कन्हैयालाल माणिकलाल मुन्शी

कन्हैयालाल माणिकलाल मुन्शी (२९ दिसम्बर, १८८७ - ८ फरबरी, १९७१) भारत के स्वतन्त्रता सनग्राम सेनानी, राजनेता, गुजराती एवम हिन्दी कऽ ख्यातिनाम साहित्यकार तथा शिक्षाविद छल । ओ भारतीय विद्या भवन कऽ स्थापना केलक।

कन्हैयालाल माणिकलाल मुन्शी
कन्हैयालाल माणिकलाल मुन्शी
मुन्शी अपन शुरुआती साठ सालमे
जन्म३० दिसम्बर १८८७
भरूच, गुजराज, भारत
मृत्यु८ फरबरी १९७१(१९७१-०२-०८) (८३ वर्ष)
मुम्बई, भारत
व्यवसायस्वतन्त्रता सेनानी, राजनीतिज्ञ, वकील, लेखक
प्रसिद्धि कारणभारतीय विद्या भवन कऽ संस्थापक (१९३८)
बम्बई राज्य कऽ गृह मन्त्री (१९३७-४०)
भारत कऽ एजेन्ट जनरल हैदराबाद राज्य (१९४८)
सदस्य भारत कऽ संविधान सभा
संसद सदस्य
कृषि र खाद्य मन्त्री (१९५२-५३)
उत्तर प्रदेश कऽ राज्यपाल (१९५२-५७)
राजनीतिक दलस्वराज पार्टी, भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेस, स्वतन्त्र पार्टी, जन संघ
जीवनसाथी(सभ)अतिलक्ष्मी पाठक, लेलावती शेठ
बालबच्चाजगदीश मुन्शी, सरला शेठ, उषा रघुपति, लता मुन्शी, गिरीश मुन्शी

परिचय

कन्हैयालाल मुन्शी कऽ जन्म भड़ौच, गुजरात कऽ उच्च सुशिक्षित भागर्व ब्राह्मण परिवारमे भेल छल । एक प्रतिभावान विद्यार्थीक तौर पर मुन्शी कानून कऽ पढई केलक। विधि स्नातक कऽ पश्चात हुनका मुम्बईमे वकालत केलक। एक पत्रकार कऽ रूपमे सहो सफल रहल । गान्धी जीके साथ १९१५ मे यंग इंडिया के सह-सम्पादक बनल । कई अन्य मासिक पत्रिका कऽ सम्पादन केलक। ओ गुजराती साहित्य परिषद मे प्रमुख स्थान पावलक आ अपन कुछ मित्र कऽ साथ १९३८ अन्त मे भारतीय विद्या भवनस्थापना केलक। ओ हिन्दीमे ऐतिहासिक आ पौराणिक उपन्यास कहानी लेखक कऽ रूपमे प्रसिद्ध अछि , हुनका प्रेमचन्द क साथ हंस कऽ सम्पादन दायित्व सेहो सम्भालाक। १९५२ सँ १९५७ तक ओ उत्तर प्रदेश कऽ राज्यपाल रहल । वकील, मन्त्री, कुलपति आ राज्यपाल जहिना प्रमुख पर्दा पर कार्य करैत ओ ५० सँ अधिक पुस्तक लिखक । एहिमे उपन्यास, कहानी, नाटक, इतिहास, ललित कलाएँ आदि विषय शामिल अछि। १९५६ मे ओअखिल भारतीय साहित्य सम्मेलन कऽ अध्यक्षता सेहो भेल ।

प्रमुख कार्य

  • १९०४- भरूच मे मफत पुस्तकालय कऽ स्थापना
  • १९१२ – ‘भार्गव’ मासिक कऽ स्थापना
  • १९१५-२० 'होमरुल लीग’ कऽ मन्त्री
  • ‘वीसमी सदी’ मासिकमे प्रसिद्ध धारावाहिक नवलकथा लिखा
  • १९२२- ‘गुजरात’ मासिक कऽ प्रकाशन
  • १९२५- मुंबइ धारासभामे चुनल गेल
  • १९२६- गुजराती साहित्य परिषदना बंधारणना घडवैया
  • १९३०- भारतीय राष्ट्रीय कोंग्रेस मे प्रवेश
  • १९३०-३२ – स्वातंत्र्य संग्राम मे भाग लऽ के कारण कारावास
  • १९३३- कोंग्रेसना बंधारणनुं घडतर
  • १९३७-३९ – मुंबई राज्य के गृहमंत्री
  • १९३८- भारतीय विद्याभवन की स्थापना
  • १९३८- करांची मे गुजराती साहित्य परिषद प्रमुख
  • १९४२-४६- गान्धीजी साथ मतभेद आ कोंग्रेस त्याग आ पुनः प्रवेश
  • १९४६- उदयपुर मे अखिल भारत हिन्दी साहित्य परिषद कऽ प्रमुख
  • १९४८- सोमनाथ मन्दिर कऽ जीर्णोद्धार
  • १९४८- हैदराबाद भारत मे विलयमे महत्वपूर्ण भूमिका
  • १९४८- भारतनुं बंधारण समिति कऽ सदस्य
  • १९५२-५७ उत्तर प्रदेश कऽ राज्यपाल
  • १९५७- राजाजी कऽ साथ स्वतंत्र पार्टी के उपप्रमुख
  • १९५४- विश्व संस्कृत परिषद की स्थापना आ प्रमुख
  • १९५९ - ‘समर्पण’ मासिक का प्रारम्भ
  • १९६०- राजनीति सँ सन्यास

साहित्यिक कृति

उनकर कुछ प्रमुख रचना निम्न अछि-


एहिके अतिरिक्त निम्नलिखित कृति अंग्रेजीमे अछि-

Tags:

भारतहिन्दी१८८७१९७१२९ दिसम्बर८ फरबरी

🔥 Trending searches on Wiki मैथिली:

२०१४एचडी देवगौडाबन्नु जिलाप्रमुख कार्यकारी अधिकृतविज्ञानके इतिहासकृति सेननकेडेन क्रसमस्को२०२० बेरुत विस्फोटरेखाकन्नड़ भाषा२८ मार्चलोकतन्त्रहिमन्त बिश्व शर्मानारियलघडीफूलजर्मनीकुबेरब्रह्माण्ड सुन्दरीतेरिया मगरसुप्रिया पाठकचिरायता५ नवम्बरअरुण गोविल१४ नवम्बरमलाला युसुफजईदिशा वकानीगुरुवायुर मन्दिरअनुराधा कोइरालाएचटिएमएलपाथीभरा देवी (ताप्लेजुङ)पाल वंशआन्ध्र बैंकनीता अम्बानीकौआअन्तरा विश्वासभारतीय स्टेट बैंक१९२२विश्व व्यापार सङ्गठन२०२०लङस्तन क्यान्सरभारतक राष्ट्रपतिसभक सूचीबैंक अफ इन्डियाबालकृष्ण समसुनिधि चौहानब्रिटिश राजतन्त्रहरिमोहन झाग्रेगोरियन क्यालेन्डरऋतुचमेलीपरिवारतुर्कमेनिस्तानसूरीनामजामा मस्जिद, दिल्लीइरानउदय मंडलविनायक दामोदर सावरकरपराठाअल्बानियाअस्ट्रेलियासौर्य परिवारजनबादी गणतन्त्र चीनशेखर सुमनजानकी मन्दिरमारुति सुजुकीलता मंगेशकर३० मार्च🡆 More