Lingua Russica (Russice русский язык, russkij jazyk) sive Rossica et insuper Russa vel Ruthenica est lingua Russorum, ex linguis Indoeuropeis orta, inter Slavicas numerata.
E lingua Russica, Albaruthenica et Ucrainica constat familia Slavica orientalis.
Lingua Russica русский язык | ||
---|---|---|
IPA: | [ ˈruskʲɪj jɪˈzɨk ] | |
Taxinomia: | Linguae Indoeuropaeae (Linguae Baltoslavicae) | |
Locutores: | 260 000 000 | |
Sigla: | 1 ru, 2 rus, 3 rus | |
Status publicus | ||
Officialis | Russia, Ruthenia Alba, Kazachstania, Chirgisia | |
Privata | Russia, Ucraina, Ruthenia Alba, Kazachstania, Moldavia, Armenia, Israel, Lettonia, Estonia, Chirgisia et aliae | |
Litterae: | ||
Scriptura: | Cyrillica | |
Procuratio: | Academia Scientiarum Russica | |
Russica lingua circiter 160 decies centena milium hominum natalis est et divulgatissima Slavicarum. Publica facta est Russiae, Rutheniae Albae, Kazachstaniae et Chirgisiae et cum quinque aliis linguis Consociationis Nationum. Divulgata est in Russia et in aliis civitatibus, quae erant partes Unionis Sovieticae (ubi hac gentes ut sermone inter se utentur). Quod Russica lingua franca ultra propriam linguae regionem in usu venit, lingua mundana habetur.
Lingua Russica abecedario Cyrillico scribitur.
Lingua Russica genita est saeculis XIV et XV e lingua Slavica orientali, quae saeculis a VII usque ad XIV exsistebat, e qua lingua etiam linguae Ucrainica et Ruthenica Alba ortae sunt. Lingua communis ex dialectis circa Moscuam usitatis orta est. Lingua Slavica ecclesiastica tamen ut lingua litterarum usque ad saeculum XVII utebatur. Anno 1696, secundum Henricum Wilhelmum Ludolf, qui primus grammaticam Russicam quandam scripsit, "apud illos dicitur, loquendum est Russice et scribendum est Slavonice." Hodierna lingua Russica litteraria formata est saeculis XVIII et XIX.
Lingua Russica his diebus (status anni 2006) circiter 163 800 000 hominum sermone patrio loquuntur, quorum circiter 130 000 000 in Russia vivunt, 26 400 000 in Independentium Civitatum Foederatione (GUS) et in civitatibus Balticis, quae civitates ex Unione Sovietica ortae sunt. Circiter 7 400 000 hominum in civitatibus vivunt, in quas multi incolae Russiae et aliarum civitatum olim Unionis Sovieticae immigrant, imprimis in Germania, in aliis civitatibus Europaeae occidentalis, in Civitatibus Foederatis Americae et in Israel.
Lingua publica est in Russia, Ruthenia Alba (una cum Ruthenica Alba), Kazachstania (ubi Cazachica est lingua publica), Chirgisia (ubi Chirgisica est lingua publica), et republica autonoma Crimaea, quae ad Ucrainam pertinet (una cum Ucrainica et Tatarica Crimensis). In quibusdam circulis (область) Ucrainae orientalis est regionalis lingua publica, qui status autem disputatur. Etiam in Tadzikistania lingua Russica statum publicum habet. Est etiam una linguarum publicarum in regionibus segregatis Transnistria (una cum Ucrainica et Moldavica), Alania Meridiana (una cum Ossetica) et Abascia (una cum Abasgica). Ibi et partis incolarum sermo patrius et lingua franca est.
Propterea sunt minoritates linguae Russicae in omnibus GUS-civitatibus et in regione Baltica nec non in multis civitatibus occidentalibus, in quas plurimi homines linguae Russicae emigraverunt. In Finnia lingua Russica (qua circiter 40 000 hominum, i.e. paene 1 centesima incolarum, loquuntur) maxima linguae minoritas est. In Germania, ubi plurimi extra pristinam Unionem Sovieticam homines vivunt, quibus lingua Russica est sermo patrius, Russica cum circiter 3 000 000 loquentium post Theodiscam (et ante Turcicam) numero loquentium secunda lingua est. In Israele immigrantes linguae Russicae, qui sunt circiter 1 000 000 hominum), fere sextam incolarum partem efficiunt, numero loquentium Russica est tertia lingua post Hebraicam et Arabicam. In Civitatibus Foederatis Americae plus quam 700 000 hominum linguae Russicae vivunt, quorum plus quam 200 000 in Novo Eboraco habitant, in Canada circiter 160 000, sed in utraque civitate sunt multae minoritates maiores.
