Werb

Werb (wót łatyńskego verbum słowo) jo słowna družyna, kótaraž ma wěste morfologiske, syntaktiske a semantiske pśiznamjenja.

Wón wugroni cyny, tšojenja a procese.

Morfologija

Morfologiske pśiznamjenja werbow jo konjugacija. Werby mógu slědujuce kategorije měś:

  • genus verbi
  • modus
  • tempus

W někotarych rěcach mógu dalše kategorije wustupowaś:

  • wašnje cyna (nimski Aktionsart)
  • aspekt (nimski Aspekt, na pś. we słowjańskich rěcach, toś teke w serbšćinje)
  • medium (nimski Medium)
  • deponens (nimski Deponens)
  • gerundium (nimski Gerundium)
  • gerundiwum (nimski Gerundivum)
  • supinum (nimski Supinum, na pś. w dolnoserbšćinje z kóńcowku -t, w litawšćinje z kóńcowku -tų)

Kongruenca

Wótwisnje wót mjenjowanych kategorijow werby w rozdźělnych rěcach, na pś. we wjele indoeuropskich rěcach, pó wósobje a numerusu wariěruju. Taka kongruenca teke w serbšćinje wustupujo, ale w někotarych rěcach felujo. Na pś. někotare germaniske rěcy, kaž na pś. afrikaanšćina, dańšćina, norwegšćina taku kongruencu wěcej njamaju. Mimo togo kongruenca felujo we wěstych rěcnych swójźbach, na pś. w tibeto-chinskich rěcach.

W někotarych rěcach samo kongruenca pó direktnem a indirektnem objekśe wustupujo nic jano pó subjekśe, kaž na pś. w baskišćinje, georgišćinje, rěcy kečua.

Syntaksa

Werby wustupuju ako sadowe cłonki. Pó funkciji ako predikat sady se rozeznawaju:

  • połnowoznamowe werby (na pś. cytaś, hyś, spaś)
  • pomocne werby
    • modalne werby (na pś. směś, móc, musaś)
    • fazowe werby (na pś. chopiś)
    • tempusowe werby (na pś. byś)
    • genusowe werby (na pś. bu-, daś, dostaś)
    • modusowe werby (na př. by-)
    • kopulatiwne werby (na pś. byś, wóstaś)

Semantika

Semantiski werby se mógu pó slědujucych kriterijach rozeznawaś:

  • statkowańske werby (nimski Tätigkeitsverb, na pś. pisaś, cytaś, drogowaś)
  • procesowe werby (nimski Vorgangsverb, na pś. kwisć, paliś, klincaś)
  • stawowe werby (nimski Zustandsverb, na pś. wopśimjeś, wóstaś)
  • wjedrowe werby (nimski Witterungsverb, na pś. dešćowaś se, tajaś)
  • tšojeńske werby (nimski Ereignisverb, na pś. so stać)

Žrědła

    Powšykne
  • Helmut Glück (Hrsg.): Metzler Lexikon Sprache. Metzler, Stuttgart u. Weimar 1993. ISBN 3-476-00937-8, bok 675 (nim.)
  • Lexikon sprachwissenschaftlicher Termini, VEB Bibliographisches Institut Leipzig, 1985, bok 262 (nim.)
    Pó rěcach
  • Helmut Faska: Pućnik po hornjoserbšćinje, Ludowe nakładnistwo Domowina, Bautzen, 2003, ISBN 3-7420-1103-0, bok 23+

Tags:

Werb MorfologijaWerb SyntaksaWerb SemantikaWerb ŽrědłaWerbŁatyńšćina

🔥 Trending searches on Wiki Dolnoserbski:

Rada za nastupnosći SerbowAstronomiski objektCycakiDańšćinaEngelskaKevin CostnerKazachstanEsperantoHerbert CernaChinska ludowa republikaJapańskaFrancojskaIranDomacny pjasŠachJack NicholsonHabolaTurkojskaZemjaSłowjanyAthenyKamjeńcDolna ŁužycaAlpyNimskaRolny grochPšawa kastanijaGerat HantškaSahra WagenknechtPlatonEtiopiskaMonaco1909Wisława SzymborskaNowember1. nowembraIrskaMutagenezaEkliptikaFilipinyBarentsowe mórjoIršćinaStawizny SerbowDonald PleasenceBaltiske mórjoChilskaDomacna kóckaPchjongjangBagnowa cypresa1921GórnoserbšćinaPakistanKoordiněrowany swětowy casLisabonArabiska połkupa1912AlbańskaOrganiska chemijaSudanJimi Hendrix🡆 More