Премье́р-лига (ингл. Premier League) — анжах ингилис клубар къугъвазвай пешекарвилин футболдин лига (гьакӀни лигада Велсдин клубриз къугъвадай ихтияр ава).
Англиядин футболдин лигайрин системада виридалайни вини кьилин дивизион я. Ана 20 клубди иштиракзава. Чемпионат пахун вацралай тӀул вацрал кьван физава, гьар кӀеретӀди 38 матч тухузавайди я.
Премьер-Лигадин официал спонсор — Barclays Bank, гьавиляй акъажунрин официал тӀвар — Премьер-лига Barclays я (Barclays Premier League). Англиядин сергьятрин къеце акъажунриз мукьвал-мукьвал «ингилис Премьер-лига» (English Premier League) лугьузвайди я.
Акъажунрин бине 1992 йисан 20-лагьай эхендиз кутунай. Адалай вилик гьалдив гекъигайла мадни пара финансрин менфят къачун патал (сифтени-сифте ТВ трансляциярай ихтияр маса гунугай артухан менфят къачудайвал) Садлагьай дивизиондин клубри Футболдин лигадай экъечӀуникай къетӀ авунвай. Турнирдин сифте тӀвар «Футболдин ассоциациядин Премьер-лига» (FA Premier League) тир. Гьа чӀавалай инихъ Премьер-лига дуьньяда виридалайни машгьур спортдин чемпионат яз гьисабзавайди я. ГьакӀни ам дуьньяда виридалайни чӀехи менфятар къачудай футболдин лига я — 2007/2008-лагьай сезонда клубрин умуми менфят 1,93 млрд фунт тир. Алай чӀавуз, УЕФА коэффициентрин таблицадиз килигайла, Премьер-лига къуватлувилел гьалтайла Европада кьведлагьай чемпионат я, ам анжах испаниядин «Примерадилай» агъуз я.
Премьер-лигада 45 клубди иштиракна, амма абурукай анжах 5-да чемпиондин титул къачунва: «Манчестер Юнайтед» (цӀипудра), «Арсенал» (пудра), «Челси» (пудра), «Манчестер Сити» (кьведра) ва «Блэкберн Роверс» (садра). Алай чӀаван чемпион — Манчестер Сити, абуру 2013/2014 сезонда вичин кьведлагьай титул къачунва.
1970-лагьай йисарра еврокубокра ингилис клубри чӀехи агалкьунар алахънатӀани, 1980 йисаррин эхирдив аквадай агъуз хьун арадал атанва. Стадионрин гьал писди тир, футболдин хулиганвал адет хьанва, адалай гъейри 1985-лагьай йисан Гьейзелдин мусибатдин кьулухъ вири ингилис клубар дисквалификациядик акатна - абуруз еврокубокра иштираквал авун къадагъа авунва.
Футболдин лигадин Садлагьай дивизион (1888 йисалай кьулухъ ам ингилис футболда виридалайни чӀехи дережадин дивизион тир) италиядин Серия А-дин ва испаниядин Ла Лига-дин кьулухъ галумукьзавай тир. Иллаки гзаф атунин ва къвезавай пулунин кьадардин къалурзавай лишандихъай. Гьа идан гъиляй квайни квай футболхъанар масаниз хъфизавай тир.
Амма 1990 йисаррин сифте кьиле гьал хъсан патахъ масакӀа хъижез хьана: Англиядин миллетдин кӀеретӀ 1990 йисан Дуьньядин чемпионатда хъсанз экъечӀна (зурфиналдал кьван агакьна); вад йисан къадагъадин кьулухъ УЕФА-ди ингилис клубриз еврокубокра иштираквал авуниз развивал гана.
Хиллсбородин мусибат хьайидалай кьулухъ Тейлоран Доклад чапдай акъатнава. Докладди шартӀар эцигзавай тир, месэла, футболдин стадионрал хатасузвилин дережа хкажуникай са шумуд серенжем кьабулна кӀанда - сифтени сифте, вири стадионрин трибунаяр михьиз ацукьай чкайривди дуьзмишун.
