Եթովպիա(የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ) (Եթովպիոյ Դաշնային Ժողովրդավարական Հանրապետութիւն), երկիր՝ Արեւելեան Ափրիկէի մէջ, ծովային սահմաններ չունի Էրիթրէայի անջատումէն ետք՝ 24 Մայիս 1993-ին։
Երկիր | |||||
---|---|---|---|---|---|
Եթովպիա | |||||
| |||||
Երկիր | Եթովպիա | ||||
Ներքին բաժանում | Ատիս Ապեպա, Աֆար, Ամհարա, Պենիշանկիւլ Կիւմիւզ նահանգ, Տիրէ Տաուա, Կամպելա (մարզ), Հարար, Օրոմիա (նահանգ), Սոմալի շրջան, Հարաւի բնակիչներ եւ Թիկրէյ | ||||
Prime Minister of Ethiopia? | Ապիյ Ահմետ Ալի | ||||
Օրէնսդրական մարմին | Եթովպիոյ խորհրդարան | ||||
Հիմնադրուած է՝ | 21 Օգոստոս 1995 | ||||
Տարածութիւն | 1 104 300 քմ² | ||||
Պաշտօնական լեզու | Ամհարերէն | ||||
Բնակչութիւն | 104 957 438 մարդ (2017)[2] | ||||
Ժամային գօտի | UTC+3։00, East Africa Time? եւ Africa/Asmara?[3] | ||||
Շրջագայութեան պետ-համարագիր | ETH | ||||
Սուրբ բարեխօս | Սուրբ Գէորգ | ||||
Ափրիկէի ամէնէն շատ բնակչութիւն ունեցող երկիրներէն մէկն է, ինչպէս նաեւ Աշխարհի հնագոյն քրիստոնէական երկիրներէն մէկը։
Երբեք չէ գաղութացուած, թէեւ ֆաշիստական Իտալիան 1936 -1941 գրաւած էր Եթովպիան։
Եթովպիա ՄԱԿ-ի առաջին անդամներէն է եւ Ափրիկեան միութեան հիմնադիր անդամը։ ԺԹ. դարու վերջին եւ Ի. դարու սկիզբին, Եթովպիոյ մէջ հայ մեծ գաղթօճախ եղած է։
Ունի 88,0 միլիոն բնակչութիւն (14 Յուլիս 2011-ի տուեալներով՝ 14-րդը աշխարհի մէջ)։ Բնակչութեան տարեկան աճը՝ 3,2 տոկոս։ Կեանքի միջին տեւողութիւնը՝ տղամարդոց պարագային՝ 53 տարեկան, կանանց պարագային՝ 58։ ՄԻԱՎով վարակուածներու թիւը՝ 2,1 տոկոս (1 միլիոն վարակակիր 2007-ի տուեալներով)։
Անուանումը յառաջացած է Յունարէն եթոս «խանձուած, այրուած» եւ օպս «դէմք» բառերէն, այսինքն՝ արեւակէզ (արեւաթուխ) մարդոց երկիր։ Ժամանակին այսպէս կ'անուանէին Եգիպտոսէն հարաւ տարածուող երկիրը։
ԺԶ. դարէն սկսեալ, եւրոպացիները անուանած են Հապէշստան, որ փոխառութիւն է արաբերէնէն․ արաբները երկիրի բնակիչները կ'անուանէին հապէշներ (արաբ․՝ հապաշ բառէն, որ կը նշանակէ խառն կամ խառնածին)։
Ներկայիս վերականգնած է երկիրին հին անուանումը։
Եթովպիոյ հայ համայնքը կազմաւորուած է Է. դարուն, երբ արաբները նուաճելով Սուրիան, Պաղեստինն ու Եգիպտոսը, սկսած են հալածել տեղի քրիստոնեաները եւ մեծ թիւով հայեր գաղթած ու ապաստանած են մերձակայ քրիստոնեայ երկիրին մէջ:
Թեսիէ քաղաքին մօտ կառուցած է Ս. Ստեփանոս եկեղեցին։
Հայերու հիմնած բնակավայրը, Հապէշ մատենագրութեան մէջ կը յիշատակուի «Հայկական կղզի» անունով (հոս իր կրթութիւնը ստացած է Եթովպիոյ մեծ լուսաւորիչ եւ բարեփոխիչ Եվսաթէոսը)։
Համայնքին թիւը աւելցած է ԺԲ. դարուն Եգիպտոսէն եւ ԺԴ. դարու վերջին Կիլիկիայէն՝ հայկական թագաւորութեան անկումէն ետք գաղթած հայերով։
ԺԹ. դարուն Մենելիկ Բ. կայսեր գահակալութեան օրերուն, հոն ձեւաւորուած փոքրաթիւ հայկական համայնքը առաւել ընդլայնուած է:
Ի. դարուն` Օսմանեան կայսրութեան կողմէ իրականացուած ջարդերէն փրկուած եւ այս հողերուն վրայ ապաստան գտած հայերը կարեւոր դեր ունեցած են երկիրի տնտեսութեան, մշակոյթի ձեւաւորման եւ անոր ընդհանուր զարգացման գործին մէջ:
Կը նշուի, որ Հայաստանի եւ Եթովպիոյ միջեւ ամուր կապ ստեղծուած է հիմնականօրէն Ուղղափառ եկեղեցւոյ շնորհիւ. կապն ալ աւելի խորացած է դիւանագէտներու եւ առեւտրականներու շնորհիւ:
1930-ին հիմնուած է հայկական է Ս. Գէորգ եկեղեցին: Հոն սովորական օրերուն քահանայ չկայ: Այս եկեղեցին միշտ հայերու համար իբրեւ համայնքի կեդրոն ծառայած է:
Եթովպիոյ մէջ հայերու թիւը սկսած է աճիլ Ռազ Թաֆարի կայսեր գահակալութեան ժամանակաշրջանին։ Ան Երուսաղէմի հայկական եկեղեցի կատարած այցելութեան ատեն, տեսնելով 40 հայ որբ, հայոց պատրիարքէն խնդրած է թոյլ տալ ստանձնել անոնց խնամակալութիւնը:
Կայսեր ջանքերուն շնորհիւ, հետագային երեխաները երաժշտական կրթութիւն ստացած են եւ հանդէս եկած՝ կայսերական փողային նուագախումբին մէջ, զոր ղեկավարած է Եթովպիոյ ազգային օրհներգի հեղինակ Գէորգ Նալպանտեանը:
Եթովպիոյ մէջ հայկական համայնքը իր ծաղկման գագաթնակէտին հասած է 1960-ին, երբ հայերու թիւը հասած է 1200-ի:
1974-ին Ռազ Թաֆարիի գահընկէցութեան եւ ընկերվարական Եթովպիոյ ժամանակաւոր ռազմական կառավարութեան հաստատումով երկիրին մէջ սկսած են ճնշումներ գործադրուիլ, ուստի հայերու մեծ մասը սկսած է լքել Եթովպիան եւ հաստատուիլ հիմնականօրէն Եւրոպայի եւ Հիւսիսային Ամերիկայի մէջ:
Ներկայիս Եթովպիոյ մէջ կը բնակի 100 հայ։
Ուիքիպահեստ նախագիծի Եթովպիա ստորոգութեան մէջ կրնաք գտնել յաւելեալ պատկերազարդում այս նիւթի վերաբերեալ։ |
This article uses material from the Wikipedia Արեւմտահայերէն article Եթովպիա, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Արեւմտահայերէն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.