Latén

Li latén, c' est on moirt lingaedje k' a dné totes les langues romanes, inte di zeles, li walon. C' esteut l' lingaedje oficir di l' Impire Romin.

Li latén esteut l' lingaedje oficir di l' Impire romin. Si s' a-t i spårdou ossu lon ki les concwesses, pu les setlaedjes l' ont permetou. Metans a Bijhe, disk' el Walonreye, å Levant, disk' el Roumaneye (avou l' Moldaveye d' asteure), et a

Del Mîtrinne ådje, c' esteut l' lingaedje li pus eployî e l' Urope, divant l' arabe.

Il a stî rmetou al môde al Rinexhance avou l' grek classike. Les prumîs sincieus uropeyins, come Erasse, el cåzént minme coranmint.

Paraprès, il siervi po fé des noûmots ki s' ont spårdou dins tos les lingaedjes di l' Urope, et co hay. E 19inme sieke, il fourit decidé di lomer totes les sôres di vicantès sacwès pa on minme no e «sincieus latén».

Il a stî lontins l' lingaedje rilidjeus do crustinnisse; po les catolikes, disk' e Concile Vatican II, e 1965. C' est po ça ki walon a calké sacwants mots direk do latén d' eglijhe.

On l' a-st aprins disk' enawaire dins les scoles sigondaires, aprume dins les seccions latén-grek.

Li latén a dné tos les lingaedjes noû-romans (walon, picård, francès, lorin, occitan, catalan, castiyan, protuguès, itålyin, roumantche, furlan, roumin…)

Tant k' ås cawetes et betchetes latenes, elle ont fwait des djonnes dins tos les lingaedjes noû-romans. Mins gn a djusse ki: n onk ou l'ôte est pôve e-n on metou lingaedje, ou ritche e-n èn ôte.

Li latén "-idiare"/"-izare" (-ijhî) est ritche e roumin, mins pôve e walon. D' èn ôte des costés, "-aticu" est ritche e walon (-aedje), min pôve e roumin (-atecu). C' est come ça.

• Pådje des etimolodjeyes latenes do walon
• Calcaedje do latén
• Sincieus latén
• Sicrijheus e latén
• Sacwants ratournaedjes e walon di scrijheus greks et laténs (livret)

• Wiki latén