ທະເລເມດີແຕຣາເນ: ທະເລ
ທະເລເມດີແຕຣາເນ (ອັງກິດ: Mediterranean Sea) ເປັນທະເລລະຫວ່າງທະວີບ ກາງທະວີບເອີຣົບ ແລະ ດິນແດນອານາໂຕເລຍທີ່ຢູ່ທາງເໜືອ ທະວີບອາຟຣິກາທີ່ຢູ່ທາງໃຕ້ ແລະ ທະວີບອາຊີທີ່ຢູ່ທາງຕາເວັນອອກ ຄອບຄຸມພື້ນທີ່ປະມານ 2.5 ລ້ານຕາລາງກິໂລແມັດ (ກວມເອົາ 0.7 ສ່ວນຮ້ອຍ ຂອງພື້ນຜິວນ້ຳທະເລທັງໝົດໃນໂລກ) ແລະ ມີສ່ວນທີ່ເຊື່ອມຕໍ່ກັບມະຫາສະໝຸດອັດລັງຕິກຜ່ານທາງຊ່ອງແຄບຈິບຣານຕາ ຄຳໃນພາສາອັງກິດ Mediterranean ມາຈາກພາສາລາແຕງ mediterraneus ໝາຍເຖິງ 'ພາຍໃນແຜ່ນດິນ' (medius 'ກາງ' terra 'ແຜ່ນດິນ, ໂລກ') ໃນພາສາເກຣັກໃຊ້ວ່າ mesogeios – ຈາກຄຳເກຣັກ μέσος (mésos) ແປວ່າ ໃນທ່າມກາງ, ແລະ γήινος (gḗinos) ແປວ່າ ແຫ່ງແຜ່ນດິນ – ເຊິ່ງສະແດງເຖິງລັກສະນະທະເລທີ່ມີແຜ່ນດິນອ້ອມຮອບ ອີງຕາມຫຼັກຖານທາງທໍລະນີສາດແລ້ວ ທະເລເມດີແຕຣາເນຖືກຈັດອອກຈາກມະຫາສະໝຸດອັດລັງຕິກ ເມື່ອ 5.9 ລ້ານປີກ່ອນ ແລະ ຢູ່ໃນສະພາບແຫ້ງແລ້ງ (dessicated) ໂດຍສິ້ນເຊີງເປັນຊ່ວງເວລາດົນນານປະມານ 6 ແສນປີ ຫຼື ທີ່ຮຽກວ່າ ວິກິດລະດັບເກືອຍຸກເມສຊີນີ (Messinian Salinity Crisis) ກ່ອນທີ່ຈະຖືກນ້ຳຖ້ວມໃຫຍ່ເພີ່ມລະດັບນ້ຳໃຫ້ເຕັມອີກຄັ້ງໃນຍຸກຊັງຄຣີອັນ .
| ທະເລເມດີແຕຣາເນ | |
|---|---|
 ແຜນທີ່ທະເລເມດີແຕຣາເນ | |
| ທີ່ຕັ້ງ | ເອີຣົບຕາເວັນຕົກ, ເອີຣົບຕາເວັນອອກ, ອາຟຣິກາເໜືອ ແລະ ອາຊີຕາເວັນຕົກ |
| ຊະນິດ | ທະເລ |
| ແຫຼ່ງນ້ຳໄຫຼເຂົ້າຫຼັກ | ມະຫາສະໝຸດອັດລັງຕິກ, ທະເລມາມາຣາ, ແມ່ນ້ຳໄນລ໌, Ebro, Rhône, Chelif, Po |
| ປະເທດໃນອ່າງນ້ຳ | ປະມານ 60
|
| ພື້ນທີ່ພື້ນນ້ຳ | 2500000 ກມ2 |
| ຄວາມເລິກໂດຍສະເລ່ຍ | 1500ມ |
| ຄວາມເລິກສູງສຸດ | 5267ມ |
| ປະລິມານນ້ຳ | 3750000ກມ3 |
| ເວລາຂອງນ້ຳ | 80–100 ປີ |
| ເກາະ | 3300+ |
| ເມືອງ | Alexandria, Barcelona, Algiers, Izmir, Rome, Athens, Beirut, Tripoli, Tunis, Tangier, Tel Aviv-Yafo, Split, (full list) |
