Jeografiya

En un sentido klasiko la Jeografiya (del grego geos, Tierra, i grafein, deskrivir) es la sensia de la deskripsion de la Tierra, pero oy en dia, ademaz de deskrivir, Jeografiya trata de eksplikar. Se konsidera a la Jeografiya komo una sensia ke aglutina a todas las demaz sensias, tanto naturales komo sosiales, desde la Istoria hasta las Matematikas, puesto ke los objektos de estudio de la Jeografiya son munchos i muy variados. Sin embargo, la perspektiva de la Jeografiya es diferente; estudia los modos de organizasion del espasio terrestre, la distribusion de los elementos ke komponen el paisaje, sus formas, sus poblasiones... Ademaz, establese una dialektika entre la eksplikasion i la deskripsion del paisaje; i entre el metodo induktivo i el deduktivo. Para eyo estos elementos han de ser elejidos, seleksionados, ordenados, djuzgados i presentados. El analisis yeva al jeografo a komprender los modos de organizasion en el espasio.

Los prinsipales kampos ke estudia la Jeografiya i sus prinsipales sensias auksiliares son:

En Jeografiya fisika se estudia:

Geomorfolojiya, kon metodos de la Litolojiya i la Geofisika.
Klimatolojiya, kon metodos de la Meteorolojiya i la Estadistika.
Hidrolojiya, kontinental, kon metodos de la Matematikas i la Estadistika.
Oseanografiya, kon metodos de la Matematikas i la Estadistika.
Glaciolojiya, kon metodos de la Hidrolojiya i la Estadistika.
Jeografiya litoral kon métodos de la Klimatolojiya, la Geomorfolojiya, i la Oseanografiya.
Pedolojiya kon métodos de la Biolojiya, la Geomorfolojiya i la Edafolojiya .
Biojeografiya kon métodos de la Biolojiya, la Botánika, la Zoolojiya, la Edafolojiya i la Ekolojiya.
Paleojeografiya, kon metodos de la Geolojiya, la Geomorfolojiya i la Pedolojiya.

En Jeografiya matematika se estudia:

Kartografiya, kon metodos de la Estadistika i las Matematikas
Jeografiya astronomika, kon metodos de la Estadistika, la Astronomiya i las Matematikas.
Jeomatika, kon metodos de la Estadistika i las Matematikas.
Topografiya, kon metodos de la Estadistika, las Matematikasi la Geomorfolojiya.
Fotogrametriya, kon metodos de la Estadistika, las Matematikas i la Astronomiya.

En Jeografiya humana se estudia:

Demografiya, kon metodos de la Sosiolojiya i las Matematikas.
Jeografiya rural, kon metodos de la Agronomiya, la Klimatolojiya, la Estadistika i la Ekonomiya.
Jeografiya ekonómika ke engloba todas las aktividades ekonómikas komo:
Jeopolitika kon metodos de la Ekonomiya, las Matematikas i la Sosiolojiya.
Jeoistoriya kon metodos de la Ekonomiya, las Istoria i la Sosiolojiya.
Urbanismo, kon metodos del Arquitectura, la Sosiolojiya i las Matematikas.

Naturalmente los metodos de la Istoria aparesen en todas eyas hasta el punto de ke se ha yegado a avlar de Jeografiya kultural, ansi komo los estadistikos i matematikos. Tambien se utilizan metodos de Astronomiya i Geodesiya para realizar los mapas, ansi komo la determinasion de kodigos de signos ke ayuden a interpretarlos.

Por otro lado la Jeografiya puede estudiarse de forma jeneral o konkretada en una zona, rejion o paiz konkreto. Se avla ansi de Jeografiya jeneral i Jeografiya rejional ke es la ke se okupa de la aplikasion de los analisis jeografikos a paizes konkretos.

Lista de jeógrafos kelebres