Мускав

Мускав
Хула гербĕ
Патшалăх:	Раççей
Регион:	Федеративлă хула
Никĕсленĕ:	1147
Хула, çултан:
Халăх йышĕ, пин çын:	12 380 664 (2017)
Хула лаптăкĕ:	1 097,12 км2
Геогр. анлăхĕ:	55° 44′ ç. ш.
Геогр. вăрăмлăхĕ:	37° 33′ х.т.д.

Мускав юхан шывĕ çинче вырнаçнă. 1147 çулта Юрий Долгорукий никĕсленĕ, 1918 çултанпа Раççейĕн тĕп хули.

Мускав, Вырӑс патшалӑхӗн, Раҫҫей империйӗн историллӗ тӗп хули (1728-1730 ҫулсенче), ССРП историллӗ тӗп хули. Хула-паттӑр. Мускавра Раҫҫей Федерацийӗн патшалӑх влаҫӗн федераци органӗсем (Конституциллӗ судсемсӗр пуҫне), ют ҫӗршыв патшалӑхӗсен элчелĕхĕсем, раҫҫей коммерци организацийӗсемпе пĕрлĕхӗсен нумайӑшӗн штаб-хваттерӗ пур.

Раҫҫейӗн хӗвеланӑҫ енче, Мускав юханшывӗ хӗрринче, Тухӑҫпа Европӑри тӳремлӗхĕ варринче, Окапа Атӑл шывӗ хушшинче вырнаҫнӑ. Федераци субъекчӗ пекех, Мускав Мускавпа Калукӑ облаҫӗсемпе чикӗленет.

Мускав — Раҫҫейри халӑх юратакан туризм центрӗ шутланать. Кремль, Хӗрлӗ лапам, Новодевичье мӑнастăрӗпе Вознесени Чиркӗвӗ Коломенскинче ЮНЕСКО пӗтӗм тӗнчери еткерӗн объекчӗсен йышне кӗреҫҫӗ. Çаплах вăл транспорт ҫыххи шутланать: хулара 6 аэропорт, 9 чугун ҫул вокзалĕ, 3 юханшыв порчĕ (Атлантика тата Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океансен бассейнӗсем ҫинчен ҫырмалли ҫыру пур). 1935 ҫултанпа Мускавра метрополитен ӗҫлет. Мускав — ҫӗршывӑн спорт центрӗ. 1980 ҫулта Мускавра XXII ҫуллахи Олимп вӑййисем иртнӗ, 2018 ҫулта вара футбол чемпионачӗн хуҫисенчен пӗри пулса тӑнӑ.

Мускав пуçлăхĕ — Сергей Собянин.

Анклăш чĕлхинчен Moscow вăл хăйне кура тутарпа-мăнхул карти вăхăтĕнче "Mosque" ятлă пулнă "мечете" палăртнă, тутарсен ставки пулнă унта ĕлĕк авал, унтан хула пулса каят.

 

Мускав 10 тăрăхран тытăнса тăрать:

• Хĕвелтухăç тăрăхĕ
• Хĕвеланăç тăрăхĕ
• Зеленоград
• Çурçĕр тăрăхĕ
• Çурçĕр-Анăç тăрăхĕ
• Çурçĕр-Тухăç тăрăхĕ
• Вар тăрăхĕ
• Кăнтăр-Анăç тăрăхĕ
• Кăнтăр-Тухăç тăрăхĕ
• Кăнтăр тăрăхĕ

1992 çулччен Мускав районсене пайланнă. Халь тăрăхсемпемпе управăсенчен тытăнса тăрать.

• М. В. Ломоносов ячĕллĕ Мускав патшалăх университечĕ
• Мускаври физикăпа техника институчĕ
• Н.Е. Бауман ячĕллĕ Мускав патшалăх техника университечĕ
• Мускаври энергетика институчĕ
• Мускаври авиаци институчĕ
• Г. В. Плеханов ячĕллĕ Раççейĕн экономика академийĕ
• Мускаври инженерли-физика институчĕ
• Раççейри патшалăхăн нефтьпе газ университечĕ
• Мускаври патшалăхăн техника университечĕ ("МАМИ")
• Мускаври патшалăхăн ту ĕçĕсен университечĕ
• Раççейри патшалăхăн технологи университечĕ "МАТИ"
• Мускаври патшалăхăн индустри университечĕ
• Мускаври патшалăхăн технологи университечĕ «Станкин»
• Г. В. Плеханов ячĕллĕ Раççейĕн экономика академийĕ
• П. И. Чайковский ячĕллĕ Мускаври патшалăх консерваторийĕ
• РФ Ертӳçĕлĕх çумĕнчи Финанс Академийĕ
• Патрис Лумумба ячĕллĕ Раççейĕн халăх туслăхĕн университечĕ
• Çар университечĕ (РФ Хӳтĕлев министерствин)
• А. М. Горький ячĕллĕ Литература институчĕ
• Мускаври патшалăхăн лингвистика университечĕ
• Мускаври ял хуçалăх академийĕ
• Мускаври патшалăхăн вăрман университечĕ
• Мускаври патшалăхăн текстиль университечĕ
• Мускаври патшалăхăн геодезипе картографи университечĕ
• Мускаври патшалăхăн пичет университечĕ

Мускав историйӗ

Шаблон:Мускаври аэропортсем

2000 çулхи кăрлачăн 16-мĕшĕнче йĕркеленĕ.