Lingua Russica etiam in scientiis, artibus, et technica diffusa est. Una cum iis, qui Russica lingua secunda utuntur, sunt fere 280 000 000 Russice loquentium.
Abecedarium Russicum ex Cyrillicum est; post sanctum Cyrillum permultas mutationes passus est, antequam formam hodiernam accepit. Modus scribendi litteras reformatus est a Petro I annis 1708–1710. Ablatis nonnullis signis Cyrillicis antiquis et insertis quattuor litteris novis, sunt abecedario Russico nunc triginta tres litterae:
А а А а /a/ | Б б Б б /b/, /bʲ/ | В в В в /v/, /vʲ/ | Г г Г г /g/, /gʲ/ | Д д Д д /d/, /dʲ/ | Е е Е е /je/, /ʲe/ | Ё ё Ё ё /jo/, /ʲo/ | Ж ж Ж ж /ʐ/ | З з З з /z/, /zʲ/ | И и И и /i/, /ʲi/ | Й й Й й /j/ |
К к К к /k/, /kʲ/ | Л л Л л /l/, /lʲ/ | М м М м /m/, /mʲ/ | Н н Н н /n/, /nʲ/ | О о О о /o/ | П п П п /p/, /pʲ/ | Р р Р р /r/, /rʲ/ | С с С с /s/, /sʲ/ | Т т Т т /t/, /tʲ/ | У у У у /u/ | Ф ф Ф ф /f/, /fʲ/ |
Х х Х х /x/, /xʲ/ | Ц ц Ц ц /ʦ/ | Ч ч Ч ч /ʨ/ | Ш ш Ш ш /ʂ/ | Щ щ Щ щ /ɕː/ | Ъ ъ Ъ ъ /-/ | Ы ы Ы ы /ɨ/ | Ь ь Ь ь /ʲ/ | Э э Э э /ɛ/ | Ю ю Ю ю /ju/, /ʲu/ | Я я Я я /ja/, /ʲa/ |
Linguae Russicae hodiernae normatae sunt 42 phonemata, quae in sex vocales et in 36 consonantes dividuntur. Magnus phonematum numerus ex linguarum Slavicarum proprietate ortus est, quod plurimae consonantes Russicae et durae et molles ("palatalizatae") pronuntiantur. Non autem sunt allophona, sed singula phonemata, cum quaeque pronuntiatus varietas significationem determinet. Nonnullis dialectis Russicis sunt phonemata propria.
Pronuntiatus vocalium ac consonantium Russicarum, quam in voce positionem obtineant, variat. Quoad vocales positio acuta et non acuta distinguitur. Exempli gratia "o" acuta [ɔ] sonat, "o" in positione non acuta autem [a] vel [ə]. Pronuntiatus multarum consonantium Russicarum a consonantibus sequentibus determinatur.
Longitudo vocalium in lingua Russica nec signifcationem verbi mutat nec quid ad recte pronuntiandum momenti est. Vocales acutae semi-longae pronuntiari solent. Vocales non acutae breves sunt et saepe etiam aliae qualitatis sunt: "O" non acuta "a" brevis sonat (sic dictum аканье); "e" aut "я" non acuta "i" similis est (иканье). Exempla: молоко (lac) /məlaˈkɔ/ пятнадцать (quindecim) /pʲitˈnatsɨtʲ/ земля (terra) /zʲimˈlʲa/. Et vocales duplices et duae vocales diversae se sequentes voces singulae pronuntiari solent. Exempti sunt diphthongi, qui cum littera "й" (и краткое = i brevis) formati sunt: ой (acuta), ай. Littera "е" (ie) ante consonantem palatalizatam vocalis conclusa fit [e]: кабинет (tablinum) /kabʲiˈnʲɛt/, sed в кабинете (in tablino) /fkabʲiˈnʲetʲɛ/ Alia exempla: университет (universitas), газета (diurnarium).
