Ставрополдин край урус. Ставропольский край
Урусатдин Федерациядин субъект | |||||||
| |||||||
Кьилин шегьер | Ставрополь | ||||||
Майдан | 45-й | ||||||
- Вири | 66 160 км² | ||||||
Агьалияр | |||||||
- Вири санлай | 2 801 597 (2016) 42.35/км² | ||||||
РВБ | 31-й | ||||||
- Вири, гилан къиметрив | 541,2 млрд ман. (2014) 193,5 агъз. ман. | ||||||
Кеферпатан Къавкъаздин | |||||||
Кеферпатан Къавкъаздин | |||||||
Гьукуматдин чӀал | урус чӀал | ||||||
Губернатор | Владимир Владимиров | ||||||
Думадин председатель | Геннадий Ягубов | ||||||
Код ОКАТО | 07 | ||||||
26 | |||||||
Код ISO 3166-2 | RU-STA | ||||||
MSK (UTC+4) | |||||||
Официал сайт: | stavkray.ru |
Ставрополдин край, гьакӀни Ставрополие (урус. Ставропольский край, Ставрополье) — Урусатдин Федерациядин субъект, Кеферпатан Къавкъаздин федерал округдик акатзава.
Кьилин шегьер — Ставрополь я.
Ставрополдин край ЧӀехи Къавкъаздин кеферпатан хушал ва Виликпатан Къавкъаздин юкьван пата ала.
Краснодардин край, Ростов вилаят, Калмыкия, Дагъустан, Чечня, Кеферпатан Осетия, Къарачай-Черкесия ва Къабарда-Балкъар Республика хьтин субъектрихъ галаз са сергьятра ава.
Крайда авай чӀехи вацӀар: Кубань, Кума, Малка, Подкумок, Золка, Калаус, Егорлык, Большой Зеленчук, Кура, Маныч ва мсб. Вирер: Тамбукан вир (дарман-кьарадин вир я), Маныч-Гудило вир, Цаган-Хак вир, Сенгилеев цин гьамбархана, Кравцово вир ва мсб.
1936 йисан 15 декабрьдиз Кеферпатан-Къавкъаздин крайдин къеняй Дагъустандин АССР, Къабарда-Балкъар АССР, Кеферпатан Осетиядин АССР, Чечен-Ингуш АССР акъудайдалай кьулухъ адан сергьятар къенин Ставрополь крайдин сергьятриз мукьва хьанай ва кьилин шегьер Ворошиловскдиз тухванай. 1937 йисуз Серго Орджоникидзедин гьуьрметдай крайдин тӀвар Орджоникидзедиз дегишарнай.
1938 йисуз крайдиз Дагъустандин АССР-дин вад кеферпатан районар вуганай (Ачикулак, Къаранугъай, Къаясу, Кизляр ва Шелковской районар). И районрикай Кеферпатан-Къавкъаздин крайда Кизлярдин автономиядин округ арадал гъанай, адан кьилин шегьер Кизляр тир.
1943 йисан 12 январьдиз СССР-дин Вини Кьилин Советдин Президиумдин къарардалди крайдин кьилин шегьер тир Ворошиловскдин тӀвар Ставрополдиз дегишарнай, крайдин Орджоникидзе тӀварни Ставрополдин крайдиз дегишарнай.
1943 йисан 27 декабрьдиз терг авунвай Калмыкиядин АССР-дин Приютненский район Ставрополдин крайдиз вуганай.
1944 йисан мартдиз Чечен-Ингуш АССР терг авурдалай кьулухъ Грозныйдин вилаят арадал гъанай ва адан составдик терг авур Кизляр округдин вири районар кутунай.
1952 йисан январь вацра Ставрополь крайдиз Астрахань вилаятдин Степновский район вуганай ва адан тӀвар Степной райондиз дегишарнай.
1955 йисан мартдиз СССР-дин Вини Кьилин Советдин Президиумдин къарардалди Ставрополь крайдик Гуржистандин ССР-дин Клухор район кутунай.
1957 йисуз Ставрополь крайдин къене Калмыкиядин Автономиядин вилаят ва Къарачай-Черкесиядин АВ арадал гъанай. Калмыкиядин АВ-дин составдик Степной ва Черноземельский районар кутунай, Къарачай-Черкесиядин АВ-дикни Зеленчук, Къарачай ва Усть-Джегутай районар кутунай.
