Անգլերեն

Անգլերեն
Տեսակ	բնական լեզու, կենդանի լեզու և լեզու
Ենթադաս	անգլիական լեզուներ
Երկրներ	Ամերիկյան Սամոա,  Անգիլիա,  Անտիգուա և Բարբուդա,  Արուբա,  Ավստրալիա,  Բահամյան Կղզիներ,  Բահրեյն,  Բարբադոս,  Բելիզ,  Բերմուդյան կղզիներ,  Բութան,  Բոտսվանա,  Հնդկական օվկիանոսի բրիտանական տարածքներ,  Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներ,  Բրունեյ,  Կամբոջա,  Կամերուն,  Կանադա,  Կայմանյան կղզիներ,  Կուկի կղզիներ,  Դոմինիկա,  Էրիթրեա,  Եթովպիա,  Ֆոլկլենդյան կղզիներ,  Ֆիջի,  Գամբիա,  Գանա,  Ջիբրալթար,  Գրենադա,  ԱՄՆ,  Գերնսի,  Գայանա,  Հնդկաստան,  Իռլանդիա,  Մեն,  Իսրայել,  Ճամայկա,  Ջերսի,  Քենիա,  Կիրիբատի,  Լիբանան,  Լեսոթո,  Լիբերիա,  Մադագասկար,  Մալավի,  Մալայզիա,  Մալդիվներ,  Մալթա,  Մարշալյան կղզիներ,  Մավրիկիոս,  Միկրոնեզիա,  Մոնտսերատ,  Նամիբիա,  Նաուրու,  Նոր Զելանդիա,  Նիգերիա,  Նիուե,  Օման,  Պակիստան,  Պալաու,  Պապուա Նոր Գվինեա,  Ֆիլիպիններ,  Պիտքերնյան կղզիներ,  Ռուանդա,  Սուրբ Հեղինեի կղզի, Համբարձման կղզի և Տրիստան դա Կունյա,  Սենթ Քիթս և Նևիս,  Սենթ Լյուսիա,  Սեն Մարտեն,  Սենթ Վինսենթ և Գրենադիններ,  Սամոա,  Սեյշելյան կղզիներ,  Սիերա Լեոնե,  Սինգապուր,  Սինտ Մաարտեն,  Սողոմոնյան կղզիներ,  ՀԱՀ,  Հարավային Սուդան,  Շրի Լանկա,  Սուդան,  Էսվատինի,  Տանզանիա,  Տոկելաու,  Տոնգա,  Տրինիդադ և Տոբագո,  Թերքս և Քայքոս կղզիներ,  Տուվալու,  USVI,  Ուգանդա,  ԱՄԷ,  Միացյալ Թագավորություն,  Վանուատու,  Զամբիա և  Զիմբաբվե
Խոսողների քանակ	379 007 140 մարդ (2019) և 753 359 540 մարդ (2019)
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի լեզվի կարգավիճակ	անվտանգ
Գրերի համակարգ	լատինական այբուբեն և անգլերենի ուղղագրություն
IETF	en
ԳՕՍՏ 7.75–97	анг 045
ISO 639-1	en
ISO 639-2	eng
ISO 639-3	eng
Շրջաններ, որտեղ անգլերենը մայրենի լեզու է մեծամասնության համար      Շրջաններ, որտեղ անգլերենը պաշտոնական լեզու է կամ լայնորեն տարածված է, սակայն հիմնական բնակչության առաջնային լեզուն չէ։
Վիքիքաղվածք	Անգլերեն
English language Վիքիպահեստում