Linguae Russicae in syllaba acuta sunt 6 monophthongi (ɨ autem saepe allophonum litterae "i" habetur).
primores | medii | posteriores | |
---|---|---|---|
conclusi | i | ɨ | u |
medii | e | o | |
aperti | a |
In syllabis non acutis series media cum e et o non pronuntiatur, quod e aut cum i (sic plerumque) aut cum a (in exitibus) et o semper cum a in unum cadit. Inde forma adiectiva feminini generis (-ая scripta) et forma neutralis (-ое scripta) quoad sonum plerumque distingui non possunt. In scriptura videri non potest; sunt etiam dialecti, quae vocales acutas melius quam lingua normata distinguunt.
Linguae Russicae sunt 36 consonantes. 16 earum et palatalizatae et non palatalizatae pronuntiantur; phonemata /ts/, /tʲʃʲ/, /ʒ/ et /j/ singularia sunt.
Index sola phonemata non palatalizata demonstrat.
bilabiales | labio- dentales | alveolaris | post- alveolares | palatales | velares | |
---|---|---|---|---|---|---|
occlusivae | p b | t d | k g | |||
affricatae | ts | tʲʃʲ | ||||
nasales | m | n | ||||
vibrantes | r | |||||
fricativae | f v | s z | ʃ ʒ | x | ||
approximantes | j | |||||
laterales | l |
Sicut Latine, nomina, pronomina et verba Russice declinantur.
Proprium linguae Russicae est praesertim systema verborum ubi aspectus ope vocabularii designatur nec declinationis. De productione vel correptione vocalium non judicato, accentus collocatio usu potius quam regulis discenda est, eo magis quod nonnunquam in casibus variis mutatur et regulis multis describitur.
Numeratae linguae Russicae, sicut aliis linguis Indoeuropaeis, eaedem partes orationis sunt, quae Latinae.
Tamen :
Verba ob eam rem plerumque in paribus? apparent. Sunt quoque imperfectiva, quibus desunt perfectivum homologum, e.g. сожале́ть 'dolere', et perfectiva, quibus desunt imperfectivum homologum, e.g. хлы́нуть 'emicare'.
verbum imperfectivum | verbum perfectivum | convertio |
---|---|---|
пока́зывать | показа́ть | 'monstrare' |
покупа́ть | купи́ть | 'emere' |
де́лать | сде́лать | 'facere' |
Nominibus substantivis linguae Russicae accidunt:
Generibus utuntur sicut nostris.
Ubi post numeros II, III et IV genitivo singulari utuntur in loco accusativi vel nominativi, vestigia numeri dualis videnda sunt.
Casus instrumentalis non est idem ac casus ablativus Latinus, qui ad Russicam linguam genetivo vel instrumentali praecipue convertitur.
Pluraliter, substantivorum accusativum animatorum in iisdem litteris ac genitivum desinunt at inanimatorum in iisdem ac nominativus (e.g. вол, кошка, мышь), et inanima, quorum accusativus pluralis coincidit cum nominativo plurali (e.g., фильм, пирог, сад, земля, время).
Sic singulariter nisi substantivum vel declinationis secundae est vel femininum et nominativus in -ь desinit e.g.
praeses Obama | pater et mater | ||
nominativus | президент Обама | отец и мать | |
accusativus | президента Обаму | отца и мать | |
genitivus | президента Обамы | отца и матери |
Accentus plerumque pro casu non movet, sed aliquando apud nomina masculina cum uno syllaba, vel si prima syllaba in nominativo intonatur, accentus ad terminationem nominis movet, sicut demonstrant exempla вол et пирог Etiam sunt nomina, quorum terminationes tantum in plurali intonantur (exempli gratia, сад), sed iterum alius casus peculiaris est: aliquando terminatio solum in genetivo plurali intonatur usque ad praepositionalem pluralem (exempli gratia, волк). Ut sciamus an terminationes intonentur, opportet linguam Russicam bene cognoverimus. Regulae desunt, at in dictionariis magnis accenti ac pronunciationes speciales indicantur.
