Мадагаскар: астраўная краіна ў Афрыцы

Repoblikan'i Madagasikara [republikʲan madaɡaskʲarə̥], фр. République de Madagascar) — астраўная дзяржава ў Індыйскім акіяне, размешчана на востраве Мадагаскар (чацвёрты па велічыні востраў у свеце) і прылеглых дробных астравах ля ўзбярэжжа Афрыкі. Плошча - 587 тыс. км², насельніцтва - 24,2 млн чалавек. Сталіца - Антананарыву. З'яўляецца найбуйнейшай у свеце дзяржавай, якая займае адзін востраў.

Рэспубліка Мадагаскар
Repoblikan'i Madagasikara
République de Madagascar

Сцяг Мадагаскара Герб Мадагаскара
Дэвіз: «Tanindrazana, Fahafahana, Fandrosoana» «Айчына, Свабода, Прагрэс»
Гімн: «О, наша каханая Радзіма»
Дата незалежнасці	26 чэрвеня 1960 (ад Францыі)
Афіцыйная мова	малагасійская і французская
Сталіца	Антананарыву
Найбуйнейшыя гарады	Антананарыву, Махадзанга
Форма кіравання	Прэзідэнцкая рэспубліка
Прэзідэнт Прэм'ер-міністр	Андры Радзуэліна Крысціян Нтсай
Плошча • Усяго • % воднай паверхні	45-я ў свеце 587 041 км² 7,0
ВУП (ППЗ)   • Разам (2017)   • На душу насельніцтва	$39,7 млрд.  (114-ы) $1551  (178-ы)
ВУП (намінал)   • Разам (2017)   • На душу насельніцтва	$9,74 млдр.  (136-ы) $447  (180-ы)
ІРЧП (2015)	▼ 0,512 (132-ы)
Валюта	арыяры (MGA)
Інтэрнэт-дамены	.mg
Код ISO (Alpha-2)	MG
Код ISO (Alpha-3)	MDG
Код МАК	MAD
Тэлефонны код	+261
Часавыя паясы	+3

Пасля распаду суперкантынента Гандвана, каля 88 мільёнаў гадоў назад, Мадагаскар аддзяліўся ад Індыі, што абумовіла развіццё мясцовых раслін і жывёл у адноснай ізаляцыі. Больш за 90% відаў не сустракаюцца больш нідзе на Зямлі. Разнастайныя экасістэмы вострава і унікальны жывёльны свет знаходзяцца пад пагрозай вымірання з-за хуткага росту насельніцтва. Першыя чалавечыя паселішчы на ​​Мадагаскары паўсталі паміж 350 годам да н. э. і 550 годам н. э. Аўстранезійскія народы прыбылі на каноэ з Калімантану. Каля 1000 гады н. э. да іх далучыліся банту, пераправіўшыся праз Мазамбіцкі праліў. Пазней на Мадагаскары аселі і іншыя перасяленцы. Кожны з іх зрабіў свой уклад у культурнае жыццё вострава. Этнічны склад жыхароў дзеліцца на васямнаццаць ці больш падгруп, з якіх найбольш буйным з'яўляецца народ імерына з цэнтральнай горнай мясцовасці.

Археолагі даказалі, што першыя людзі з'явіліся на Мадагаскары паміж II і V стагоддзямі нашай эры. У VII стагоддзі арабскія купцы збудавалі на Мадагаскары факторыю.

• 10 жніўня 1500 года партугальскі карабель пад кіраўніцтвам Дыёга Дыяза, трапіў на невядомы востраў (Мадагаскар).
• У 1665 годзе кіраўнік Усходнеіндыйскай французскай кампаніі Франсуа Карон дасягнуў Мадагаскару. Кампанія не здолела стварыць тут калонію, але ў тым жа годзе французы пасяліліся на прылягаючых астравах.
• У 1643 годзе французы збудавалі першую калонію на Мадагаскары, якая існавала да 1672 года.
• Каля 1600 года тэрыторыя кантралізаваная народнасцю Мерына падзялілася на сем незалежных краін-гарадоў.
• У 1625 годзе адзін з правадыроў племені Мерына, Андрыяньяка заснаваў будучую сталіцу Мадагаскарскай Рэспублікі Антанарыву.
• У 1646—1649 гг. востраў спрабуюць каланізаваць англічане.
• У 1680—1725 гг. Мадагаскар быў адной з пірацкіх схованак.
• 1776 годзе Маўрыцы Беніёўскі, якога ў 1773 годзе ўрад Францыі выслаў на Мадагаскар для каланізацыі вострава, быў абраны мясцовымі жыхарамі каралём адной з выспаў.
• У 1883 годзе французы ўварваліся на востраў, і распачалі першую мадагаскарскую вайну.
• У 1885 годзе Вялікабрытанія прызнала права французаў на Мадагаскар
• У 1895 годзе французы заваёўваюць Антананарыву.
• У 1896 годзе французскі парламент прыняў дэкларацыю аб анексіі Мадагаскару.
• 14 жніўня і 30 жніўня 1897 года 10 000 ваяроў племені Сакалава, узброеныя стрэльбамі правялі дзве бітвы з французскімі войскамі.
• 1912 года — узніклі першыя незалежніцкія арганізацыі.
• 1942 год — на Мадагаскар, кантраляваны Францыяй Вішы, адбылася высадка англійскіх войскаў.
• 1947—1948 гг. — узброенае паўстанне за незалежнасць.
• 1958 года — абвяшчэнне незалежнай Дэмакратычнай Рэспублікі Малагасі, якая мела шырокую аўтаномію ў рамках Французскага адзінства.
• 1960 — атрыманне поўнай незалежнасці

	Мадагаскар на Вікісховішчы

• Малайскі свет у берагоў Афрыкі
• ProMadagascar.com — навуковы погляд на вялікі востраў(недаступная спасылка)

Урад

• Урад Мадагаскара Архівавана 24 кастрычніка 2008.
• Нацыянальная Асамблея Мадагаскара Архівавана 29 чэрвеня 2008.
• Міністэрства замежных спраў Мадагаскара
• Пасольствы і прадстаўніцтвы
  • Канада Архівавана 12 кастрычніка 2007. Венгрыя ЗША
• Глава дзяржавы і члены кабінета, з ЦРУ Архівавана 26 кастрычніка 2009.

Асноўная інфармацыі

• Madagascar Архівавана 29 жніўня 2012. from UCB Libraries GovPubs
• Мадагаскар у DMOZ
•   Вікісховішча: Атлас: Мадагаскар  

СМІ

• Madagascar Навіны online на allAfrica.com

Экалогія

• Madagascar’s National Parks and Reserves Афіцыйны вэб-сайт паркаў і запаведнікаў Мадагаскара
• Conservation International — Madagascar overview pages
• New York Academy of Sciences Архівавана 12 красавіка 2016. Conserving Madagascar — Podcast by Helen Crowley
• Journal Madagascar Conservation & Development Архівавана 1 кастрычніка 2009.
• WildMadagascar.org Агляды, навіны, фатаграфіі, гісторыя культуры. (англ.) (фр.)
• Madagascar Архівавана 7 снежня 2008. Фатаграфіі Мадагаскара
• The Palmarium reserve Архівавана 30 ліпеня 2009., is situated on the East coast of Madagascar.