Liechtenstein: País d'Europa

Allugáu al sur del llagu de Constanza, llenda al oeste y al sur con Suiza y al norte y l'este con Austria. L'occidente del país ocupa parte de la llanada del altu Rin, mentantu que la so parte oriental s'esparde peles lladeres de la cordelera del Rätikon (Alpes centrales). Políticamente'l país, el cuartu más pequeñu d'Europa y el sestu más pequeñu del mundu, ye una monarquía constitucional dirixida pol príncipe de Liechtenstein.

Liechtenstein
estáu soberanu
bandera de Liechtenstein escudu de Liechtenstein
Himnu nacional	Oben am jungen Rhein
Alministración
Nome oficial	Fürstentum Liechtenstein (de) Liechtenstein (de) la Principauté du Liechtenstein (fr) Furstendömet Liechtenstein (sv)
Capital	Vaduz
Forma de gobiernu	Monarquía constitucional
Príncipe de Liechtenstein	Xuan Adán II de Liechtenstein (dende 13 payares 1989)
Primer Ministru de Liechtenstein	Daniel Risch (dende 25 marzu 2021)
Llingües oficiales	alemán
División	ver Ruggell, Schellenberg, Gamprin, Eschen, Mauren, Schaan, Planken, Vaduz, Triesenberg, Triesen y Balzers
Rellaciones diplomátiques	ver Alemaña Suiza Bélxica Estaos Xuníos Austria Chequia Caballeros de Malta Italia Eslovaquia Xunión Europea Taiwán Xeorxa (10 xunu 1992) Corea del Norte (2 mayu 2001) República Popular China
Miembru de	ver Conseyu d'Europa Bancu Européu pa la Reconstrucción y el Desenvolvimientu Comisión Económica de las Naciones Unidas para Europa (es) Asociación Europea de Libre Comercio (es) (1 setiembre 1991) IAEA Corte Penal Internacional Interpol (10 ochobre 1960) Xunión Internacional de Telecomunicaciones (25 xunetu 1963) Organización pa la Prohibición d'Armes Químiques (24 avientu 1999) Organización pa la Seguridá y la Cooperación n'Europa (25 xunu 1973) Corte Permanente de Arbitraje (es) Organización de les Naciones Xuníes (18 setiembre 1990) Conferencia de las Naciones Unidas sobre Comercio y Desarrollo (es) Xunión Postal Universal (13 abril 1962) Organización Mundial del Comerciu Intelsat (es) Espaciu Económicu Européu Internationale Bodenseekonferenz (es) espaciu Schengen (19 avientu 2011) Visa Waiver Program (1991)
Xeografía
Coordenaes	47°08′42″N 9°33′14″E / 47.145°N 9.55389°E / 47.145; 9.55389
Superficie	160 km²
Llenda con	Suiza, Austria y Xunión Europea
Puntu más altu	Grauspitz (es)
Puntu más baxu	Ríu Rin
Demografía
Población	37 922 hab. (2017)
Densidá	237,01 hab/km²
Xentiliciu	de Liechtenstein
Esperanza de vida	82,6561 años
IDH	0,935 (2021)
Tasa de fertilidá	1,45 (2014)
Economía
Moneda	francu suizu
PIB nominal	7 186 428 783 $ (2021)
Bancu central	Bancu Nacional Suizu
Más información
Dominiu d'Internet	.li
Códigu telefónicu	+423
Códigu ISO	438 / LIE / LI
Estaya horaria	UTC+01:00, Hora central europea, UTC+02:00 y Europe/Vaduz (en)
liechtenstein.li y liechtenstein.li…

Tien una estensión de 160 km², nos que viven 38.387 habitantes (2022). Divídese alministrativamente en 11 conceyos; el mayor d'ellos ye Schaan, y la capital del país ye Vaduz. Económicamente, tien una de les mayores rentes per cápita del mundu axustada por paridá de poder adquisitivu, gracies en bona midida al so importante sector financieru. Nún tiempu yera consideráu un paraísu fiscal, pero anguaño yá nun ta incluyíu en denguna llista negra de paraísos fiscales. Otra fonte d'ingresos pal país ye'l turismu invernal.

El país ye miembru de les Naciones Xuníes, l'Asociación Europea de Llibre Comerciu ya'l Conseyu d'Europa. Magar que nun ye miembru de la Xunión Europea, porque esta nun foi creada col envís d'incluyir ente los sos miembros a los microestaos, participa tanto del espaciu Schengen como del Espaciu Económicu Européu. Tien, amás, una xunión aduanera y monetaria con Suiza, de forma que'l francu suizu ye la so moneda.

El Principáu de Liechtenstein nació en 1719 de la xuntura, dientro del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu, de los señoríos de Schellenberg y Vaduz. La nueva entidá siguió formando parte del Sacru Imperiu hasta 1806; nesi añu incorporóse a la Confederación del Rin, aquel estáu satélite del Imperiu francés que creara Napoleón dempués de conquistar la Renania. Tamién perteneció a la so socesora, la Confederación Xermánica, dende la so formación, decidida pol Congresu de Viena en 1815, hasta 1866. Nesi añu les engarradielles ente Austria y Prusia pa controlala acabaron nuna guerra, la Guerra de les Siete Selmanes, que ganaron los prusianos. Disolvióse la confederación, y el príncipe de Liechtenstein quedó como soberanu únicu del territoriu, que ganó ansina la so independencia.

El destinu del pequeñu país tuvo venceyáu al d'Austria hasta'l final de la Gran Guerra, pero la estroza económica d'esi país, derrotáu nel enfrentamientu, emburrió a Liechtenstein a establecer una xunión monetaria y aduanera con Suiza. Poco dempués, en 1921, apruébase una nueva constitución: anque l'estáu va siguir siendo una monarquía dirixida pol Príncipe, créase un parllamentu unicameral, que puede ser amás instáu a llexislar sobre cualquier cuestión que-y seya presentada por tres de les gemeinden o cola firma de 900 persones.

En 1938, primero de qu'Austria fora ocupada por el Reich, xubió al tronu el príncipe Franz Joseph II (1906-89). Na guerra el país permaneció neutral, y nun foi ocupáu polos nazis. N'acabando, entamó la industrialización. Les muyeres, d'otra banda, nun pudieron votar hasta 1984 (y entonces namái que nes eleiciones nacionales), y eso pol enfotu del príncipe. Esti morrió en 1989, y xubió al tronu el so fíu Hans-Adam II, que s'enfrentó al parllamentu en 1996. La coalición de partíos que gobernaba too siguío dende 1938 tentó de cambiar la constitución, recortando dellos de los poderes del príncipe. Esti amenazó con marchar del país si nun-y se respetaben los sos derechos adquiríos, y a lo último ganó la engarrada. Nún referendum celebráu en marzu de 2003 los habitantes del país apoyaron la nueva constitución del país, que permite al príncipe dellos poderes qu'anguaño yá nun tienen los soberanos d'otros países europeos: puede convocar referenda, proponer lleis y vetar les qu'apruebe'l parrlamentu y hasta disolver, en determinaes condiciones y col sofitu d'un referendum, la cámara llexislativa.

 

Liechtenstein ta dividíu n'once Gemeinden (conceyos):

Na mayoría de los casos, una Gemeinde correspuende a una sola población.

Cinco de los gemeiden tán nel distritu eleutoral d'Unterland y los otros 6 alcuéntrense nel distritu eleutoral d'Oberland.

•   Wiki Commons acueye conteníu multimedia sobre Liechtenstein  .
• Portal web del Principáu de Liechtenstein (n'alemán)