casus | singularis | pluralis | singularis | pluralis | singularis | pluralis | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
nom | фи́льм | фи́льмы | вол | волы́ | пиро́г | пироги́ | |||
acc | фи́льм | фи́льмы | вола́ | воло́в | пиро́г | пироги́ | |||
gen | фи́льма | фи́льмов | вола́ | воло́в | пирога́ | пирого́в | |||
dat | фи́льму | фи́льмам | волу́ | вола́м | пирогу́ | пирога́м | |||
ins | фи́льмом | фи́льмами | воло́м | вола́ми | пирого́м | пирога́ми | |||
prae | (о) фи́льме | (о) фи́льмах | (о) воле́ | (о) вола́х | (о) пироге́ | (о) пирога́х |
casus | singularis | pluralis | singularis | pluralis | ||
---|---|---|---|---|---|---|
nom | сад | сады́ | волк | во́лки | ||
acc | сад | сады́ | во́лка | волко́в | ||
gen | са́да | садо́в | во́лка | волко́в | ||
dat | са́ду | сада́м | во́лку | волка́м | ||
ins | са́дом | сада́ми | во́лком | волка́ми | ||
prae | о са́де | о сада́х | о во́лке | о волка́х |
casus | singularis | pluralis | singularis | pluralis | ||
---|---|---|---|---|---|---|
nom | фестива́ль | фестива́ли | слова́рь | словари́ | ||
acc | фестива́ль | фестива́ли | слова́рь | словари́ | ||
gen | фестива́ля | фестива́лей | словаря́ | словаре́й | ||
dat | фестива́лю | фестива́лям | словарю́ | словаря́м | ||
ins | фестива́лем | фестива́лями | словарём | словаря́ми | ||
prae | о фестива́ле | о фестива́лях | о словаре́ | о словаря́х |
Ea nomina eodem modo ac nomina masculina terminantia in -ь declinantur. Si vero terminationes eorum nominum intonantur, hoc in plurali accidit. Solum terminationes nonnullorum nominum terminantium in -е́й intonantur.
casus | singularis | pluralis | singularis | pluralis | singularis | pluralis | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
nom | геро́й | геро́и | бой | бои́ | руче́й | ручьи́ | |||
acc | геро́я | геро́и | бой | бои́ | руче́й | ручьи́ | |||
gen | геро́я | геро́ев | бо́я | боёв | ручья́ | ручьёв | |||
dat | геро́ю | геро́ям | бо́ю | боя́м | ручью́ | ручья́м | |||
ins | геро́ем | геро́ями | бо́ем | боя́ми | ручьём | ручья́ми | |||
prae | о геро́е | о геро́ях | о бо́е | о боя́х | о ручье́ | о ручья́х |
casus | singularis | pluralis | singularis | pluralis | ||
---|---|---|---|---|---|---|
nom | земля́ | зе́мли | ко́шка | ко́шки | ||
acc | зе́млю | зе́мли | ко́шку | ко́шек | ||
gen | земли́ | земе́ль | ко́шки | ко́шек | ||
dat | земле́ | зе́млям | ко́шке | ко́шкам | ||
ins | землёй (землёю) | зе́млями | ко́шкой (ко́шкою) | ко́шками | ||
prae | (о) земле́ | (о) зе́млях | (о) ко́шке | (о) ко́шках |
casus | singularis | pluralis | singularis | pluralis | ||
---|---|---|---|---|---|---|
nom | вре́мя | времена́ | мышь | мы́ши | ||
acc | вр́емя | времена́ | мышь | мыше́й | ||
gen | вре́мени | времён | мы́ши | мыше́й | ||
dat | вре́мени | времена́м | мы́ши | мыша́м | ||
ins | вре́менем | времена́ми | мы́шью | мыша́ми | ||
prae | (о) вре́мени | (о) времена́х | (о) мы́ши | (о) мыша́х |
Nominibus adiectivis linguae Russicae duo numeros, sex casus, duae animationes et in numero singulari tria genera accidunt. Sunt declinationes duae.
