Kabaka Wa Buganda

Kabaka kye kitiibwa ekiyitibwa omukulembeze ow'okuntikko mu Bwakabaka bwa Buganda.

142–143 Okusinziira ku nnono za Buganda, Obwakabaka bukulemberwa Bakabaka babiri (2), omu nga wa byamwoyo (Enzikiriza) n'ow'ebyensi.

Kabaka Wa Buganda
Olubiri lwa Kabaka e Mengo, Kampala

Oweebyomwoyo akiikirirwa eŋŋoma z'Obwakabaka eziyitibwa Mujaguzo, ng'abakulembeze ab'ensikirano abalala, alina olubiri, abakungu b'Obwakabaka, abaweereza n'abakuumi b'olubiri (abambowa). Omulangira anaafuuka Kabaka (anaalya eŋŋoma) alina okubaako emikolo egy'ennono gy'akola ku ŋŋoma Mujaguzo nga tannafuuka Kabaka wa Buganda. Omulangira oba Omumbejja w'Obwakabaka bw'azaalibwa eŋŋoma z'Obwakabaka zikubibwa (zivuga) abo abalonde okuva mu kika ekivunaanyizibwa ng'akabonero okutegeeza Obuganda nti Omulangira oba Omumbejja azaaliddwa. Era eŋŋoma zino zivuga ssinga Kabaka abeera akisizza omukono/ aggye omukono mu ngabo(afudde) na akabonero ak'okumubika mu butongole. Okusinziira ku Buwangwa b'Abaganda, Kabaka TAFA wabula ABULIRA MU KIBIRA. Mu Masiro ga Bassekabaka ba Buganda nga ag'e Kasubi (Kasubi Tombs) oba ag'e Wamala omuntu bakoma kumulaga mulyango ogugayingira, awo tasukkawo era kyamuzizo okusukkawo okweyongera munda.

Ennonda ya Kabaka

Mu Buganda temuli nkola ya kugamba nti omuntu azaalibwa nga yeew'okulya eŋŋoma Buli mulangira atwalibwa mu ngeri ya kyenkanyi okutuusa ekiseera eky'okutikkira Kabaka omuggya nga kituuse- Nga Kabaka abaddeko akisizza omukono. Wabula mu kiseera nga Kabaka aliko afuga, akakiiko k'abantu abalonde kabeerawo nga keetegereza n'okwekenneenya aenneeyisa y'abalangira ababaawo mu kiseera ekyo. Mu mbeera eyo, Kabaka asinziira ku magezi g'akakiiko ako n'alonda omulangira anaamuddira mu bigere. Ku mukolo ogutegekebwa mu kyama, Omulangira omulonde akwasibwa akabugo (bark cloth) nga kamuweebwa akulira akakiiko ako akasunsuzi. Erinnya ly'Omulangira eyo alondeddwa likuumibwa nga lya kyama okutuusa Kabaka aba aliko ng'akisizza omukono. Kabaka bw'akisa omukono/bw'afa, Abalangira n'Abambejja bayitibwa okukuba eriiso evvannyuma ku njole ya Kabaka(omulambo), wano Omulangira Omulonde w'akwatira akabugo kali, n'akassa ku njole eyo nga akabonero ak'okweyoleka nti ye musika / y'anaddira mu bigere.Template:Quote boxEkigambo Kabaka kitegeeza Omutume.

-Kabaka Mutesa II.

Mu nnono z'Abaganda, Omwana aba wa kika ka kitaawe (amuzaala). Kyokka mu mbeera y'emu waliwo ebiwanuuzibwa nti Kabaka atwala muziro gwa nnyina. Kino si kituufu.Kabaka aba n'ekika kye ekiyitibwa "Olulyo Olulangira". era n'abasajja (abalenzi) abakivaamu bayitibwa Abalangira ate abakazi (abawala) bayitibwa 'abambejja'. Okutabulwa ku ku nsonga eno kwava ku mbeera nti ekika kino ek''Olulyo Olulangira terulina kabbiro ate ng'ebika by'Abaganda ebirala biba n'akabbiro. Kyokka ekabbiro tekalina kutwalibwa mu mbeera y'emu n'ekika. Akabbiro kabeera kabonero bubonero kyokka ekika kyo kirala ensibuko y'obuzaala bw'omuntu okuyita mu lubu lwa kitaawe okuviira ddala ku Kabaka Kintu.

Omulangira omukulu owa Kabaka mu buwangwa ayitibwa Kiweewa,ng'ono takkirizibwa kufuuka Kabaka. Kino kyategekerwa bwekityo okumutaasa okutemulwa n'ekigendererwa k'okufuuka Kabaka. Kyokka aweebwa obuvunaanyizibwa obw'enjawulo obw'okutuukiriza mu Lulyo Olulangira mu Bwakabaka. Era y'ensonga lwaki anaalya eŋŋoma asigala nga wa kyama.