Адрес: 109017, Мускав, Большая Ордынка ур., 46 çурт , 1 пӳрт.

Ертӳçи: Григорьев Анатолий Иванович.

Автономи Акатуй уявне ирттерет.

Мускаври чăваш культура пĕрлĕхĕ

• Мускаври чăваш хорĕ «Туслăх» (халĕ «Атăл»)
• ачасен ташă ушкăнĕ «Шăнкăрав»
• вырсарникун чăваш шкулĕ

Ертӳçи: Смирнова Лира Петровна

• Мускаври чăваш этеплĕх пĕрлĕхĕ(ĕçлемен каçă)

• Дмитрий Донской 1350—1389
• Пётр I 1672—1725
• Александр Cуворов 1729—1800
• Иван Крылов 1769—1844
• Александр Грибоедов 1795—1829
• Александр Пушкин 1799—1837
• Николай Гоголь 1809—1852
• Михаил Лермонтов 1814—1841
• Фёдор Достоевский 1821—1881
• Софья Ковалевская 1850—1891
• Владимир Шухов 1853—1939
• Антон Чехов 1860—1904
• Михаил Челноков 1862—1905
• Савва Морозов 1863—1935
• Василий Кандинский 1866—1944
• Андрей Туполев 1888—1972
• Борис Пастернак 1890—1960
• Михаил Булгаков 1891—1940
• Марина Цветаева 1892—1941
• Владимир Маяковский 1893—1930
• Сергей Королёв 1907—1966
• Сергей Михалков 1913—2009
• Андрей Сахаров 1921—1989
• Булат Окуджава 1924—1997
• Евгений Леонов 1926—1994
• Евгений Светланов 1928—2002
• Юрий Яковлев 1928
• Андрей Тарковский 1932—1986
• Андрей Вознесенский 1933
• Юрий Визбор 1934—1984
• Игорь Можейко (Кир Булычёв) 1934—2003
• Юрий Лужков 1936
• Сергей Аверинцев 1937—2004
• Андрей Михалков-Кончаловский 1937
• Владимир Высоцкий 1938—1980
• Никита Михалков 1945
• Андрей Макаревич 1953
• Алексей Пажитнов 1956
• Сергей Брин 1973

• Кремль (Мускав)
• Мускав музейĕсем
• Мускав урамĕсем
• Мускавăн пурăнакан вырăнĕсем
• Мускав фонтанĕсем
• Мускав облаçĕ
• Мускав телекуравĕ
• Мускав-Сити
• Олимпийский (спорт комплексĕ)
• Хрущёвка
• Арх Москва
• ГУМ
• Останкино çӳлĕ çурт

• Владимир Гиляровский. Москва и москвичи (Wikisourceре)
• Москва в журнале Наука и жизнь
• Окликни улицы Москвы… 2008 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ. — история Москвы и русской речи, места в Москве.
• Старая Москва и Москва, которой нет — ватă мускав кварталĕсемпе урамĕсен фотографисем, кунçулĕсем, халапĕсем.
• Селиванов А. Ф., Забелин И. Е. Москва // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.
• Москва : Энциклопедия / гл. ред. А. Л. Нарочницкий. — М. : Советская Энциклопедия, 1980. — 688 с., ил.
• Колодный Л. Е. Москва у нас одна. — М. : Политиздат, 1991.
• Москва : Энциклопедия / Гл. ред. С. О. Шмидт ; Сост. : М. И. Андреев, В. М. Карев. — М. : Большая Российская энциклопедия, 1997. — 976 с. : ил.
• Москва — Петербург : Pro et contra. Диалог культур в истории национального самосознания. Антология. — Северо-Западное отделение Российской академии образования, Русский христианский гуманитарный институт; (Составитель К. Г. Исупов. Отв. ред. Д. К. Бурлака). — СПб. : Изд-во РХГИ, 2000. — 711 с. ISBN 5-88812-067-7
• Самойлов Б. Л., Морозова Г. В. Красная книга города Москвы. — М.: 2001.
• Гиляровский В. А. Москва и москвичи. — М. : АСТ Астрель, 2005. — 511 с.
• Гиляровский В. А. Мои скитания / Москва газетная — М. : АСТ, 2007. — 508 с.
• Пыляев М. И. Старая Москва: Рассказы из былой жизни первопрестольной столицы; (сост., предисл. и коммент. Ю. Н. Александрова). — Москва: АСТ Хранитель, 2007. — 762 c.
• Вахитов, Р. Р. Москвичи как сословие. // Отечественные записки. — 2012. — № 3.
• Большой атлас Москвы / Московский гос. ун-т им. М. В. Ломоносова; картогр. основа — Роскартография ; науч. рук. Н. С. Касимов, В. С. Тикунов. — М.: Феория, 2013. — ISBN 978-5-91796-032-6

	Мускав Викиампарта?

• Мускав ертӳлĕхĕн сайчĕ 2011 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 25-мӗшӗнче архивланӑ.
• Мускав фотографисем
• Форум Москвы