Wiki Bân-lâm-gú

Pat-kòa, ha̍k-miâ Birgus latro, sī siāng tōa chéng ê lio̍k-tē hē-lūi kiam chiat-chiok tōng-bu̍t. Bûn-hiàn kì-chài ê tōa-sè bô it-tēng. Kin-kù tōa pō͘-hūn ê chu-liāu, siāng tāng kàu 4.1 kong-kin, tn̂g 40 kong-hun, kha nā chhun tn̂g ē-tàng kàu 91 kong-hun. Kang--ê it-poaⁿ pí bó--ê khah tōa chiah. Pat-kòa ki-pún-siōng sī 1 khoán kià-seⁿ-á. Pat-kòa chú-iàu chia̍h kok chióng kóe-chí, pau-koah iâ-chí kap bû-hoa-kó. In Ū-hoat-tō͘ iōng i chho͘-ióng ê "khîⁿ-á" chiong iâ-chí khak kòng phòa, thang chia̍h lāi-bīn ê iâ-iû. (Tha̍k choân-phiⁿ...)

• 2024 nî 4 goe̍h 3 ji̍t, thàu-chá 7 tiám 58 hun (UTC+8), Tâi-oân Hoa-liân-koān iân-hái hoat-seng tē-tāng (tô͘), Ritcher kui-mô͘ 7.2.
• 2022 nî 9 goe̍h 8 ji̍t, Eng-liân-ha̍p Ông-kok lú-ông Elizabeth 2-sè tī Balmoral Siâⁿ-pó kòe-sin.
• 2021 nî 5 goe̍h 17 ji̍t, Tâi-tiān Heng-ta̍t Hoat-tiān-chhiáng in-ūi hiâⁿ-sio hóe-tiáⁿ--ê module kò͘-chiòng, ki-cho͘ thêng-chí ūn-choán, sui-bóng tī 14 tiám guā tiō khue-ho̍k hoat-tiān, m̄-kú tī 19 tiám gōa hoat-tiā-liōng kan-ta 4 siâⁿ, ūi-tio̍h tiān-le̍k kiong-kip kap su-kiû pêng-hêng, tio̍h koh tī hit kang thêng-tiān.
• 2021 nî 5 goe̍h 15 ji̍t, Tâi-oân ê giâm-tiōng te̍k-sû thoân-jiám-sèng hì-iām pún-thó͘ khak-chím àn-lē ke 180 ê, chèng-hú soan-pò͘ Tâi-pak-chhī hām Sin-pak-chhī chìn-ji̍p tē 3 kip kéng-kài.
• 2021 nî 5 goe̍h 13 ji̍t, Tâi-tiān Heng-ta̍t Hoat-tiān-chhiáng in-ūi piàn-tiān-só͘ ì-gōa, tì-kàu choân Tâi-oân hun-khu lûn-liû thêng-tiān.

4 goe̍h 25 ji̍t:

• 1644 nî: Lí Chū-sêng phah ji̍p Pak-kiaⁿ, Chông-cheng Hông-tè chū-sat, Bêng-tiâu bia̍t-bông.
• 1792 nî: Hoat-kok chok-khek-ka Claude Joseph Rouget de Lisle siá chi̍t siú kiò chò La Marseillaise ê koa, chia koa í-āu hō͘ tiāⁿ chò Hoat-kok ê kok-koa.
• 1882 nî: Tonkin Oán-cheng: Henri Rivière toà-niá Hoat-kok pō͘-tūi chiàm-niá Oa̍t-lâm ê Hà Nội, chóng-tok Hoàng Diệu chū-sat.
• 1953 nî: Bí-kok seng-bu̍t-ha̍k-ka James Watson, Francis Crick thâu hoê thê-chhut DNA siang se̍h-lê kiat-kò͘ (tô͘).

Wiki sī 1-ê chū-iû lōe-iông ê bāng-lō· pek-kho-choân-su. I ê bo̍k-tek sī beh kiàn-li̍p 1 thò "chū-iû", bián-chîⁿ, to-gí ê pek-kho-choân-su. Wikipedia sī bāng-lō· téng siāng chē lâng sú-iōng ê 1-ê chham-khó sèng-chit ê bāng-chām; i ê chu-goân pêng-kin 1 ji̍t hông lia̍h 5-chheng-bān pái [1]. Tû-liáu thoân-thóng ê pek-kho-choân-su sû-tiâu í-gōa, iū-koh ū pau-koah tio̍h chú-iàu ê sin-bûn sū-kiāⁿ, lông-bîn-le̍k téng-téng ê lōe-iông.

Wiki Ki-kim-hōe chit-ê bô-tì-ì-beh-thàn-chîⁿ ê tan-ūi tī āu-piah chi-oān it-poaⁿ-sèng ê koán-lí kap chhau-chok. Lōe-iông hong-bīn oân-choân khai-hòng hō· chèng-lâng ha̍p-chok hoat-tián. Lōe-iông tōa-pō·-hūn sī sè-kài chē-chē kok ê jîn-sū tàu-tīn chhiâu--chhut-lâi ê kiat-kó. Chham-ka ê lâng chū-goān bô tēng-sî khai ka-kī ê sî-kan siá-chok, chè-tô·, siu-kái, chéng-lí, thó-lūn, soan-thoân chit-ê sū-kang.