Чечен чӀал (нохчийн мотт) — чечен халкьдин хайи чӀал.
Асул гьисабдалди Чечня, Дагъустан, Ингушетия Республикайра ва Гуржистандин Ахмета районда чкӀанва.
Чечен чӀал | |
Вичин тӀвар: | Нохчийн мотт |
---|---|
Уьлквеяр: | Чечня |
Официал статус: | Дагъустан |
Рахазвайбурун кьадар: | 1 354 705 кас (2010 йис) |
Классификация | |
Категория: | Кеферпатан Къавкъаздин чӀалар |
| |
Кхьинар: | кирилл графика |
ЧӀаларин кодар | |
ГОСТ 7.75–97: | чеч 785 |
ISO 639-1: | ce |
ISO 639-2: | che |
ISO 639-3: | che |
2010 йисан малуматриз килигна, Урусатдин Федерацияда чечен чӀалал рахазвайбурун кьадар — 1 354 705 кас тир. Гегьенш хьуниз килигна Урусатда 5-й чкадал ала (урус, ингилис, татар, немец чӀаларилай кьулухъ).
Чечня Республикадин гьукуматдин ва Дагъустан Республикадин эдебиятдин чӀал я.
Чечен чӀалал газетар, журналар акъатзава, ТВ гунугар гузава. Дагъустанда «Нийсо-Дагестан» газет, Чечняда «Даймохк» (Хайи диге) газет, радиогазета «Чечня Свободная», эдебиятдинни-харусенятдин «Орга» ва «Вайнах» журналар.
Чечен чӀалаз виридалайни мукьва тир чӀал — ингуш чӀал я. Абуру са-сад гъавурда акьазва.
Чечен чӀал агъадихъ галай нугъатрикай ибарат я:
Гьар са нугъат чара-чара рахунризни пай хьанва, абурун арада чӀехи тафават авач.
Сад-садавай виридалайни къакъатнавайбур эдеби чӀални акки нугъат, чеберло нугъат ва кисти нугъат я. Кисти нугъатдал Гуржистанда авай чеченрин гъвечӀи милли тайифа тир — кистияр рахазва. Шумудни са виш йис я и нугъат гуржи чӀалан къати таъсирдик ква, гьавиляй адак пара кьадарда гуржи гафар гьатнава.
1928 йисалди араб гьарфарин бинедал туькӀуьрай ажам алфавит кардик квай. 1928 йисалай латин графикадикай менфят къачузвай. 1938 йисузни кириллицадал элячӀнай. 1990 йисуз Ичкерия малумарнай девирда чечен-ингуш чӀаларин кхьинар латин алфавидиз элкъуьрдай алахъунар авунай.
Чечен чӀалан кирил алфавит:
А а | Аь аь | Б б | В в | Г г | ГӀ гӀ | Д д | Е е | Ё ё | Ж ж |
З з | И и | Й й | К к | Кх кх | Къ къ | КӀ кӀ | Л л | М м | Н н |
О о | Оь оь | П п | ПӀ пӀ | Р р | С с | Т т | ТӀ тӀ | У у | Уь уь |
Ф ф | Х х | Хь хь | ХӀ хӀ | Ц ц | ЦӀ цӀ | Ч ч | ЧӀ чӀ | Ш ш | Щ щ |
Ъ ъ | Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Юь юь | Я я | Яь яь | Ӏ |
Нугъатар:
Гафарганар:
This article uses material from the Wikipedia Лезги чІал (Lezgi č’al) article Чечен чӀал, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Къене авайбур CC BY-SA 4.0 лицензиядалди гъил агакьдай я (муькуь затl къалурнавачтlа). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Лезги чІал (Lezgi č’al) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.