O riseu (nómme che fòscia o vêgne da-o françéize ruisseau, sàiva a dî riâ, pe mêzo de riseu, prîa lisciâ; risso in spezìn, riçö in savonéize, risö in finarìn, rissö in arascìn) o l'é 'n àstrego de riseu mìssi a mozàico, tìpico da Ligùria e de Mentón ascì, de spésso dêuviòu cómme decoraçión di sagroéi de gêxe e di giardìn de vìlle.
ZE | Quésta pàgina a l'é scrîta in léngoa zenéize A Grafîa adeuviâ a l'é quélla de l'Académia Ligùstica do Brénno |
L'artexàn che de mestê o fa i riseu o l'é ciamòu o risaieu, méntre a procedûa pi-â sò realizaçión a l'é dîta "astregâ de riseu".
«[...] Che ghe a faççan comme vêuan, |
(Martìn Piàggio, Revista, 1833) |
A realizaçión de àstreghi de riseu a l'é 'na pratìca bén bén antîga, che se peu fâ remontâ scìnn-a-o II milénio prìmma de Crìsto. Defæti, un di ciù antîghi àstreghi de riseu conosciûi a-a giornâ d'ancheu o l'é quéllo atrovòu a Tirìnto, de etæ micenêa, a quæ realizaçión a l'é stæta stimâ ciù ò mêno a-o 1400 prìmma de Crìsto.
Di sécoli dòppo gh'é vàrie testimoniànse de 'sto tîpo de pavimentaçión chi, spécce into Levànte, tra i quæ se peu aregordâ 'n àstrego de riseu da fìn de l'VIII sécolo prìmma de Crìsto a Gòrdio, çitæ da Frîxia, into quæ i riseu són dêuviæ pî-a prìmma vòtta de mòddo da raprezentâ di motîvi e de figûe.
In ténpi ciù recénti quésta técnica de pavimentaçión a l'é arivâ in Grêcia, in prinçìpio sénsa prodûe òpere goæi artìstiche (tra o VII e o IV sécolo prìmma de Crìsto) ma svilupàndose pöi in fórme ciù rìcche. Chi a técnica a s'é però fîto evolûa into mozàico a tésere, co-i ciù antîghi àstreghi de riseu che no són arivæ a-o livéllo di vàrri sécoli dòppo di artexén lìguri.
O l'é dónca da-a Grêcia e da-e sò îzoe, co-e quæ i mercànti da Repùbrica de Zêna tegnîvan gréndi tràfeghi, che, a partî da-a fìn do Quatroçénto, a l'é arivâ l'inspiraçión pe incomensâ a realizâ di riseu in Ligùria ascì. I riseu, i quæ êan vìsti cómme 'n mòddo ciù fàçile e econòmico d'òtegnî di mozàichi de gùsto grêgo-romàn, sorviatùtto aprêuvo a-o fæto che i materiâli dêuviæ se trêuvan d'in gîo a-o lêugo da sò realizaçión, se són coscì difûxi inta región intrêga, spécce tra o Sèteçénto e l'Eutoçénto. Segóndo 'n'âtra tradiçión, l'òrigine di riseu a l'é da védde inta realizaçión de infioræ pe l'òcaxón da fèsta do Corpus Domini, asæ comùn inte tùtta a Ligùria ascì.
Prìmma de incomensâ a métte i riseu pe tæra a l'é disegnâ a figûa vosciûa, segnàndo o schêma a-o quæ se doviâ anâ aprêuvo. A bâze de 'n riseu, sôvia a-a quæ saiàn mìsse e priétte do mozàico, a l'é pe cóntra fæta da 'na mescciûa de câsìnn-a e porçelànn-a in pôvie.
Prìmma de incomensâ a inpî e figûe, són mìsse e priétte de contórno e, scibén ch'o no l'é de lóngo necesâio, o l'é poscìbile che un di lâti de quéste o vêgne louòu co-ina masétta, pe fâlo vegnî ciàn. Pe tapâ eventoâli pertûxi tra i riseu a l'é dêuviâ de l'ænìn, co-o tùtto ch'o peu êse a-a fìn conpatòu pe mêzo de 'n masabécco ascì.
E priétte che fórman o mozàico, arecugéite tra a giæa di rién ò lóngo a rîva do mâ, són de sòlito çernûe a màn in sciâ bâze da sò tìnta e da sò dimensción. Pe de ciù, a dimensción de prîe a l'é inportànte a segónda do diségno da realizâ; defæti, prezénpio, pe figûe ciù conplèsse ghe veu di riseu ciù picìn. Âtro paràmetro inportànte o l'é ligòu a l'ûzo de prîe ciù ò mêno apisûe, dæto che quélle ciù lisciæ se trêuvan sôlo inte l'ænn-a do mâ méntre quélle da sciùmme de sòlito són mêno levigæ da-a corénte.
Âtro fatô inportànte o l'é o colôre de prîe, fæto che, in sciâ bâze de disponibilitæ locâli, o l'à portòu a avéi riseu de tìnte despægie in pòsti diferénti:
This article uses material from the Wikipedia Lìgure article Riseu (mozàico), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). O contegnûo o l'é disponìbile in sciâ bâze da licénsa CC BY-SA 4.0, se o no l'é diversaménte specificòu. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Lìgure (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.