Èlmu saged ateges prosès ngangsalaken pengetauan, utawi pengetauan kaorganisasi ingkang dipunupados mawi prosès wau.
Prosès kaèlmuan inggih punika cara ngangsalaken pengetauan kanthi sistematis prakawis satunggaling sistem. Asil sistematis punika limrahipun wujud metode ilmiah, lan sistem kasebat limrahipun inggih punika alam semesta. Ing pangertosan punika èlmu asring sinebut sains.
Nanging, èlmu saged ugi tegesipun bènten kaliyan pengertosan sains. Ing masarakat Indonésia, asring kapireng istilah "èlmu ireng", inggih punika èlmu ingkang gadhah konotasi awon, umpaminipun gadhah makna èlmu ingkang muncul saking kekiyatan gaib kanthi tujuan kanggé tumindak ala.
Èlmu saged kagolongaken miturut cara punika
Kedah dipuncathet bilih pamisahan punika dhedhasar konsép filsafat Nagari Kilèn. Teologi, pérangan sanès saking pengetauan manungsa, boten kaanggep ilmiah saéngga kapisahaken.
Èlmu pasti nyinaoni alam, matematika, lan teknologi, manawi èlmu sosial nyinaoni prilaku manungsa lan masarakat.
Téyori "ilmiah" gadhah sipat objektif – saged kabuktèaken kanthi empiris – lan "prediktif" – nginten asil empiris ingkang saged dipunpriksa, lan temtu kémawon saged ugi kosokbalèn.
Sapérangan panemon kaèlmuan saged counter-intuitive sanget. Téyori atom umpaminipun, nedahaken bilih prongkalan granit ingkang katingal awrat, atos, lan padhet nyatanipun wujud kombinasi subatomik kathah partikel ingkang satunggal kémawon boten gadhah sipat-sipat kasebat, ingkang éwah rikat sanget ing satunggaling ruang ingkang méh kosong.
Artikel utama: metode ilmiah
Istilah "modhél", "hipotesis", "téyori", lan "hukum" ngandhet artos ingkang bènten ing kaèlmuan saking pamahaman umum. Para ilmuwan ngginakaken istilah model kanggé njelasaken satunggaling prekawis, kanthi mirunggan ingkang saged kaginaaken kanggé ndamel kintenan ingkang saged kauji déning pacobèn/ékspérimèn utawi pangamatan. Setunggaling hipotesis inggih punika kintenan-kintenan ingkang dèrèng kadhukung utawi kabuktèaken déning parcobèn, lan Hukum fisika utawi hukum alam inggih punika géneralisasi ilmiah dhedhasar pangamatan empiris.
Artikel utami: Filsafat ngèlmu
Kaèfèktifan èlmu sampun ndadosaken subyék kanggé kathah spékulasi filsafat. Filsafat èlmu kamaksudaken kanggé mahami watak lan paleresan pengetauan ilmiah, sarta implikasi ètikipun.
Matématika wigati sanget kanggé kaèlmuan, mliginipun peran matématika ngèksprèsiaken modhél ilmiah. Ngamati lan ngempalaken asil-asil pangukuran, kados ndamel hipotésis lan kintenan, mesthi mbetahaken modhél lan èksploitasi matématis. Cabang matématika ingkang asring kaginaaken ing kaèlmuan antawisipun kalkulus lan statistika, éwadéné saleresipun sadaya cabang matématika gadhah panerapanipun, "bahkan" babagan "murni" kados téyori bilangan lan topologi.
Sapérangan pamikir mastani matematikawan punika ilmuwan, kanthi anggepan bilih pambuktèn-pambuktèn matématis sami kaliyan pacobèn. Sabagéyan sanèsipun boten nganggep matématika punika èlmu, amargi boten mbetahaken uji-uji ékspérimental ing téyori lan hipotesisipun. Nanging, ing wingking kalih anggepan punika kasunyatan pentingipun matématika dados piranti ingkang migunani sanget kanggé nggambaraken/njelasaken alam semesta sampun dados isu utami kanggé filsafat matématika.
Pirsani Eugene Wigner, The Unreasonable Effectiveness of Mathematics.
Richard Feynman ngendikaaken, "Matématika punika boten nyata, nanging krasa nyata. Ing pundi papanipun?", éwadéné Bertrand Russell remen sanget ndhéfinisèaken matématika punika "subyék ingkang boten naté kita mangertos punapa ingkang saweg kita dhiskusèkaken, lan kita boten mangertos ugi kaleresanipun."
This article uses material from the Wikipedia Basa Jawa article Èlmu, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Isi cumepak kanthi pangayoman CC BY-SA 4.0, kajaba ana katerangan liyané. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Basa Jawa (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.