कैथी

'कैथी' लिपि कऽ उत्पत्ति कायस्थ शब्द सँ भेल अछि जे उत्तर भारतक एक सामाजिक समूह (हिन्दू जाति) छी । याह जातिद्वारा मुख्य रूपसँ व्यापार सम्बन्धि ब्यौरा सुरक्षित राखऽ कऽ लेल सभसँ पहिने ई लिपिकें प्रयोग केनए छल । कायस्थ समुदायक पुरान रजवाड़ा आ ब्रिटिश औपनिवेशिक शासकसभसँ बहुतेक नजदीकक रिश्ता रहल अछि । ई लोकनि अङ्ग्रेजसभक विभिन्न प्रकारक तथ्याङ्कसभक प्रबन्धन आ भण्डारण करवाक लेल नियुक्त कएल जाइत छल । कायस्थसभद्वारा प्रयुक्त ई लिपिकें बादमे कैथी नाम सँ जानल जाए लागल ।

कैथी एक पुरान लिपि छी जकर प्रयोग कम सँ कम सोलहम शताब्दीमे व्यापक रूपसँ होइत छल । मुगल साम्राज्यक समयमे एकर प्रयोग बहुतेक व्यापक छल । सन् १८८० कें दशकमे ब्रिटिश राजक समयमे एकरा प्राचीन बिहारक न्यायलयसभमे आधिकारिक भाषाकें दर्जा देल गेल छल । एकरा खगड़िया जिलाक न्यायालयमे वैधानिक लिपिकें दर्जा देल गेल छल ।

कैथी लिपिकें कहियो काल 'बिहार लिपि' सेहो कहल जाइत अछि । वर्तमान समयमे सेहो बिहार समेत देशक उत्‍तर पूर्वी राज्‍यसभमे ई लिपिमे लिखल हजारसँ बेसी अभिलेख अछि । समस्‍या तखन होइत अछि जखन ई अभिलेखसभ सँ सम्बन्धित कानूनन उल्झन अबैत अछि । दैनिक जागरणक पटना संस्‍करणमे सन् २००९ सितम्बर ९ तारिखक समाचारपत्रमे पृष्ठ सङ्ख्या बीसमे बक्‍सरसँ छपल कञ्चन किशोरक एक खबरक सन्दर्भ ली तँ ई लिपिकें जानकार आब ओ जिलामे मात्रे दुई लोक बचल अछि । दुनू अधिक उम्र भेल व्यक्ति अछि । एनामे निकट भविष्‍यमे ई लिपिकें जाननिहार कियो नै बचत आ आई धरि ई लिपिमे लिखल भू-अभिलेखसभक अनुवाद आजुक प्रचलित लिपिसभमे केनाए कतेक कठिन भऽ जाएत एकर सहज अन्दाज लगाएल जाए सकैत अछि । भाषाक जानकारसभक अनुसार ई स्थिति सम्पूर्ण स्थान पर विद्यमान अछि । एनामे जरूरत अछि की ई लिपिकें संरक्षण कएल जाए ।

कैथी लिपिकें सन् २००९ मे युनिकोड मानक ५.२ मे सम्मलित कएल गेल । कैथीकें युनिकोडमे स्थान U+11080 सँ U+110CF धरि अछि । ई सीमामे किछ खाली स्थान सेहो अछि जकर कोड बिन्दु निर्धारित नै कएल गेल अछि ।