1958 йисан июль вацра Калмыкиядин АВ Калмыкиядин АССР-диз дегишарнай ва Ставрополдин крайдин къеняй акъуднай.
1991 йисан 3 июльдиз Ставрополдин крайдин составдикай Къарачай-Черкесиядин АВ акъатнай ва Къарачай-Черкесиядин ССР-диз элкъвенай.
Росстатди гайи малуматриз килигна 2016 йисуз Ставрополдин крайдин агьалидин кьадар — 2 801 597 кас тир. Са квадратдин километрдиз къвезвай агьалидин кьадар (агьалидин чуькьуьнвал) — 42,35 кас/км² я (2016 йис). Агьалидин 58,25 % шегьервияр я (2016 йис).
1995 йисалай 2012 йисалди субъектдин агьалидин кьадар йисандавай тӀимил жезвай, амма 2012 йисуз садлагьай сеферда агьалияр гзаф хьунин коэффициент 0,5-дав агакьнай.
Ставрополдин крайдин агьалидин чӀехи пай урусри тешкилзава. ГьакӀни ина эрменийрин, даргийрин, украинрин ва грекрин чӀехи жемиятар ава. Сувун районра къарачайри ва абазинри уьмуьр ийизва.
Миллет | 2002 йисуз кьадар | 2010 йисуз кьадар |
---|---|---|
Урусар | 2 231 759 | 2 232 153 |
Эрменияр | 149 249 | 161 324 |
Даргияр | 40 218 | 49 302 |
Грекар | 34 078 | 33 573 |
Цыганар | 19 094 | 30 879 |
Украинар | 45 892 | 30 373 |
Нугъаяр | 20 680 | 22 006 |
Кьажарар | 15 069 | 17 800 |
Къарачаяр | 15 146 | 15 598 |
Туркменар | 13 937 | 15 048 |
Чеченар | 13 208 | 11 980 |
Татарар | 12 988 | 11 795 |
Туьрквер | 7 484 | 10 419 |
Аварар | 7 167 | 9 009 |
Къабардаяр | 6 619 | 7 993 |
Осетинар | 7 772 | 7 988 |
Лезгияр | 6 558 | 7 900 |
Гуржияр | 8 764 | 7 526 |
Белорусар | 11 343 | 7 104 |
Табасаранар | 5 477 | 6 951 |
Кореяр | 7 095 | 6 759 |
Къумукьар | 5 744 | 5 639 |
Немецар | 8 047 | 5 288 |
Абазинар | 3 300 | 3 646 |
Езидар | 2 417 | 3 348 |
Яхулар | 2 561 | 2 644 |
Узбекар | 1 210 | 2 615 |
Черкесар | 2 097 | 2 326 |
Чувудар | 2 925 | 2 320 |
Ингушар | 1 751 | 2 227 |
Къазахар | 1 779 | 1 861 |
Курдар | 1 259 | 1 790 |
Молдаванар | 2 112 | 1 758 |
Агъулар | 1 476 | 1 715 |
Рутулар | 937 | 1 339 |
Мордва | 1 946 | 1 250 |
Чувашар | 1 404 | 1 081 |
Миллет къалур тавунайбур | 11 | 26 855 |
Крайдик 26 районар, 19 шегьерар ва 7 курортдин посёлокар акатзава.
Районар:
Шегьерар:
Къавкъаздин Минерал Ятар — Урусатдин Федерацияда виридалайни чӀехи курортдин регионрикай сад я. Ина авай дарман-ятарин ва кьарадин кьадардиз ва жуьреба-жуьревилиз килигна и региондиз вири Евразияда тай авач.
Нарзан цин сагъардай къуват чкадин миллетриз дегь чӀаварилай чир я. Черкес чӀалан Нарт-санэ гафуникай арадал атанвай Нарзан гафуни кьегьалрин яд мана гузва.
Курорт-шегьеррин ва сагъардай санаторийрин кьадардиз килигна Ставрополдин край Урусадин кӀвенкӀведавай субъектрикай сад я.
Шаблон:Ставрополдин край
This article uses material from the Wikipedia Лезги чІал (Lezgi č’al) article Ставрополдин край, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Къене авайбур CC BY-SA 4.0 лицензиядалди гъил агакьдай я (муькуь затl къалурнавачтlа). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Лезги чІал (Lezgi č’al) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.