Boudisse

Li boudisse a don cmincî e l' Inde viè l' mitan do 6inme sieke dDjC.

C' est målåjhey do saveur çou kel Bouda istorike acsegna po do bon, ca les scrijhaedjes boudisses rimontèt a sacwants cints ans après l' moirt da Sidårta. Portant, tot rmetant a onk l' ôte les scrijhaedjes eyet les acsegnmints d' totes les scoles boudisses, on-z arive a rbasti l' cour di l' acsegnmint då Bouda. On-z î trouve:

Les cwatès grandès vraiyes: (1) li sofrance: elle est ene pårt do vicaedje, gn a nole vicåreye sins; (2) li raecene del sofrance: c' est l' meskinoxhance, eyet les senes del sofrance, c' est l' djeriaedje eyet l' atelmint; (3) li dfén del sofrance: i gn a moyén del fé fini; (4) li pazea ås ût brantches, k' i fåt shure po ça.

Li pazea a hût brantches, c' est do comprinde comifåt, do pinser comifåt, do djåzer comifåt, do fé comifåt, do wangnî s' crosse comifåt, do s' efoirci comifåt, d' aveur ene plinne consyince comifåt eyet do s' rashonner lu-minme comifåt.

L' atuze des oridjenes aloyeyes eshonne: ene sacwè n' egzistêye ki paski totes les ôtès sacwès egzistèt eto. Tos les fenominnes sont-st aloyîs eshonne come dins on haerna di cåzes eyet d' shûtes ki rascouve li passé, li prezint eyet l' avni. Come totes les sacwès sont-st aloyeyes eshonne eyet k' ele ni durèt nén po tofer, ele n' ont nole essince da zeles.

I n' fåt nén croere les scrijhaedjes mins fé lu-minme l' asprouve des acsegnmints. Les acsegnmints boudisses n' adschindèt nén d' on Bon Diè: i dvèt esse sintous tot compurdant çou k' c' est po do bon di l' esprit, et ça, nos l' savans fé tertos.

Li boudisse croet a sacwants creyances do bramanisse, li retchårnaedje. Eyet l' idêye ki li statut do coir ki vént dipind des bounès u målès keures k' ene sakî a fwait dins l' vicaedje di dvant.