Անգլերենը զարգացում է ապրել 1400 տարիների ընթացքում։ Լեզուն վաղ շրջաններում կոչվել է հին անգլերեն կամ անգլո-սաքսոներեն, երբ անգլո-ֆրանսիական բարբառները Մեծ Բրիտանիա են բերվել Անգլո-Սաքսոնական բնակիչների կողմից 5-րդ դարում։ Միջին անգլերենի սկիզբը համարվում է 11-րդ դարը, երբ նորմանդացիները զավթեցին Անգլիան։ Վաղ ժամանակակից անգլերենի սկիզբը 15-րդ դարն է, որը հիշվել է տպագրական ներդրումներ բերելով Լոնդոն, Քինգ Ջեյմսի Աստվածաշնչի տարբերակով, ինչպես նաև ձայնավորների լայն փոփոխություններով։ Բրիտանական կայսրության աշխարհահռչակ ազդեցության միջոցով ժամանակակից անգլերենը համաշխարհային տարածում գտավ 17-20-րդ դարերի կեսերին։ Անգլերենը դարձավ միջազգային ճառերի առաջատար լեզու, հաղորդակցման հիմնական լեզու է մի շարք տարածաշրջաններում և մասնագիտական ոլորտներում, ինչպիսին է գիտությունը և այդ ամենը թերթերի, գրքերի, հեռագրի, հեռախոսի, ձայնագրիչների, ռադիոյի, արբանյակային հեռուստատեսության ու համացանցի միջոցով, ինչպես նաև նպաստեց Միացյալ Նահանգների առաջացմանը՝ որպես համաշխարհային գերտերություն։

Ժամանակակից անգլերենի մեջ կան քիչ ձևաբանական խոնարհումներ, իսկ շարահյուսությունը ընդհանուր առմամբ անջատ է դիտվում։ Անգլերենի հիմքում օժանդակ բայերն են, բարդ ժամանակաձևերի, բայի հիմքերի ու եղանակի ճիշտ շարադասությունը, ինչպես նաև կրավորական կառուցվածքը, հարցականի ու ժխտականի ձևերը։ Չնայած տարբեր շրջաններում խոսակցական անգլերենի նկատելի փոփոխություններին՝ ցանկացած անգլախոս աշխարհի տարբեր տեղերից ընդունակ է ազատ հաղորդակցման։ Շեշտերի տարբերությունները նկատվում են միայն անգլախոսների հնչյունային և հնչյունաբանական տարբերությունների մեջ, մինչդեռ բարբառները ևս արտացոլում են քերականական և բառային տարբերություններ։

Անգլերենը ծագել է Հյուսիսային ծովի գերմաներենի այն բարբառի հիման վրա, որը տարածվել է Բրիտանիայում գերմանացի նորաբնակների շնորհիվ, ովքեր եկել էին ներկայիս Նիդերլանդների, հյուսիսարևմտյան Գերմանիայի և Դանիայի տարածքից։ Ենթադրվում է, որ մինչ այդ Հռոմեական կայսրության հպատակ Բրիտանիայում բնիկ բնակչությունը խոսել է ընդհանուր բրիտոնական լեզվով՝ կելտական լեզուների ընտանիքից, միաժամանակ ունենալով լատիներենի ազդեցությունը՝ շնորհիվ 400 տարվա Բրիտանիայում Հռոմեական կայսրության տիրապետությանը։

Այստեղ եկող գերմանական ցեղերից մեկն անգլներն էին, որոնք, Բիդի կարծիքով, ամբողջովին տեղափոխել էին Բրիտանիա։ «Անգլիա» անունը (Engla land՝ անգլերի երկիր) և անգլերենը (Englisc՝ հին անգլերենով) գոյացել են այս ցեղի անունից։ Բայց սաքսոնները, ջութերը և գերմանական այլ ցեղերը՝ Ֆրիսիայի առափնյա տարածքներից, ցածրադիր Սաքսոնիայից, Ջութլանդիայից և հարավային Շվեդիայից այս դարաշրջանում նույնպես տեղափոխվեցին Բրիտանիա։

Սկզբում հին անգլերենը միմյանցից խիստ տարբերվող բարբառների խումբ էր, որով խոսում էին Անգլիայում բնակվող և տարբեր ծագում ունեցող անգլոսաքսեր, բայց արևմտյան Սաքսոնիայի բարբառը վերջիվերջո գերիշխող ազդեցություն ունեցավ և հենց նրանով էլ գրվեց "Բեովուլֆ" էպիկական պոեմը։

