မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး

မိူင်းၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢိၼ်းတီးယႃး Bhārat Gaṇarājya (see other local names)
ၸွမ်ပိဝ် မိၵ်ႈမၢႆ
ၶေႃႈၶၼ်ပၢၵ်ႇ: "Satyameva Jayate" (Sanskrit)
ၵႂၢမ်းၸိုင်ႈမိူင်း: "Jana Gana Mana" "Thou Art the Ruler of the Minds of All People"
Area controlled by India shown in dark green; regions claimed but not controlled shown in light green
ဝဵင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ	New Delhi 28°36′50″N 77°12′30″E / 28.61389°N 77.20833°E / 28.61389; 77.20833
ဝဵင်းယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ	Mumbai
ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်း ၸႂ်ႉၼႂ်းလုမ်း	Hindi English
မဵဝ်းမိူင်း	မိူင်းၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ၾႅတ်ႇတရႄႇ လႄႈ ပႃႇလီႇမၢၼ်ႇ တီႇမူဝ်ၶရေႇၸီႇ
လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ
• ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ	Ram Nath Kovind
• ၵႅမ်ၸွမ်ၽွင်းလူင်	Venkaiah Naidu
• ၸွမ်ၽွင်းလူင်	Narendra Modi
တႄႇတင်ႈ
• ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ	1947၊ ဢေႃးၵၢတ်ႉ 15
• မၵ်းမၼ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ	1950၊ ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 26
ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း
• 2018 လၢမ်း	1,352,642,280 (ၸၼ်ႉ - 2nd)
• 2011 သဵၼ်ႈမၢႆႁူဝ်ႁိူၼ်း	1,210,854,977 (ၸၼ်ႉ - 2nd)
• လွင်ႈသတ်ႉႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်း	(ၸၼ်ႉ- 19th)
GDP (PPP)	လၢမ်း 2020
• ႁူမ်ႈ	$12.363 trillion (ၸၼ်ႉ- 3rd)
• Per capita	$9,027 (ၸၼ်ႉ - 118th)
GDP (nominal)	လၢမ်း2020
• ႁူမ်ႈ	$3.202 trillion (ၸၼ်ႉ- 5th)
• Per capita	$2,338 (ၸၼ်ႉ - 139th)
Gini (2013)	33.9 ၵၢင် · 79th
HDI (2018)	0.647 ၵၢင် · 129th
ငိုၼ်းတွင်း	Indian rupee (₹) (INR)
ၶၢဝ်းယၢမ်းၼႃႈလိၼ်	IST (UTC+05:30)
	DST is not observed
ပိူင်ဝၼ်းတီႈ	dd-mm-yyyy
ပိူင်သၢႆလူတ်ႉ	မိုဝ်းသၢႆႉ
ၶူတ်ႉတႄႇလီႇၾူင်း	+91
Internet TLD	.in (others)

ၾိင်ႈငႄႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ လုၵ်ႉတီႈ ၵႄႈလွႆဢိၼ်ႇတု ပဵၼ်မႃး မီးမႃးပိုၼ်းသၢႆတၢင်းၼမ်ႉ လွင်ႈၵႃႉၶၢႆ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ မီးပႃး ၽႅၼ်ႇလိၼ်ၵႂၢင်ႈ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ပိုၼ်းႁိုင်ႁီးသေယဝ်ႉ ပဵၼ်တီႈထုင်ႉမိူင်း ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ပၢႆးယဵၼ်ႇငႄႈ လိူင်ႇၼမ်ယမ်တွၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်တီႈ ၽႃႇသႃႇႁိၼ်ႇတူႇ၊ ၽႃႇသႃႇပုတ်ႉထ၊ ၽႃႇသႃႇၵျဵၼ်း လႄႈ ၽႃႇသႃႇသိၵ်ႉ သီႇဢၼ် မုတ်းဢွၵ်ႇမႃးယဝ်ႉ။ ဝၢႆးလင်ၼၼ်ႉ ၽႃႇသႃႇၶရိယၢၼ်ႇ ၽႃႇသႃႇဢိတ်ႉၸလၢမ်ႇ ၸင်ႇလုၵ်ႉၼွၵ်ႈမိူင်းသေ ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းမိူင်းဢိၼ်ႇတိယလႄႈ တေလႆႈဝႃႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ ၽႃႇသႃႇ လွင်ႈၵိူဝ်းယမ် မီးၸွတ်ႇမီးၸေးတႄႉတႄႉ။ တႄႇဢဝ် ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 18 မႃး ၶွမ်ႇပၼီႇပရိတိသျ ဢိၼ်ႇတိယပွတ်းဢွၵ်ႇၶဝ် ၽိုတ်ႉၶဝ်ႈမႃးလွႆးလွႆးသေ ထိုင်မႃး ၵၢင်ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 19 ၼၼ်ႉ တူၵ်းၵႂႃႇတႂ်ႈမိုဝ်း မိူင်းပရိတဵင်ႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ထိုင်မႃး 1947 ဢဝ်လွင်ႈဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ႁုၵ်းႁၢႆႉသေ တူင်ႉၼိုင်တိုၵ်းတေႃးမႃးလႄႈ ပီ 1947 ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းလႆႈ လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ တႂ်ႈမိုဝ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈၶဝ်ယဝ်ႉ။

မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းပႃႇလီႇမၢၼ်ႇ ၾႅတ်ႇတရႄႇ ဢၼ်ဢဝ် ၸႄႈမိူင်း 28 မိူင်း ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ၼႃႈလိၼ်မိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ 7 မိူင်း ႁူမ်ႈၵၼ်ၵေႃႇတင်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဢဝ် လွၵ်းၵၢတ်ႇ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးဝႃႈၸိုင် ပဵၼ်မိူင်းပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ႁႅင်းယႂ်ႇလူင် မၢႆ 12 မိူင်းဢၼ်ႁႅင်းသိုဝ်ႉၶူဝ်းၶွင် မၢႆ 4 ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ပၵ်းပိူင်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးသေလႄႈ လွင်ႈၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီးၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယၼႆႉ ပဵၼ်မၢႆသွင်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၼႂ်းမိူင်း ၵူၼ်းၸိူဝ်းပႆႇမေႃလိၵ်ႈ၊ ၵူၼ်းၸိူဝ်းၽၢၼ်ၵႅၼ်း၊ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢိုပ်းယၢၵ်ႈၵေႃႈ တိုၵ်ႉမီးဝႆႉ တင်းၼမ်ယူႇ။ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယ ဢၼ်မီး ပၢႆးဝူၼ်ႉၵူႈပိူင်ပိူင်၊ ဢၼ်မီးၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ တင်းၼမ်၊ ဢၼ်မီးၶိူဝ်းၵူၼ်း တင်းၼမ်သေဢမ်ႇၵႃး ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မိူင်းၶဝ် ဢမ်ႇလႃႈလီႈ ဢဝ်တၢႆ တူဝ်သတ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇလႄႈ တေလႆႈဝႃႈ မိူင်းဢိၼ်ႇတယၼႆႉ ပဵၼ်ႁိူၼ်းတီႈယူႇသဝ်းၵိၼ်သၢင်ႈ ပုၼ်ႈပၢင်ႈ သတ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇၶဝ် တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။