancias históricas e culturais. Bahasa Melayu é a lingua nacional en Malaisia, e converteuse na lingua oficial única en Malaisia do oeste en 1968, e en Malaisia do leste gradualmente a partir de 1974. O inglés continúa, con todo, sendo amplamente utilizado en campos profesionais e comerciais e nas cortes superiores. A situación en Brunei é semellante á de Malaisia. En Singapur, o malaio foi historicamente a lingua franca entre a xente de diversas razas e nacionalidades. Aínda que substituído nese caso en gran parte polo inglés, o malaio aínda conserva o estatuto da lingua nacional e o himno nacional, Majulah Singapura, está enteiramente en malaio. A maioría dos residentes das tres provincias máis situadas máis ao sur de Tailandia, unha rexión que, para a maior parte, adoitaba ser parte dun sultanato malaio antigo chamado Pattani, falan un dialecto de malaio, que é similar ao malaio de Kelantan, aínda que a lingua non ten ningún tipo recoñecemento oficial. Debido a contacto anterior coas Filipinas, as palabras malaias - tales como hati do dalam (condolencia), luwalhati (gloria), hari do tengah (mediodía), sedap (delicioso) - desenvolvéronse e integraron no tagalo e outros idiomas filipinos. Pola contra, o indonesio fixo con éxito a lingua franca para as súas illas dispares e os grupos étnicos. En Timor Leste, gobernado como provincia de Indonesia de 1976 a 1999, o indonesio fálase e recoñécese cumpridamente baixo a súa constitución como lingua de traballo.

Clasificación e idiomas relacionados

O malaio é un membro da familia de linguas austronesias, que inclúe idiomas do sueste asiático e de illas do Pacífico occidental, cun número máis pequeno en Asia continental. O malgaxe, é unha excepción, xa que se fala na parte occidental do océano Índico, sendo o idioma oficial en Madagascar. Os parentes máis próximos inclúen o xavanés, o achinés, o chamorro, o hawaiano, o samoano, o maorí, o tahitiano, o tongoleño ou o tuveleño; aínda que as linguas non son mutuamente inintelexibles teñen moitas cousas en común. Moitas raíces consérvanse sen alteracións do pasado común, o austronieso. Hai moitos cognados atopados nas palabras de parentesco, saúde, partes do corpo e animais que hai en toda a área. Nos números, as diferenzas son bastante notables.

Diferenzas entre o malaio e o indonesio

As diferenzas entre o malaio e o indonesio son comparables ás existentes entre o inglés do Reino Unido e o dos Estados Unidos. Ambos son mutuamente intelixibles, aínda con certas diferenzas en ortografía e vocabulario.

Préstamos

O malaio tomou moitos termos do árabe (en especial, termos relixiosos), sánscrito, portugués, neerlandés, algúns dialectos chineses e, máis recentemente, do inglés (en especial, termos científicos e tecnolóxicos). Algúns exemplos son:

• bahasa - idioma (do sánscrito)
• bomba - brigada de bombeiros (da portugués bomba)
• buku - libro (do book' inglés)
• dunia - mundo (do árabe dunya)
• gereja - igrexa (do portugués igreja)
• gratis - gratis (do portugués) Esta palabra é indonesia.
• keju - queixo (do portugués queijo)
• komputer - ordenador (do inglés computer)
• limau - limón (do portugués limão)
• mentega - manteiga (do portugués manteiga)
• roti - pan (do sánscrito)
• sharia - Lei islámica (do árabe)
• sistem - sistema (do inglés)
• sains - ciencia (do inglés science)
• wanita - muller (do nome propio español e portugués Juanita)

A palabra de orixe malaia máis coñecida en galego é "orangután" (de orang hutan, "home da selva").

Expresións simples en malaio

• Selamat datang - Benvido
• Terima kasih - Grazas
• Selamat pagi (dende o amencer até as 11.00) - Bos días
• Selamat tengahari (dende as 11am até as 13.00) - Bo mediodía
• Selamat petang (dende as 13.00 até o anoitecer) - Boas tardes
• Selamat malam (dende o ocaso en diante) - Boas noites
• Jumpa lagi - Até a vista
• Apa khabar? - Como está?
• Baik - Ben

O alfabeto máis amplamente estendido para a escritura do malaio é o latino, aínda que en ámbitos relixiosos musulmáns utilízase tamén o Jawi, unha adaptación do alifato árabe para o malaio. En Brunei os dous alfabetos son oficiais. Actualmente, en Malaisia están a emprenderse esforzos para preservar a escritura jawi e restablecer o seu uso entre os malaios. Os estudantes que se examinan de lingua malaia en Malaisia teñen a opción de contestar as preguntas usando a escritura jawi.

Historicamente, escribiuse a lingua malaia usando varios tipos de escritura. Antes da introdución da escritura árabe na rexión, escribíase usando a escritura Pallava, Kawi e Rencong. O antigo malaio escribíase usando a escritura Pallava e Kawi, como evidencian varias pedras con inscripcionesen na rexión . A partir da era do reino Pasai e a través da idade de ouro do Sultanato de Malaca, o Jawi substituíu, gradualmente, estas escrituras como a escritura de uso máis xeral da rexión. Durante o período da colonización occidental, o portugués, o holandés e os ingleses introduciron a escritura latina, e o seu uso difundiuse amplamente até hoxe.

Outros artigos

• Wiki en malaio

Bibliografía

• Yohanni Johns: Bahasa Indonesia - Introduction to Indonesian Language and Culture. Periplus, Londres 1987, 1990. ISBN 0-945971-56-7
• Frank D. Wickl: Dás Klassifikatorensystem der Bahasa Indonesia. Abera, Hamburg 1996. ISBN 3-934376-02-9

Ligazóns externas

• Dixital version of Wilkinson's 1926 Malay-English Dictionary
• The Extent of the Influence of Tamil on the Malay Language: A Comparative Study - Dr. T.Wignesan(This paper was given at the VIIIth World Tamil Studies Congress, held in the Tamil University in Tanjavur, India, on December-?January 1994/95 Now published in the critical collection: T.Wignesan. Sporadic Striving amid Echoed Voices, Mirrored Images & Stereotypic Posturing in Malaysian-Singaporean Literatures. Allahabad: Cyberwit.net, 2008, xix?244p.)
• Dewan Bahasa dan Pustaka (Institute of Language and Literature Malaysia, in Malay only) Arquivado 15 de abril de 2012 en Wayback Machine.
• Malay Online Web Application with 40 Interactive Free Lessons
• Malay-English Online Dictionary (from Malay to English only)from
• Malay-English-Chinese Online Dictionary from Cari Internet
• Malay Chinese Dictionary
• Online Malay Text-to-Speech Demo
• The Malay Spelling Reform, Asmah Haji Omar, (Journal of the Simplified Spelling Society, 1989-2 pp. 9-13 later designated J11)
• Informe de Ethnologue para o malaio Arquivado 07 de febreiro de 2005 en Wayback Machine. (en inglés)
• Malay - English Dictionary