ЧӀехи хъиткьинун (ингл. Big Bang) — Чилин-цаварин сифте кьилерай виликфинин тегьерар кхьизвай космологиядин модель, яни — каинатдин гьяркьуь хьунин эвел, и гьяркьуь хьунин вилик Чилер-цавар сингулярвилин гьалда авай тир.
АлайчӀаван чирвилериз килигна, чна къе гуьзетзавай Чилер-цавар (каинат) са бязи сифте кьилин сингуляр везиятдай 13,7 ± 0,13 млрд ийс инлай вилик арадиз атанва ва гьа чӀаварилай арадатӀана гьяркьуь ва къайи жезва . АлайчӀаван физикадин теорийрин кардик кутунин малум тир ограниченийриз килигна, тегьерар кхьинин мумкинвилер гузвай виридалайни фад тир момент 1032 К кьван температура (Планкдин температура)ва 1093 г/см³ кьван къалинвал авай (Планкдин къалинвал) Планкдин эпохадин момент гьисабзава. КӀвенкӀве, каинат гзаф чӀехи энергиядин къалинвал, температурани илисун (давление) авай чӀехи сажуьредин ва изотроп среда тир. Гегьеншрун ва кайи хьун процессрин нетижада каинатда газдикай жимивал конденсация хьун хьиз, амма элементар кӀусариз талукь тир фазадин элячӀунар кьиле фенай.
This article uses material from the Wikipedia Лезги чІал (Lezgi č’al) article ЧӀехи хъиткьинун, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Къене авайбур CC BY-SA 4.0 лицензиядалди гъил агакьдай я (муькуь затl къалурнавачтlа). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Лезги чІал (Lezgi č’al) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.