Հին անգլերենը ավելի ուշ վերափոխվեց երկու ներխուժուման ալիքների պատճառով։ Առաջին ներխուժուման ալիքը հյուսիսային գերմաներեն լեզվով խոսողներն էին, երբ Հաֆդան Ռագնարսսոնը և Իվար Անոսկորը VIII և IX դարերում սկսեցին նվաճել և գաղութացնել Բրիտանական կղզիների հյուսիասյին մասը։ Երկրորդը՝ Անգլիայի նվաճման ժամանակ XI դարում ռոմանական լեզվով խոսող հին նորմաններն էին։ Նորմանների լեզուն զարգացավ դառնալով անգլոնորմաներեն, հետո անգլոՖրանսերեն և ներմուծեց հատկապես դատական և պարլամենտական բառերի շերտ։ Հարստացնելով բառապաշարը սկանդինավյան և նորմանական բառերով, այս երկու իրադարձությունները պարզեցրեցին քերականությունը և վերափոխեցին անգլերենը փոխառություններ ունեցող լեզվի, որն զարմանալիորեն պատրաստ էր փոխառելու բառեր տարբեր լեզուններից։

Նորմանական արշավանքից հետո գոյացած անգլերենում լեզվաբանական փոփոխությունները հանգեցրեցին ներկայումս կոչվող միջին անգլերենի, որով գրված ամենահայտնի աշխատանքն է Ջեֆրի Չոսերի «Քենթրբերյան պատմվածքները»։ Այս ժամանակաշրջանի ընթացքում լատիներենը որոշ ձևով եվրոպական ինտելեկտուալ կյանքի լինգվա ֆրանկա, կամ միջէթնիկական շփման լեզու էր. նախ քրիստոնեական եկեղեցու միջին լատիներենը և, ավելի ուշ, Վերածննդի լատիներենը։ Նրանք, ովքեր գրում էին կամ արտագրում լատինական տեքստեր, սովորաբար ստեղծում էին նոր տերմիններ այդ լեզվով՝ անվանելով իրերը կամ հասկացությունները, որոնք չունեին անգլերենում համարժեք բառեր։

Ժամանակակից անգլերենը, որը ներառում է Վիլյամ Շեքսպիրի ստեղծագործությունները և Ջեյմս արքայի Աստվածաշնչի տարբերակը, սովորաբար թվագրվում է մոտ 1550 թվականից ի վեր։ Այնուհետև Միացյալ Թագավորությունը դառնալով գաղութային իշխանություն ՝ Բրիտանական կայսրության գաղութների համար անգլերենը ծառայեց որպես լինգվա ֆրանկա։ Հետգաղութային ժամանակաշրջանում որոշ նորաստեղծ պետություններ, որոնք ունեին բազմաթիվ տեղական լեզուներ, նախընտրեցին շարունակել օգտագործել անգլերենը որպես միջէթնիկական շփման լեզու, կանխելով հնարավոր քաղաքական դժվարությունները, որոնք կառաջանային, եթե նախընտրվեր մեկ տեղական լեզուն մյուսներից։ Բրիտանական կայսրության զարգացման արդյունքում անգլերենը ընդունվեց Հյուսիսային Ամերիկայում, Հնդկաստանում, Աֆրիկայում, Ավստրալիայում և շատ այլ տարածքներում։ Այդ տենդենցը ավելի ակնառու դարձավ XX դարի կեսերին Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների որպես գերպերության հայտնվելու հետ։

Անգլերենը տարածվել է Հյուսիսային ծովի գերմանական այն շրջաններում, այն Մեծ Բրիտանիա են տարածել գերմանական քոչվորները՝ տարբեր աշխարհագրական տեղամասերից, որոնց տեղերում են այժմյան Նիդերլանդները, հյուսիսարևմտյան Գերմանիան և Դանիան։ Դրա հետ կապված Ռոմանական Բրիտանիայում բնիկ ժողովուրդը, ինչպես ենթադրվում է, խոսում էր Հիմնային Բրիտոնիկ (Common Brittonic)՝ կելտական լեզվով, որի մեջ մեծ ազդեցություն ուներ լատիներենի աքրոլեկտալությունը (acrolectal)՝ սկսած Ռոմանական Բրիտանիայի 400-տարեկանից։ Գերմանական այդպիսի ցեղերից էին անգլերը, որոնց Բեյդը (Bede) հավատացել էր ամբողջական տարածումը դեպի Մեծ Բրիտանիա։ «Անգլիա» ('England') ավանումը, որը ծագում է «Անգլերի երկիր» (Engla land "Land of the Angles") և Անգլերեն (Old English Englisc) այդ ցեղի անվանումից են ստացվել։ Սակայն Սաքսերը, Յուտերը և Ֆրիզիայի շրջակայքի գերմանական ժողովուրդները, Ստորին Սաքսոնիան, Յուտլանդիան և Հարավային Շվեդիան՝ այս ժամանակաշրջանում նույնպես միաձուլվել են Բրիտանիայի հետ։

