Londres (en anglés London, pronunciato /ˈlʌndən/) ye una ciudat capital d'Anglaterra y d'o Reino Uniu, que ye una d'as mas grans ciudaz d'Europa.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Situata a lo sud de Gran Bretanya y a o canto d'o río Tamisa, fue establita por os romanos en o sieglo I sobre un antigo asentamiento d'a tribu celta d'os cantios con o nombre de Londinium. O suyo territorio muga a lo norte con os condaus d'Essex y Hertfordshire, a l'ueste con os condaus de Buckinghamshire y Berkshire, y a lo sud con Kent y Surrey.
Londres London | ||
Localidat d'o Reino Uniu | ||
| ||
Estau • País constituyent • Rechión • condau | Reino Uniu Anglaterra Gran Londres Gran Londres | |
Superficie | 1,572 km² | |
Población • Total • Densidat | 1011157 hab. (1801) 5.354 hab/km² | |
Altaria • Meyana | 20 m. | |
Codigo postal | E, EC, N, NW, SE, SW, W, WC, BR, CM, CR, DA, EN, HA, IG, KT, RM, SM, TN, TW, UB, WD | |
Chentilicio | Londinenco/a | |
Ríos | Tamisa | |
Coordenadas | ||
Web oficial |
O toponimo procede de Londinium, adaptación latina d'un vocable celta que significaba ciudat d'a luz. En aragones ye documentato o emplego de Londres en textos medievals que fan referencia a lo comercio de productos textils.
Tamién en obras historiograficas navarras como o "Libro de las Cheneracions" podemos leyer "Londres" y una explicación lechendaria sobre a suya etimolochía:
En una superficie de 1.572 km² y 32 districtos, a ciudat de Londres tien una población humana de 8.416.535 habitants(2013), que fan d'ista una d'as ciudaz europeas mas densament pobladas, chunto con Moscú, Estambul y París, con una densidat de población de 4.700 hab/km².
En o cens de 2001, o 71% d'os siet millons de habitants se clasificaban en o grupo d'etnia "blanca" (en una mala aplicación d'o concepto etnia), o 10% en a india, bangladeshí u paquistaní, o 5% en l'africana, o 5% en a caribeña, o 3% en a de razas mixtas y o 1% en a china. A mayor colla relichiosa ye a cristiana (58,2%) y no relichión declarata (15,8%). O 21,8% d'os habitants de Londres son naixitos difuera d'a Unión Europea.
L'aria metropolitana de Londres tien una población de 13.945.000 habitants. Mayor que todas as poblacions d'Escocia, Galas y Irlanda d'o Norte chuntas. Ye a segunda aria metropolitana mes gran d'Europa, nomás superada por l'aria de Moscú, y una d'as 20 mayors en o mundo, con una vida y fluxo economico que la situan en o segundo puesto mundial, nomás por dezaga d'a ciudat de Nueva York, en Estaus Unius.
A ciudat fue establita por os romanos en os anyos 40, convertindo-se en a capital d'a Provincia romana de Britania arredol d'o 100. D'antis mas yera habitata por os cantios, una tribu celta que feba parte d'os britans y que dió nombre a la isla de Kent y a Canterbury, y mientres o dominio romano se convertió, con o suyo puerto sobre o río Tamisa, en a ciudat mas gran d'a provincia. A suya primera cita ye mientres o reinato de Nerón, encara que a suya conquiesta por os romanos estió mientres o reinato de Claudio, l'antecesor de Nerón.
Encara que a primera ciudat romana fue destruita de raso arredol d'o 61 mientres a sublevación de Boudicca, reina d'os iceni, encara que fue esviellata luengo d'a redota d'os sublevatos.
