މާލީއަކީ ހުޅަނގު އެފްރިކާއަށް ނިސްބަތްވާ ބިންބަންދު ޤައުމެކެވެ.
މާލީއަކީ އެފްރިކާ ބައްރުގެ ޤައުމުތަކުގެ ތެރެއިން ހަތްވަނައަށް އެންމެ ބޮޑު ޤައުމެވެ. މުޅި ދުނިޔެއަށް ބަލާއިރު 24 ވަނައަށް އެންމެ ބޮޑު ޤައުމެވެ.
Republic of Mali République du Mali | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
Motto: "Un peuple, un but, une foi" "One people, one goal, one faith" | ||||||
Anthem: Le Mali "Mali" | ||||||
Capital and largest city | Bamako 12°39′N 8°0′W / 12.650°N 8.000°W | |||||
Official languages | French | |||||
Vernacular languages | Bambara | |||||
Demonym | Malian | |||||
Government | Semi-presidential republic | |||||
- | President | Ibrahim Boubacar Keïta | ||||
- | Prime Minister | Modibo Keita | ||||
Independence from France | ||||||
- | Declared | September 22, 1960 | ||||
Area | ||||||
- | Total | 1,240,192 km2 (24th) 478,839 sq mi | ||||
- | Water (%) | 1.6 | ||||
Population | ||||||
- | 2009 estimate | 13,010,000 (71st) | ||||
- | Density | 10.5/km2 (207th) 27.2/sq mi | ||||
GDP (PPP) | 2008 estimate | |||||
- | Total | $15.084 billion | ||||
- | Per capita | $1,129 | ||||
GDP (nominal) | 2008 estimate | |||||
- | Total | $8.774 billion | ||||
- | Per capita | $656 | ||||
Gini (1994) | 50.5 high | |||||
HDI (2007) | 0.380 Error: Invalid HDI value · 173rd | |||||
ކަރަންސީ | West African CFA franc (XOF) | |||||
Time zone | GMT (UTC+0) | |||||
- | Summer (DST) | not observed (UTC+0) | ||||
ޑްރައިވްސް | right | |||||
Calling code | 223 | |||||
އިންޓަރނެޓް ޓީއެލްޑީ | .ml |
މާލީގެ ރަސްމީ ބަހަކީ ފަރަންސޭސި ބަހެވެ. އިނގިރޭސި ބަހުން މާލީގެ މީހުންނަށް ކިޔަނީ މާލިޔަންސްއެވެ. ޤައުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ޝަހަރަކީ ބަމަކޯއެވެ. މާލީގެ ވެރި ރަށަކީ ބަމަކޯއެވެ. މާލީއަކީ ސެމީ ޕްރެޒިޑެންޝަލް ރިޕަބްލިކެކެވެ. ޤައުމުގެ އާބާދީއަކީ 14 މިލިއަނެވެ. އެހެންކަމުން މިއީ ދުނިޔޭގައި 67 ވަނައަށް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމެވެ. ބިމުގެ ބޮޑުމިނަކީ 1.2 މިލިޔަން އަކަކިލޯމީޓަރެވެ. ދުއްވާއެއްޗެހި ދުއްވަނީ ކަނާތްފަރާތުންނެވެ. އިންޓަނެޓް ކޯޑަކީ ml. އެވެ. ކޯލިން ކޯޑަކީ +223 އެވެ. ފައިސާގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރަނީ ވެސްޓް އެފްރިކަން ފްރޭންކެވެ.
މާލީގެ ނަން ނިސްބަތް ކުރެވިފައިވަނީ މާލީ އެމްޕަޔަރ އަށެވެ.
މާލީގެ އުތުރުގައި އޮތީ ޖަޒާއިރެވެ. އިރުމަތީގައި އޮތީ ނީޖަރެވެ. ދެކުނުގައި އޮތީ ބުރުކީނާ ފާސޯ އާއި އައިވަރީ ކޯސްޓެވެ. ހުޅަނގު ދެކުނުގައި އޮތީ ގީނިއާއެވެ. ހުޅަނގުގައި އޮތީ މުރިޓާނިޔާ އާއި ސެނެގާލެވެ.