Премьер-лигадин диб 22 клубди эцигнава: «Арсенал», «Астон Вилла», «Блэкберн Роверс», «Челси», «Ковентри Сити», «Кристал Пэлас», «Эвертон», «Ипсвич Таун», «Лидс Юнайтед», «Ливерпуль», «Манчестер Сити», «Манчестер Юнайтед», «Мидлсбро», «Норвич Сити», «Ноттингем Форест», «Атлетик», «Куинз Парк Рейнджерс», «Шеффилд Юнайтед», «Шеффилд Уэнсдей», «Саутгемптон», «Тоттенхэм Хотспур» и «Уимблдон».
Садлагьай 1992/93-лагьай сезонда Премьер-лигада 22 кӀеретӀди иштираквал ийизвай тир. Турнирдин тарихда садлагьай гол «Шеффилд Юнайтед» паталай экъечӀзавай Брайан Динди «Манчестер Юнайтеддин» варариз ягъна.
ФИФАди кьабулнавай къарариз килигна, вири миллетрин чемпионатри иштираквал ийизавай кӀеретӀрин сан-гьисаб тӀимиларна кӀанзавай тир. ГьакӀ месэла, 1995 йисуз Премьер-лигада кӀеретӀрин сан-гьисаб 20-дал тӀимил хьанва (сезондин нетижайрив кьурвал, чемпионатдай 4 кӀеретӀ акъатна, абурун чкадал 2 кӀеретӀ атана).
2006 йисан 8 кьамугдиз ФИФАди цӀийи тӀалабун малумарна - вири чӀехи чемпионатри, италиядин «Серия А» ва испаниядин «Ла Лига» кваз, 2007/08 сезон гатӀумдалди иштираквал ийизвай кӀеретӀрин сан-гьисаб 18-далди тӀимиларна кӀанда. Премьер-Лигади и тӀалабдиз ваъ лугьудай жаваб гана. 2007/08 сезон адетдалди Премьер-Лигадин ибаратдик 20 иштираквал ийизавай кӀеретӀ кваз гатӀумна.
2007 йисуз турнирдин официал тӀвар «Футболдин Ассоциациядин Премьер-лигадилай» (FA Premier League) «Премьер-лигадал» (Premier League) кьван куьруь авуна.
Премьер-лигади корпорация хьиз кӀвалахзава, адан иесияр 20 иштиракзавай клуб я. Гьар клуб акционер я, адаз акъажунар тухунин къанунар дегишуникай ва спонсоррин икьраррикай «ван» ава. Премьер-лигадиз идара авун патал клубри кьил, къарар бегьемардай ва директоррин совет хкягъзавайди я. Футболдин ассоциацияди Премьер-лигадин гьар йикъан кӀвалахик хкуьрзавач, амма, махсус акционер яз, Премьер-лигадин кьил ва къарар бегьемердайди хкягъайла, гьакӀни акъажунрин цӀийи къанунар хкягъайла адав «вето» ихтияр гва.
Премьер-лигади УЕФА-дин Европадин клубрин кимел вичин векилар ракъурзавайди я; клубрин патай тайин тир векилар ва абурун кьадар УЕФА-дин коэффициентрин таблицадив кьурвал тайин жезва. УЕФА Европадин клубрин кими УЕФА-дин клубрин турниррин комитетдиз пуд иштиракдар хкягъзава (и комитетди УЕФА-дин Чемпионрин лигадинни УЕФА-дин Европадин лигадин кӀвалахдикай месэлаяр кьилиз тухуниз алахъзава).
1993-лагьай йисалай инихъ Премьер-лигадив официал тир спонсор гва. Спонсорди чемпионатдин официал тир тӀвар тайинарзава. Агъадихъ Премьер-лигадин спонсорар ва акъажунрин официал тир тӀварар къалурзавай сиягь гала:
Премьер-лигадин виридалайни чӀехи мас авай трансферар.
Премьер-лигадин къене:
Масанай Премьер-лигадиз:
Премьер-лигадай масаниз:
This article uses material from the Wikipedia Лезги чІал (Lezgi č’al) article Ингилис Премьер-лига, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Къене авайбур CC BY-SA 4.0 лицензиядалди гъил агакьдай я (муькуь затl къалурнавачтlа). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Лезги чІал (Lezgi č’al) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.