In lingua Russica sunt pronomina
Reflexivis uti possunt russici locutores ad omnes personas (non solum ad tertiam ut latine):
Numeralia linguae Russicae sunt:
Verbis imperfectivis atque perfectivis accidunt:
Praesens et futurum simplex (seu praesens-futurum imperfectivum et perfectivum) pro persona et numero secundum duos coniugationes mutant.
|
|
Etiam sunt verba nonnulla, quae modo speciali declinantur.
In futuro composito (imperfectivo) solum verbum auxiliarium быть 'esse' declinatur.
Verba temporis praeteriti pro persona non mutantur, sed pro numero et genere.
Voces poni solent ut subiectum sit primum, postea praedicatum, denique obiectum. Sed ordo vocum lingua Russica non tam refert, quam linguis quorum voces non declinantur.
In lexico linguae Russicae, a Vladimiro Dahl saeculo undevicensimo comparato, sunt plus 200 milia vocabulorum, et Lexicon linguae Russicae litterariae hodiernae (Russice «Словарь современного русского литературного языка»), anno 1970 in lucem editum et septindecem volumina habens, 131 257 vocabula comprehendit.. In Lexicon magnum academicum linguae Russicae (Russice «Большой академический словарь русского языка»), cuius volumen primum (e viginti exspectatis) anno 2005 publicatum est, circa 150 milia vocabulrum includenda sunt. In Lexico linguae Puškin («Словарь языка Пушкина») sunt 24 milia vocabulorum. Docti locutores circa ab quinque ad decem milia vocabulorum usitate adhibent.
In Russiae parte Europaea tres regiones, quae dialectis differunt, distinguuntur: Russia septentrionalis, media et meridiana. Regiones praeterea in singulas dialectos dividuntur. Tamen dialecti linguae Russicae, etsi distantiae inter eas maximae sunt, paulum inter se differunt, ut ii, qui dialectis diversis utuntur, intellectu non impediantur.
Dialecti septentrionales a lacu Ladoga per Novogardiam Magnam et Iaroslaviam usque ad Caesarocoxagam in boreo-orientem versus in usu sunt. Littera "o" distincte pronuntiatur etiam in syllaba non acuta (оканье – okan'e), "g" gutturalis et "t" (cum exitus est verbi) dura sonant.
Finis septentrionalis a Petropoli per Novogardiam Magnam et Analeptriam usque ad Novogardiam Inferiorem et Tscheboxaros, meridianus a Magnis Lukis per Moscuam usque ad Pensam. Haec regio proprietates et septentrionalium et meridianarum dialectorum ostendit. Ab occidente "o" non acuta "o" pronuntiatur, ab oriente "a" (аканье – akan'e).
A Magnis Lukis per Resaniam usque ad Tamboviam in meridiem versus. Hic "o" non acuta "a" pronuntiatur, littera "g" fricativa et "t" finalis mollis sonat.
Linguae Slavicae Orientales | Lingua Novogardiensis antiqua • Lingua Slavica orientalis antiqua • Lingua Russica • Lingua Ruthenica antiqua • Lingua Ruthenica Alba • Lingua Polessica • Lingua Ucrainica • Lingua Russinica (Lingua Carpato-russinica • Lingua Russinica Croatiae et Banati) |
---|---|
Linguae Slavicae Occidentales | Lingua Polonica • Lingua Cassubica • Lingua Silesica • Lingua Polabica • Lingua Slovincica • Lingua Pomerania • Linguae Sorabicae • Lingua Bohemica • Lingua Iudaeo-Slavica • Lingua Lachica • Lingua Slovacica (Slovaca) |
Linguae Slavicae Meridianae | Lingua Slavonica antiqua • Lingua Slavica ecclesiastica • Lingua Bulgarica (Lingua Bulgarica Banatus • Lingua Bulgarica Musulmanorum) • Lingua Macedonica moderna • Lingua Bosnica • Lingua Croatica (Lingua Croatica Burgenlandia) • Lingua Slavica Molensis • Lingua Montenigrinica • Lingua Serbica • Lingua Slovena • Lingua Vandalica Slavica |
This article uses material from the Wikipedia Latina article Lingua Russica, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Textus sub CC BY-SA 4.0 praebetur nisi aliter indicatus. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Latina (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.