Fue albandonata por os romanos en o sieglo V, que en ixe inte albandonoron toda a isla de Gran Bretanya, y a ciudat quedó albandonata de raso en o sieglo VII, cuan os anglos, saxons y chutos la invadioron, encara que muit a man d'a ciudat romana, en l'actual carrera de Aldwych, bi heba un asentamiento saxón, dito Lundenwic, que estió l'orichen d'a recuperación d'a ciudat, que prenió importancia cuan tornó a ser ocupata l'antiga ciudat romana en os sieglos IX-X. Sindembargo, a ciudat no tornó a recuperar-se dica la desaparición de l'amenaza d'os vikingos, que feban incursions en as costas y remontando os ríos navegables (o río Tamisa, que trescruza Londres, ye navegable). Asinas, en 994 una flota vikinga conquirió la ciudat.
A suya importancia fue ratificata con a devantadera d'a seu de Westminster, que prencipió en o sieglo XIII, en estar a ciudat esleyita por Guillén O Conquiridor como a suya capital luego d'a conquiesta normanda d'Anglaterra en 1066. En ixe inte, a residencia reyal se trobaba en l'actual Torre de Londres.
En 1640 bi habió una epidemia de peste, con arredol de 30.000 victimas, y en 1666 se produció l'incendio de Londres, que destruyó cuasi de raso a ciudat. Destacó en a suya reconstrucción o papel de l'arquitecto anglés Christopher Wren.
Sindembargo, a creixencia d'a ciudat de Londres (en superficie y en población) se convertió en en o sieglo XIX, con a Revolución industrial, cuan a ciudat yera o prencipal centro industrial britanico y a capital financiera d'o país.
Mientres a Segunda Guerra Mundial, a ciudat fue bombardiada por a Luftwaffe en a batalla d'Anglaterra en o dito bliz.
Encara que se diz que ye una ciudat a on as plevias escayecen a ormino, Londres no se troba en a zona d'Anglaterra con mas plevias, que ye situata a l'ueste, encara que bi ha plevias mas a sobén que en climas como o clima mediterranio. A presencia d'a nieu ye excepcional, y os suyos veranos son con temperaturas suaus.
Mes | chi | feb | mar | abr | may | chn | chl | ago | set | oct | nob | abi | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Temp. max. meyana / °C | 7,2 | 7,6 | 10,3 | 13,0 | 17,0 | 20,3 | 22,3 | 21,9 | 19,1 | 15,2 | 10,4 | 8,2 | |
Temp. max. absoluta / °C | 14 | 16 | 21 | 26 | 30 | 33 | 34 | 38 | 30 | 26 | 19 | 15 | |
Temp. min. meyana / °C | 2,4 | 2,5 | 3,8 | 5,6 | 8,7 | 11,6 | 13,7 | 13,4 | 11,4 | 8,9 | 5,1 | 3,4 | |
Temp. min. absoluta / °C | -10 | -9 | -8 | -2 | -1 | 5 | 7 | 6 | 3 | -4 | -5 | -7 | |
Plebidas meyanas / mm | 53 | 36 | 48 | 47 | 51 | 50 | 48 | 54 | 53 | 57 | 57 | 57 | |
Numero de días de plebia | 14,8 | 10,8 | 13,4 | 12,7 | 12,5 | 10,5 | 10,1 | 10,9 | 10,5 | 11,6 | 14,0 | 13,2 | |
Fuent : Worldweather.org y BBC Weather |
En a ciudat de Londres se celebra cada anyada lo Festival de Cine de Londres (London Film Festival).
Londres estió a seu d'os Chuegos Olimpicos de 1908 y os de 1944, que estioron cancelados por a II Guerra Mundial, y organizó os posteriors Chuegos de 1948, tamién estió a seu d'os Chuegos Olimpicos de 2012.
This article uses material from the Wikipedia Aragonés article Londres, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). O texto ye disponible baixo a Creative Commons Attribution/Share-Alike License; puede que sigan d'aplicación atros termins. Se veiga as Condicions d'uso ta más detalles. Wikipedia ye una marca rechistrada d'a Wiki Du học, una organización sin animo de lucro. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Aragonés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.