टीकमगढ़ (Tikamgarh) भारतक मध्य प्रदेश राज्यक टीकमगढ़ जिलामे स्थित एक नगर छी। ई जिलाक मुख्यालय सेहो अछि। एकर पूर्व नाम तेहरी (Tehri) छल, जेकर अर्थ अछि त्रिकोण, कारण एकर मूल रूप तीनटा पृथक बस्ती छल। इतिहासमे टीकमगढ़ ओरछा राज्यक भाग छल, जकर स्थापना १६ अम शताब्दीमे राजा श्री रुद्र प्रताप सिंह बुन्देला द्वारा कएल गेल छल। सन् १७८३ मे ओरछा राज्यक राजधानी टेहरी लए गेल, जतय टीकमगढ़क दुर्ग स्थित छल, आ फेर शहरक नाम टेहरी सँ बदलि दुर्गक नाम भऽ गेल।
टीकमगढ़ Tikamgarh टेहरी | |
---|---|
नगर आ जिला मुख्यालय | |
टीकमगढ़क तालकोठी | |
निर्देशांक: २४°५०′१३″N ७८°५२′०५″E / २४.८३७°N ७८.८६८°E ७८°५२′०५″E / २४.८३७°N ७८.८६८°E | |
देश | भारत |
राज्य | मध्य प्रदेश |
ज़िला | टीकमगढ़ ज़िला |
नाम स्रोत | टीकम (कृष्ण) |
शासन | |
• सभा | नगरपालिका |
• अध्यक्ष | लक्ष्मी-राकेश गिरि (भाजपा) |
क्षेत्रफल | |
• कुल | 21 किमी2 (8 वर्गमाइल) |
ऊँचाई | 349.17 मिटर (1145.57 फिट) |
जनसंख्या (2011) | |
• कुल | ७९,१०६ |
• घनत्व | 3800/वर्ग किमी (9800/वर्ग माइल) |
भाषा | |
• प्रचलित | हिन्दी, बुन्देली |
समय मण्डल | भामस (यूटीसी+5:30) |
पिनकोड | 472001 |
दूरभाष कोड | 07683 |
वाहन पंजीकरण | MP-36 |
लिंगानुपात | 911 |
साक्षरता | 85% |
नई दिल्ली से दूरी | ५०० किलोमिटर (३१० माइल) |
वेबसाइट | tikamgarh.nic.in |
टीकमगढ़क मूल नाम 'तेहरी' छल, जे आब पुरान तेहरीक नामसँ जानल जाइत अछि। १७८३ ई. ओरछा शासक विक्रमजीत सिंह बुन्देला (१७७६ - १८१७ ई.) ओरछा सँ अपन राजधानी टेहरी जिला टीकमगढ़ मे स्थानान्तरित केने छल। टीकमगढ़ नाम, टीकम (श्री कृष्णक एकटा नाम) सँ आएल। टीकमगढ़ जिला बुंदेलखंड क्षेत्रक एक भाग छी। ई जामनी, बेतवा नदीक एक सहायक नदी आ धसान नदीक एक सहायक नदीक बीच बुन्देलखंड पठार पर अछि। एहि जिलाक अन्तर्गत क्षेत्र भारतीय संघक संग विलय भेला धरि ओर्छाक सामन्ती राज्यक भाग छल। ओरछा राज्यक स्थापना रुद्र प्रताप सिंह बुन्देला द्वारा १५०१ मे कएल गेल छल। विलयक बाद, ई विन्ध्या प्रदेशक आठ जिलासभमे सँ एक भेल। १ नवम्बर १९५६ मे राज्य पुनर्गठनक बाद ई नव नक्काशीदार मध्य प्रदेश राज्यक एक जिला बनल।
२०११ क भारतीय जनगणना अनुसार, टीकमगढ़क जनसंख्या ७९,१०६ अछि, जाहिमे ४१,३९९ पुरुष आ ३७,७०७ महिला अछि। ० सँ ६ वर्षक आयु वर्गक जनसंख्या ९,३७६ अछि। एकर औसत साक्षरता दर ७४.९% अछि, पुरुष साक्षरता ७९.२% आ महिला साक्षरता ७०.३% अछि। टीकमगढ़क ७ वर्ष सँ बेसीक जनसंख्याक प्रभावी साक्षरता दर ८५. ०% छल, जाहिमे पुरुष साक्षरता दर ९०. ०% आ महिला साक्षरता दर ७९. ६% छल। अनुसूचित जाति आ अनुसूचित जनजातिक जनसंख्या क्रमशः ११,७७९ आ १,४२४ छल। टीकमगढ़मे सन् २०११ मे १४५८७ परिवार छल।
टीकमगढ़ मध्य प्रदेशक सबसँ पैघ बस स्टैंड मे सँ एक अछि.