 

Սկզբնապես Հին Անգլերենը դիալեկտների ամբողջություն էր, վառ արտացոլելով Անգլո-Սաքսոնական ծագումը, սակայն Արևմտյան Սքասոնական դիալեկտը ավելի դոմինանտում էր և դրանով էլ հենց գրված է Բեովուլֆի բանաստեղծությունները։

Ավելի ուշ Հին Անգլերենը տեղակալվեց երկու ալիքների գալիքներով։ Առաջինը՝ Հյուսիսային գերմանացիների լեզվական տարբերիչներն էին, երբ Հալֆդան Ռանգնարսոնը և Ինվար Բոնլեսը 8-րդ և 9-րդ դարում սկսեցին Բրիտանական կղզիների գրավումը և հյուսիսային շրջանների հավաքագրումը։

Երկրորդը՝ Հին Ռոմանական խոսել իմացողներն էին՝ ռոմանական լեզվի միաձուլումը՝ 11-րդ դարի Անգլիայի դեմ նորմանների դեմ պայքարում։ Նորմաներենը վերածվեց անգլո-նորմաներեն և հետագայում անգլո-ֆրանսերենի և իրենից ներկայացնում է բառեր, որոնք ներգրավվել են դատարանի և կառավարության դեմ պայքարից հետո։ Ինչպես նաև սկանդինավիական և նորմանդական բառարանի տարածումը, այս երկու դեպքերը վերափոխեցին անգլերեն լեզվի քերականությունը ավելի դյուրին լեզվի և ազատ նորանոր բառերի համար՝ այլ լեզուներից փոխ վերցնելու։ Լեզվական փոփոխությունները Անգլերենի դեպի նորմանական այժմ հայտնի՝ Միջին Անգլերեն, Ջեֆրի Չոսերի (Geoffrey Chaucer)՝ Կանտերբերգյան հեքիաթները ամենահայտնի ստեղծագործություններն են։ Այս ժամանակաշրջանի ընթացքում լատիներենը որոշ առումներով եղել է ֆրանկա-եվրապական կյանքի լեզուն։ Սկզբում՝ քրիստոնեական եկեղեցու՝ Միջնադարյան լատինը, հետո արդեն վերածնդի ժամանակաշրջանի լատիներենը։ Նրանք, ովքեր լատիներենը փոխադրում էին, հիմնականում նոր տերմինների թարգմանիչներն էին, որպեսզի գոյականների լինեին այն բառերի համար, որոնք անգլերեն համարժեքը չունեին։

Ժամանականաից անգլերենը, որը ներառում է՝ Ուիլիամ Շեքսպիրի և Արքա Ջեյմս Վերսիոնի Աստվածաշնչյան (King James Version of the Bible) տարբերակը, հիմնականում ստացվել է 1550 թվականներին։ Դրանից հետո Անգլիական Թագավորությունը դարձավ գաղութային թագավորություն, և անգլերենը ծառայում էր որպես ֆրանկական գաղութների լեզու։ Փոստ-գաղությանին շրջանում՝ նոր ստեղծված ժողովուրդներից որոշները, որոնք ունեին բազմաթիվ բնիկ լեզուներ, որոշեցին օգտագործել անգլերենը որպես ֆրանկական լեզու։ Դրա պատճառն այն էր, որ նրանք փորձում էին խուսափել քաղաքական դժվարություններից, որը կարող էր ծագել որևէ բնիկ լեզվի գերակայությունից մյուսների նկատմամբ։ Բրիտանական թագավորության մեծացման արդյունքում անգլերենը հարմարեցվեց Հյուսիսային Ամերիկայում, Աֆրիկայում, Ավստրալիայում և այլ շրջաններում։ Այստեղ առաջացավ տենդենցիա, որը ամրապնդվեց Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում 20-րդ դարի կեսերին։