ທະເລເມດີແຕຣາເນມີຄວາມເລິກໂດຍສະເລ່ຍ 1,500 ມ. (4,900 ຟຸດ) ແລະ ເລິກສຸດທີ່ບັນທຶກໄວ້ ແມ່ນ 5,267 ມ. (17,280 ຟຸດ) ໃນຮ່ອງເລິກຄາລິບໂຊ (Calypso Deep) ໃນທະເລໄອໂອນຽນ ທະເລເມດີແຕຣາເນຖືກອ້ອມຮອບດ້ວຍແຄມຝັ່ງຂອງທະວີບເອີຣົບໃຕ້ ແຄມຝັ່ງຂອງອາຊີມິເນີ ແລະ ແຄມຝັ່ງອາຟຣິກາເໜືອ ຕັ້ງຢູ່ລະຫວ່າງເສັ້ນຂະໜານ 30 ° ແລະ 46 ° N ແລະ ເສັ້ນຂະໜານ 6 ° W ແລະ 36 ° E ມີຄວາມຍາວຕາມທິດຕາເວັນຕົກ - ຕາເວັນອອກ ເມື່ອວັດຈາກຊ່ອງແຄບຈິບຣານຕາໄປຈົນເຖິງອ່າວ Iskenderun ເທິງຊາຍຝັ່ງຕາເວັນຕົກສຽງໃຕ້ຂອງຕວັກກີ ຢູ່ທີ່ປະມານ 4,000 ກິໂລແມັດ ( 2,500 ໄມລ໌ ) ມີຄວາມຍາວຕາມທິດເໜືອ - ໃຕ້ໂດຍສະເລ່ຍຂອງທະເລ ວັດຈາກແຄມຝັ່ງທາງໃຕ້ຂອງກຣົວຊີ ຫາ ລິບີປະມານ 800 ກມ. (500 ໄມລ໌).
ທະເລເມດີແຕຣາເນເປັນເສັ້ນທາງທີ່ສຳຄັນສຳລັບພໍ່ຄ້າ ແລະ ນັກເດີນທາງໃນສະໄໝບູຮານ ມັນຊ່ວຍອຳນວຍຄວາມສະດວກທາງການຄ້າ ແລະ ການແລກປ່ຽນທາງວັດທະນະທຳລະຫວ່າງຜູ້ຄົນໃນພາກພື້ນ ປະຫວັດສາດຂອງພາກພື້ນໃນເມດີແຕຣາເນຈຶ່ງມີຄວາມສຳຄັນຢ່າງຍິ່ງຕໍ່ການເຂົ້າໃຈຕົ້ນກຳເນີດ ແລະ ການພັດທະນາຂອງອາລະຍະທຳສະໄໝໃໝ່ຫຼາຍແຫ່ງ.
ອ້າງອີງ
- ບັນນານຸກົມ
ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນອື່ນ
- Greenpeace campaign "Defending Our Mediterranean": Threats, Solutions and Photo Petition Archived 2007-10-12 at the Wayback Machine (ອັງກິດ)
- Planblue - Environment and Development in the Mediterranean Region (ອັງກິດ)
- Finding Nino Archived 2011-07-06 at the Wayback Machine By Marc Llewellyn - winner of the ASTW Travel Book of the Year Award, about the Mediterranean, finding oneself, and becoming a peasant farmer. (ອັງກິດ)
- Mediterranean Sea Microorganisms: 180+ images of Foraminifera (ອັງກິດ)
This article uses material from the Wikipedia ລາວ article ທະເລເມດີແຕຣາເນ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ເນື້ອໃນສາມາດໃຊ້ໄດ້ພາຍໃຕ້ CC BY-SA 4.0 ຖ້າບໍ່ແມ່ນຢ່າງອື່ນໃດທີ່ລະບຸໄວ້. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ລາວ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.