राज्य के हर हिस्सा के लेल रोज बस के सेवा अछि. टीकमगढ़ स गुजरय वाला राजमार्ग एनएच-१२ए, एसएच-१० अछि. एकर अलावा, दिल्ली, नागपुर, कानपुर लेल बस सेहो ओतहि अछि.
टीकमगढ़ रेलवे स्टेशन उत्तर मध्य रेलवे अंचलमे अछि। एकर रेलवे कोड टीकेएमजी अछि। टीकमगढ़ के लेल रेल लाइन के निर्माण २०१२ में पूरा भ गेल अछि.२६ अप्रैल २०१३ के रेल सेवा सं जुड़ल छल. ललितपुर (उत्तर प्रदेश) स टीकमगढ़ तक रेल सेवा शुरू भेल आ ललितपुर-सिंरौली रेल परियोजना क तहत शुरू भेल। दूनू स्टेशन क बीच पहिल ट्रेन टीकमगढ़-झांसी (उत्तर प्रदेश) क सवारी ट्रेन छल। एहि ट्रेन कए २०१२-१३ क रेल बजट मे दूनू स्टेशन क बीच मंजूरी देल गेल छल। टीकमगढ़ आ ललितपुर रेल मार्ग क बीच रेल लाइन ४० किलोमीटर लंबा अछि। केंद्रीय मंत्री प्रदीप जैन ललितपुर स्टेशन पर ट्रेन के फ्लैग ऑफ क देलखिन्ह
खजुराहो निकटतम (११४ किमी) हवाई अड्डा अछि जतयसँ दिल्ली आ वाराणसीक लेल दैनिक उड़ान होइत अछि, जे छतरपुर जिलाक अन्तर्गत अबैत अछि।
टीकमगढ़ (१९८१-२०१०, चरम १९६८-२०११)-कऽ लेल मौसम जानकारी | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
महिना | जन | फर | मार्च | अप्रैल | मई | जुन | जुलाई | अगस्त | सित | अक्टु | नव | दिस | वर्ष |
अधिकतम °से (°फे) रेकर्ड | ३६٫२ (९७) | ३७٫५ (१००) | ४१٫६ (१०७) | ४७٫१ (११७) | ४७٫५ (११८) | ४६٫६ (११६) | ४५٫० (११३) | ४१٫० (१०६) | ३९٫० (१०२) | ३८٫३ (१०१) | ३६٫१ (९७) | ३३٫३ (९२) | ४७٫५ (११८) |
अधिकतम °से (°फे) औषत | २४٫८ (७७) | २७٫८ (८२) | ३३٫७ (९३) | ३८٫९ (१०२) | ४१٫९ (१०७) | ४०٫० (१०४) | ३३٫७ (९३) | ३१٫९ (८९) | ३२٫७ (९१) | ३३٫२ (९२) | ३०٫१ (८६) | २६٫३ (७९) | ३२٫९ (९१) |
न्यूनतम °से (°फे) औषत | ७٫६ (४६) | १०٫१ (५०) | १५٫२ (५९) | २०٫८ (६९) | २४٫६ (७६) | २५٫६ (७८) | २३٫९ (७५) | २३٫७ (७५) | २३٫१ (७४) | १८٫० (६४) | १२٫० (५४) | ८٫५ (४७) | १७٫८ (६४) |
न्यूनतम °से (°फे) रेकर्ड | ०٫२ (३२) | ०٫५ (३३) | ५٫० (४१) | ७٫६ (४६) | ११٫६ (५३) | १६٫० (६१) | १६٫० (६१) | १६٫० (६१) | ८٫० (४६) | १०٫० (५०) | ३٫२ (३८) | ०٫० (३२) | ०٫० (३२) |
औषत वर्षात मीमी (इञ्च) | ११٫५ (०٫४५) | ९٫२ (०٫३६) | ६٫६ (०٫२६) | १٫७ (०٫०७) | ५٫६ (०٫२२) | ६५٫७ (२٫५९) | २७७٫४ (१०٫९२) | २२५٫५ (८٫८८) | १५०٫८ (५٫९४) | २९٫९ (१٫१८) | ५٫२ (०٫२) | २٫८ (०٫११) | ७९२٫० (३१٫१८) |
वर्षात दैनिक औषत | ०٫६ | १٫० | ०٫८ | ०٫२ | ०٫९ | ३٫८ | १०٫८ | १०٫३ | ६٫५ | ०٫९ | ०٫४ | ०٫४ | ३६٫५ |
औषत नमी (%) (at 17:30 IST) | ६५ | ६० | ५५ | ४१ | ४१ | ५१ | ७२ | ७७ | ७५ | ६५ | ६२ | ६२ | ६० |
स्रोत: भारतीय मौसम विज्ञान विभाग |
This article uses material from the Wikipedia मैथिली article टीकमगढ़, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). CC BY-SA 4.0 कऽ अन्तर्गत विषय सूची उपलब्ध अछि । Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki मैथिली (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.