މާލީގެ ކުރީގެ ތާރީޚުން އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ޞަފްޙާތަކަކީ ގާނާ އާއި މާލީ އާއި ސޮންގާއީ އެމްޕަޔަރއާ ގުޅުން ހުރި ޞަފްޙާތަކެވެ. މި ހުރިހާ ވެރިކަމެއްގައި ވެސް ލީޑަރޝިޕް އޮތީ “އެންމެ ކަށަވަރު ނަސަބީ ގުޅުމު”ގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައެވެ. މީގެ މާނައަކީ އެ ޒަޢާމަތުތަކަކީ މެޓްރިލީނިޔަލް އުޞޫލުން، ނުވަތަ މައިފުށުން ވާރުތަވާ ގޮތުން އައިސްފައިވާ ޒަޢާމަތުތަކެވެ. ވެރިކަން ވާރުތަ ވަނީ ރަސްގެފާނުގެ ދަރީންނަކަށް ނޫނެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ރާނީންގެ ދަރީންނަށް ވާރުތަ ވާނެއެވެ. ރަސްކަލެއްގެ ވެރިކަން ވާރުތަވާނީ ރަސްގެފާނުގެ އެއްބަނޑު ފިރިހެނަކަށް ނުވަތަ އެއްބަނޑު އަންހެނެއްގެ ފިރިހެން ދަރިއަކަށެވެ. ފިރިހެން ދަރިއަކު ނެތް ނަމަ އެއްބަނޑު އަންހެނަކަށެވެ. ނުވަތަ އެއްބަނޑު އަންހެނެއްގެ އަންހެން ދަރިޔަކަށެވެ. މިވަރުގެ ގާތް މީހަކު ނެތް ނަމަ މައިފުށުގެ ބޮޑުދައިތަގެ ފިރިހެން ދަރިޔަކަށެވެ. ނެތް ނަމަ މައިފުށުގެ ބޮޑުދައިތަގެ އަންހެން ދަރިއަކަށެވެ. ރާނީންގެ ވެރިކަން ވާރުތަވާނީ ރާނީގެ ދޮށީ ފިރިހެން ދަރިފުޅަށެވެ. ފިރިހެން ދަރިޔަކު ނެތް ނަމަ ދޮށީ އަންހެން ދަރިފުޅަށެވެ. ދަރިއަކު ނެތް ނަމަ އެއްބަނޑު ފިރިހެނަކަށެވެ. މި ބައި ހިނގާނީ ރަސްކަލުންގެ ރަސްކަން ވެސް ވާރުތަވާ އުޞޫލުންނެވެ. އެމީހުން ޤަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި މި އުޞޫލުން ވެރިކަން ވާރުތަކުރަމުން ދިއުމުން އަޞްލު ޝާހީ ޢާއިލާއާ ނުގުޅޭ މީހަކަށް، އޮޅުމަކުން ވެސް ވެރިކަމެއް ނުލިބޭނެއެވެ. އެއީ މައިފުށް ކަށަވަރު ވާނެތީ ކަމަށް ވެސް އެމީހުން ބުނެއެވެ. މީލާދީން 1591 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން 1892 ވަނަ އަހަރަށް މާލީގެ ސަރަޙައްދު އޮތީ އެމްޕަޔަރގެ ދަށުގައި އޮތް އިރު އޮތް ގޮތަކަށް ނޫނެވެ. އެމްޕަޔަރގެ ބާރު ކެނޑިގެން ދިއުމުން ވެރިކަމުގެ އާރާއި ބާރު ދަށްވެ، ސަރަޙައްދު ކުޑަވެގެން ދިއުމަކީ ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ ހިސާބަކުން ވެސް ފެނިފައިވާ ކަމެކެވެ. މީލާދީން 1892 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން 1960 ވަނަ އަހަރާ ހަމަޔަށް މާލީ އޮތީ ފަރަންސޭސި ކޮލޮނީއެއްގެ ގޮތުގައެވެ. މާލީއަށް ފަރަންސޭސީންގެ ކިބައިން މިނިވަންކަންް ލިބިފައިވަނީ 22 ސެޕްޓެންބަރު 1960 ގައެވެ.
މާލީގެ އާބާދީގެ 90% މީހުންނަކީ މުސްލިމުންނެވެ. ކްރިސްޓިޔަނުންނަކީ 5% މީހުންނެވެ. އަދިވާސީ ދީންތަކަށް ތަބަޢަވާ މީހުންގެ ނިސްބަތަކީ 5% އެވެ.
މާލީގެ ސަގާފަތަށް ބަލާއިރު މާލީގެ އަވަށްޓެި ޤައުމުތަކާ ވަރަށް އެއްގޮތް ކަންތައްތަކެއް ހުރިކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. މި ގޮތުން މިއުޒިކުގައި ބުރުކީނާ ފާސޯއާ ވަރަށް އެއްގޮތެވެ. މީގެ އިތުރުން ފަރަންސޭސި އިސްތިޢުމާރުގެ ސަބަބުން ވެސް އަސަރުތަކެއް ކޮށްފައިވާކަން ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ.
މާލީއަކީ މުޅި ދުނިޔެއަށް ބަލާއިރު ވެސް އެންމެ ފަޤީރު ޤައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޤައުމެކެވެ. އެ ޤައުމުގެ ޖީ.ޑީ.ޕީ ޕަރކެޕިޓާ އަކީ 1129 ޑޮލަރެވެ.
This article uses material from the Wikipedia ދިވެހިބަސް article މާލީ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ދިވެހިބަސް (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.