Ժամանակակից անգլերենը, որը երբեմն բնութագրվում է ինչպես առաջին համաշխարհային տարածվածություն գտած լեզու, գերիշխող կամ այլ պարագաներում նույնիսկ պահանջված լեզու է հաղորդակցության, գիտության, ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաների, բիզնեսի, նավագնացության, ավիացիայի, հեռուստատեսության, ռադիոյի և միջազգային հարաբերությունների համար։ Նրա տարածումը Բրիտանական կղզիներով պայմանավորված էր Բրիտանական Կայսրության հզորացումով, և 19-րդ դարի վերջին այն իսկապես հասավ համաշխարհային տարածման։ 16-19-րդ դարերում՝ բրիտանական գաղութացմանը զուգընթաց, այն դարձավ ԱՄՆ-ի, Կանադայի, Ավստրալիայի և Նոր Զելանդիայի հիմնական լեզուն։ ԱՄՆ- ի բարգավաճող տնտեսությունը և նրա մշակութային ազդեցությունը, ինչպես նաև նրա կարգավիճակը որպես հզոր ուժ սկսած Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմից նշանակալից չափով արագացրեց լեզվի տարածումն ամբողջ մոլորակով մեկ։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում անգլերենը փոխարինեց գերմաներենին որպես գերիշխող լեզու Նոբելյան մրցանակակիրների համար։ Անգլերենը հավասարվեց և հնարավոր է գերազանցեց ֆրանսերենին որպես գերակա լեզու միջազգային հարաբերություններում 19-րդ դարի վերջին կեսին։

Անգլերենի աշխատանքային իմացությունը դարձավ պարտադիր պայման մի շարք բնագավառներում և մասնագիտություններում, ինչպիսիք են բժշկությունը և համակարգչային աշխատանքները՝ հաշվի առնելով այն փաստը, որ մեկ միլիարդ մարդ խոսում է անգլերենով։ Այն նաև ՄԱԿ-ի վեց պաշտոնական լեզուների շարքում է։

Անգլերենի զարգանալուն համընթաց անկում նկատվեց մայրենի լեզվի զանազանության մեջ աշխարհի տարբեր ծայրերում։ Նրա ազդեցությունը շարունակում է կարևոր դեր խաղալ լեզվի օգտագործման բնագավառում։ Հակառակ դրան, անգլերենի ներքին բազմազանությունը՝ ներառյալ կրեոլները և պիջինները, պոտենցիալ ունեն ստեղծելու տարբեր լեզուներ անգլերենից ժամանակի ընթացքում։ Վերջիններս անգլերենի բարբառներ են, որոնք հիմնականում օգտագործվում են Կարիբյան ծովի ավազանում։

