Pelé: Imreoir sacair Brasaíleach (1940–2022)

Feictear air mar an t-imreoir is fearr a d'imir an spórt riamh, agus tugtar an leasainm An Rí air go minic. Idir na blianta 1956 agus 1977, nuair a d'éirigh sé as an spórt, scóráil sé níos mó ná míle cúl don fhoireann Santos, agus bhuaigh sé trí Chorn Domhanda le foireann náisiúnta na Brasaíle.

Pelé

Beathaisnéis
Breith	(pt-br) Edson Arantes do Nascimento 23 Deireadh Fómhair 1940 Três Corações, An Bhrasaíl
Bás	29 Nollaig 2022 82 bliana d'aois Morumbi District, An Bhrasaíl (en)
Siocair bháis	Bás nádúrtha (Ailse cholaireictach agus multiple organ dysfunction syndrome (en) )
Áit adhlactha	Memorial Necropole Ecumenica (en)
3 Aire Spóirt na Brasaíle
1 Eanáir 1995 – 31 Nollaig 1998 ← Bernard Rajzman – Rafael Greca → Ball de chomh-aireacht: cabinet of ministers of Fernando Henrique Cardoso (first administration, 1995 - 1999) (en)
Faisnéis phearsanta
Ainm cleite	Pelé
Grúpa eitneach	Afra-Bhrasaíleach
Teanga dhúchais	an Phortaingéilis
Meáchan	74 kg
Airde	173 cm
Lámhcheannas	Deasógacht
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Sacar
Suíomh oibre	Brasília
Gairm	imreoir sacair, aisteoir scannáin, polaiteoir, aisteoir
Fostóir	na Náisiúin Aontaithe
Teangacha	An Phortaingéilis, Béarla agus an Spáinnis
Tír spóirt	an Bhrasaíl
Spórt	sacar
Ionad ar an bhfoireann / speisialtacht	Ionsaitheoir agus imreoir lár páirce
Uimhir spóirt	10
Gníomhréim   Youth sports (en) 1953–1956 Bauru Atlético Clube (en)   Foireann 1956–1974 Santos F.C. (en) 659 (643) 1957–1974 Santos F.C. (en) 1,116 (1,091) 1975–1977 New York Cosmos (en) 65 (111)   Foireann spóirt náisiúnta 1957–1971   Brazil national football team (en) 92 (77)
Ghlac sé/sí páirt i
2014	2014 Copa Libertadores (en)
1970	Corn FIFA an Domhain 1970
Iúil 1966	Corn FIFA an Domhain 1966
1962	Corn FIFA an Domhain 1962
Meitheamh 1958	Corn FIFA an Domhain 1958
Teaghlach
Céile	Assíria Nascimento (1994–2008) Marcia Aoki (2016–2022)
Páirtí	Xuxa (1981–1986)
Páiste	Edson Cholbi Nascimento  ( Assíria Nascimento) Sandra Regina Machado  ( )
Athair	Dondinho
Croineolaíocht
29 Nollaig 2022	death and funeral of Pelé (en)
Gradam a fuarthas (2020)  Ballon d'Or Dream Team (en) (2018)  FWA Tribute Award (en) (2016)  Olympic Order (en) (2009)  Distinguished Guest of Mexico City (en) (2009)  Llaves de la Ciudad de Mexico (2007)  FIFA Presidential Award (en) (2005)  BBC Sports Personality of the Year Lifetime Achievement Award (en) (2000)  Laureus Lifetime Achievement Award (en) (2000)  FIFA Player of the Century (en) (1997)  Marca Leyenda (en) (1997)  Knight Commander of the Order of the British Empire (en) (1991)  National Order of Merit (en) (1984)  FIFA Order of Merit (en) (1 Aibreán 1975)  Officer of the Order of Ouissam Alaouite (en) (30 Bealtaine 1973)  saoránach oinigh de Baltimore (1973)  South American Footballer of the Year (en) (1970)  BBC World Sport Star of the Year (en) (1970)  World Cup Golden Ball (en) (1967)  Ord Rio Branco (1963)  Chevalier de la Légion d'honneur‎
Síniú
Suíomh gréasáin	pele10.org

Ba é Edison Arantes do Nascimento an fíorainm a thug a thuismitheoirí air, in ómós Thomas Edison. Ag tús a shaoil, baintí úsáid as an leasainm Dico.

Fuair sé an leasainm Pelé agus é sa mheánscoil, nuair a d'fhuaimnigh sé ainm a laoich Bilé mícheart (dúirt sé "Pilé" in áit "Bilé"). Níor mhaith leis an ainm ar dtús, agus bhuail sé dorn ar an chéad duine a thug an t-ainm sin air. Scríobh Pelé ina dhírbheathaisnéis nach raibh smaoineamh ar bith aige fhéin nó ag a chairde faoin chiall. Tá sé cosúil leis an bhfocal Gaeilge peil, agus tá focal Eabhraise leis an bhfuaimniú céanna a chiallaíonn “iontas” (פֶּלֶא, mar a scríobhtar é sa teanga úd).

 

Is é an t-éacht is cáiliúla a rinne Pelé ná scóráil sé 1,279 gcúl le linn 1,363 chluiche mar imreoir proifisiúnta, éacht atá aitheanta mar churiarracht dhomhanda Guinness.

Scóráil sé an ceathrú méid is mó cúl i gcluichí idirnáisiúnta, tar éis Ronaldo, Gerd Muller agus Just Fontaine (77 cúl i 92 cluiche).

Bhuaigh sé an duais FIFA "Imreoir na Bliana" dhá uair, agus "Imreoir na Fichiú hAoise".

Bhuaigh sé trí Chorn Domhanda sna blianta 1958, 1962 agus 1970. Fuair sé cúl in dhá chluiche ceannais sa Chorn Domhanda (1958 agus 1970).

Sa bhliain 2005, bhronn an BBC an BBC Sports Personality of the Year Lifetime Achievement Award air.

Bhuail ailse drólainne é agus bhásaig Pelé ar 29 Nollaig 2022 san ospidéal i São Paulo, in aois 82 dó.