Bakabaka ba Buganda

Bano be Bakabaka ba Buganda amamanyiddwa, okutandikira mu myaka gya 1300 AD. 

  1. Kato Kintu, early fourteenth century
  2. Chwa I, mid fourteenth century
  3. Kimera, c.1374-c.1404
  4. Ttembo, c.1404-c.1434
  5. Kiggala, c.1434-c.1464 and c.1484-c.1494
  6. Kiyimba, c.1464-c.1484
  7. Kayima, c.1494-c.1524
  8. Nakibinge, c.1524-c.1554

    a period of Interregnum, c.1554-c.1555
  9. Mulondo, c.1555-1564
  10. Jemba, c.1564-c.1584
  11. Suuna I, c.1584-c.1614
  12. Sekamaanya, c.1614-c.1634
  13. Kimbugwe, c.1634-c.1644
  14. Kateregga, c.1644-c.1674
  15. Mutebi I, c.1674-c.1680
  16. Juuko, c.1680-c.1690
  17. Kayemba, c.1690-c.1704
  18. Tebandeke, c.1704-c.1724
  19. Ndawula, c.1724-c.1734
  20. Kagulu, c.1734-c.1736
  21. Kikulwe, c.1736-c.1738
  22. Mawanda. c.1738-c.1740
  23. Mwanga I, c.1740-c.1741
  24. Namuggala, c.1741-c.1750
  25. Kyabaggu, c.1750-c.1780
  26. Jjunju, c.1780-c.1797
  27. Semakookiro, c.1797-c.1814
  28. Kamaanya, 1814 - 1832
  29. Suuna II, 1832 - 1856
  30. Muteesa I, 1856 - 1884
  31. Mwanga II, 1884 - 1888 and 1889 - 1897
  32. Kiweewa, 1888 - 1888
  33. Kalema, 1888 - 1889
  34. Daudi Chwa II, 1897 - 1939
  35. Mutesa II, 1939 - 1969

    a period of Interregnum 1969 - 1993
  36. Ronald Muwenda Mutebi II, 1993 - Present

Ebiwandiiko ebirala by'osobola okusomako

  • Apter, D. E. (2013). The Political Kingdom in Uganda: A Study in Bureaucratic Nationalism. Routledge.
  • Ashe, R. P. (1889). Two Kings of Uganda: Or, Life by the Shores of Victoria Nyanza. S. Low, Marston, Searle, & Rivington.
  • Kaggwa, Sir Apollo K, Basekabaka be’Buganda [translated by MM Semakula Kiwanuka]. Nairobi: East African Publishing House, 1971.
  • Kiwanuka, MM Semakula, Muteesa of Uganda. Kampala: East African Literature Bureau, 1967.
  • Kiwanuka, MM Semakula, A History of Buganda: From the foundation of the Kingdom to 1900. London: Longman, 1971.
  • Low, D. A. (1971). The Mind of Buganda: documents of the modern history of an African kingdom. Univ of California Press.
  • Roscoe, J. (1911). The Baganda: An account of their native customs and beliefs. Macmillan.

Ezenyongeza

Tags:

Kabaka Wa Buganda Ennonda ya KabakaKabaka Wa Buganda Bakabaka ba BugandaKabaka Wa Buganda Ebiwandiiko ebirala byosobola okusomakoKabaka Wa Buganda EzenyongezaKabaka Wa BugandaBuganda

🔥 Trending searches on Wiki Luganda:

BbaaleSalim SalehEssomanzimbo(Morphology)BbiriOkubalaOkukoma okuzaalaAmaanyiNamibiaAsiaAstrakhanKAYAYANADenis ZakariaKokoloAmakumi asatu mu ssatuKisoroEkibalo ekigobensonga(Variation Math)Ekirwadde kya CholeraEkigereNorth MacedoniaEdith Mary BataringayaOkutta omukagoZambiaOlubuto olwesibyeEnjobeKurówPaulo MuwangaTtaanoKabakaOkuvaBebe CoolEssomabuzaaleOkugwamu amazziYokohamaAlgeriaOkwebakaHelsinkiCatherine Odora HoppersMukaagaObubulwaMartin Kayongo-MutumbaOmweziNooweOmumbejjaEnkokoNabulagalaGlascock County, GeorgiaBeenie GunterKalagiEkibulunguloGhanaPallasoOkwenyika omutimaEmpalirizoIvory CoastNnamusunaLukumi🡆 More