• Պաշտոնական լեզու
• Լեզվաընտանիքների ցանկ
• Բրիտանական անգլերեն

Abercrombie, D.; Daniels, Peter T. (2006). «Spelling Reform Proposals: English». In Brown, Keith (ed.). Encyclopedia of language & linguistics. Elsevier. էջեր 72–75. doi:10.1016/B0-08-044854-2/04878-1. ISBN 978-0-08-044299-0. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 6-ին.Կաղապար:Subscription or libraries
Aitken, A. J.; McArthur, Tom, eds. (1979). Languages of Scotland. Occasional paper – Association for Scottish Literary Studies; no. 4. Edinburgh: Chambers. ISBN 978-0-550-20261-1.
Alcaraz Ariza, M. Á.; Navarro, F. (2006). «Medicine: Use of English». In Brown, Keith (ed.). Encyclopedia of language & linguistics. Elsevier. էջեր 752–759. doi:10.1016/B0-08-044854-2/02351-8. ISBN 978-0-08-044299-0. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 6-ին.Կաղապար:Subscription or libraries
Algeo, John (1999). «Chapter 2:Vocabulary». In Romaine, Suzanne (ed.). Cambridge History of the English Language. Vol. IV: 1776–1997. Cambridge University Press. էջեր 57–91. doi:10.1017/CHOL9780521264778.003. ISBN 978-0-521-26477-8.
Ammon, Ulrich (2006 թ․ նոյեմբեր). «Language Conflicts in the European Union: On finding a politically acceptable and practicable solution for EU institutions that satisfies diverging interests». International Journal of Applied Linguistics. 16 (3): 319–338. doi:10.1111/j.1473-4192.2006.00121.x.
Ammon, Ulrich (2008). «Pluricentric and Divided Languages». In Ammon, Ulrich N.; Dittmar, Norbert; Mattheier, Klaus J.; և այլք: (eds.). Sociolinguistics: An International Handbook of the Science of Language and Society / Soziolinguistik Ein internationales Handbuch zur Wissenschaft vov Sprache and Gesellschaft. Handbooks of Linguistics and Communication Science / Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft 3/2. Vol. 2 (2nd completely revised and extended ed.). de Gruyter. ISBN 978-3-11-019425-8. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 19-ին – via De Gruyter.
Annamalai, E. (2006). «India: Language Situation». In Brown, Keith (ed.). Encyclopedia of language & linguistics. Elsevier. էջեր 610–613. doi:10.1016/B0-08-044854-2/04611-3. ISBN 978-0-08-044299-0. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 6-ին.Կաղապար:Subscription or libraries
Australian Bureau of Statistics (2013 թ․ մարտի 28). «2011 Census QuickStats: Australia». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 25-ին.
Bailey, Guy (2001). «Chapter 3: The relationship between African American and White Vernaculars». In Lanehart, Sonja L. (ed.). Sociocultural and historical contexts of African American English. Varieties of English around the World. John Benjamins. էջեր 53–84. ISBN 978-1-58811-046-6.
Bailey, G. (1997). «When did southern American English begin». In Edgar W. Schneider (ed.). Englishes around the world. էջեր 255–275.
Bammesberger, Alfred (1992). «Chapter 2: The Place of English in Germanic and Indo-European». In Hogg, Richard M. (ed.). The Cambridge History of the English Language. Vol. 1: The Beginnings to 1066. Cambridge University Press. էջեր 26–66. ISBN 978-0-521-26474-7.
Bao, Z. (2006). «Variation in Nonnative Varieties of English». In Brown, Keith (ed.). Encyclopedia of language & linguistics. Elsevier. էջեր 377–380. doi:10.1016/B0-08-044854-2/04257-7. ISBN 978-0-08-044299-0. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 6-ին.Կաղապար:Subscription or libraries
Barry, Michael V. (1982). «English in Ireland». In Bailey, Richard W.; Görlach, Manfred (eds.). English as a World Language. University of Michigan Press. էջեր 84–134. ISBN 978-3-12-533872-2.
Bauer, Laurie; Huddleston, Rodney (2002 թ․ ապրիլի 15). «Chapter 19: Lexical Word-Formation». In Huddleston, Rodney; Pullum, Geoffrey K. (eds.). The Cambridge Grammar of the English Language. Cambridge: Cambridge University Press. էջեր 1621–1721. ISBN 978-0-521-43146-0. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 10-ին.
Baugh, Albert C.; Cable, Thomas (2002). A History of the English Language (5th ed.). Longman. ISBN 978-0-13-015166-7.
Bermúdez-Otero, Ricardo; McMahon, April (2006). «Chapter 17: English phonology and morphology». In Bas Aarts; April McMahon (eds.). The Handbook of English Linguistics. Oxford: Blackwell. էջեր 382–410. doi:10.1111/b.9781405113823.2006.00018.x. ISBN 978-1-4051-6425-2. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 2-ին.
Blench, R.; Spriggs, Matthew (1999). Archaeology and Language: Correlating Archaeological and Linguistic Hypotheses. Routledge. էջեր 285–286. ISBN 978-0-415-11761-6.
Boberg, Charles (2010). The English language in Canada: Status, history and comparative analysis. Studies in English Language. Cambridge University Press. ISBN 978-1-139-49144-0.
Bosworth, Joseph; Toller, T. Northcote (1921). «Engla land». An Anglo-Saxon Dictionary (Online). Charles University. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 6-ին.

• Левицкий А. Э., Славова Л. Л. Сравнительная типология русского и английского языков: Учебное пособие. — Житомир: Изд-во ЖДУ, 2005. — 204 с .
• Левицкий А. Э., Славова Л. Л. Сравнительная типология русского и английского языков: Учебное пособие для студ. высш. учеб. заведений / Мин-во образования и науки Украины, Житомирский гос. ун-т им. И. Франко. — 2-е изд., исправ. и доп. — Киев: Освіта України, 2007. — 272 с. — 300 экз. —

 

Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են

Անգլերեն հոդվածին

• Accents of English from Around the World (University of Edinburgh) Sound files comparing how 110 words are pronounced in 50 English accents from around the world
• International Dialects of English Archive - recordings of English dialects and international L2 accents

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 380)։

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անգլերեն» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անգլերեն» հոդվածին։