Haití

A República de Haití (en crioulo haitiano: Repiblik Dayti; en francés: République d’Haïti) é un país do Caribe, na parte occidental da illa A Española, limitando, xa que logo, con República Dominicana polo leste; ao norte ten o océano Atlántico e ao sur e ao oeste ten o mar Caribe.

O seu territorio comprende igualmente a illa La Gonâve, a illa da Tartaruga, o arquipélago das illas Cayemites e a Illa da Vaca, así como outros diversos illotes. A inhabitada illa de La Navasse é reclamada por Haití ante a administración dos Estados Unidos. A súa área total é de 27.750 km cadrados, albergando unha poboación de 10 033 000 habitantes (2009). A súa capital e cidade máis importante é Porto Príncipe.

Modelo:Xeografía políticaHaití
Ayiti (ht)
Ayiti (tnq) Editar o valor em Wikidata
Imaxe

HimnoLa Dessalinienne (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata

Lema«Liberté, Égalité, Fraternité» Editar o valor em Wikidata
Localización
Haití Editar o valor em Wikidata
 19°00′N 72°48′O / 19, -72.872°48′O / 19, -72.8
CapitalPorto Príncipe Editar o valor em Wikidata
Contén a división administrativa
Artibonita (pt) Traducir
Centro (pt) Traducir
Grande Enseada (pt) Traducir
Nippes (pt) Traducir
Nordeste (pt) Traducir
Noroeste (pt) Traducir
Norte (pt) Traducir
Oeste (pt) Traducir
Sudeste (pt) Traducir
Sul (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Poboación
Poboación10.981.229 (2017) Editar o valor em Wikidata (395,72 hab./km²)
Lingua oficiallingua francesa
Crioulo haitiano Editar o valor em Wikidata
Xeografía
Parte de
Superficie27.750 km² Editar o valor em Wikidata
Punto máis altoPic la Selle (pt) Traducir (2.674 m) Editar o valor em Wikidata
Punto máis baixoMar Caribe (0 m) Editar o valor em Wikidata
Comparte fronteira con
Datos históricos
Precedido por
Creación1 de xaneiro de 1804 Editar o valor em Wikidata
Organización política
• Presidente (pt) Traducir Editar o valor em WikidataAriel Henry (pt) Traducir (2021–) Editar o valor em Wikidata
Órgano executivoGovernment of Haiti (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
• Primeiro ministro Editar o valor em WikidataClaude Joseph (pt) Traducir (2021–) Editar o valor em Wikidata
Órgano lexislativoParlamento Haitiano (pt) Traducir , Editar o valor em Wikidata
Membro de
PIB nominal20.877.414.952 $ (2021) Editar o valor em Wikidata
MoedaGourde (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
Dominio de primeiro nivel.ht Editar o valor em Wikidata
Prefixo telefónico+509 Editar o valor em Wikidata
Teléfono de emerxencia115, 116 (pt) Traducir, 114 (pt) Traducir e 122 Editar o valor em Wikidata
Código de paísHT Editar o valor em Wikidata

Sitio webprimature-haiti.net Editar o valor em Wikidata

Haití é unha antiga colonia francesa, foi o primeiro país en Latinoamérica en declarar a súa independencia e o segundo do continente, despois dos Estados Unidos. Accedeu á independencia tras un proceso revolucionario de carácter abolicionista iniciado en 1791 que desembocou nunha prolongada loita armada contra Francia, a potencia colonizadora desde finais do século XVII. Este proceso converteu a Haití, cuxa base étnica da poboación ten nun 95% a súa orixe en habitantes da África subsahariana, no escenario do primeiro caso na Historia de escravos que se emancipan deste xeito. Este episodio é especificamente lembrado polas Nacións Unidas mediante a Resolución 29/C40, que constitúe o Día internacional do recordo da trata negra e da súa abolición o 23 de agosto, e a institución da medalla Toussaint Louverture, en homenaxe a un dos líderes políticos haitianos.

Haití está constituído en forma de república semipresidencialista segundo a Constitución aprobada en 1987, pero cuxa vixencia ficou suspendida dende aquela en varias ocasións pola violencia, particularmente tralo golpe de estado militar de 1991 e a crise de 2004, onde interviñeron as Nacións Unidas mediante o destacamento da Misión de Estabilización das Nacións Unidas en Haití (MINUSTAH). Tras un proceso electoral tutelado pola comunidade internacional en 2006, o Xefe do Estado, escolleito por sufraxio universal, é René Préval mentres que a Asemblea Nacional de Haití designou no 2009 a Jean-Max Bellerive como primeiro ministro.

A economía de Haití xerou no 2009 un PIB nominal de 6.908 millóns de dólares e unha renda per cápita de 772 dólares, sendo a máis pobre de todo o continente americano e unha das máis desfavorecidas do mundo. Segundo The World Factbook, o 80% da súa poboación vive na miseria e dous terzos da xente dependente do sector da agricultura e pesca, tradicionalmente organizado en pequenas explotacións de subsistencia. Houbo unha intensiva e descontrolada deforestación que minguou a superficie arborada de Haití do 60% en 1923 a menos do 2% en 2006. As devastadoras tormentas tropicais que sofre afectan ás escasas infraestruturas de comunicacións que ten, aumentando máis así a súa inestabilidade. O sector industrial máis relevante é o téxtil, que representa máis do 75% do volume de exportacións, principalmente para os Estados Unidos, e o 90% do PIB. Haití está incluído no programa do Fondo Monetario Internacional e do Banco Mundial como país en vías de desenvolvemento altamente endebedado (Highly-Indebted Poor Country, HIPC).

Historia

    Artigo principal: Historia de Haití.

A illa de Haití foi descuberta o 5 de decembro de 1492 por Cristovo Colón e fai parte das chamadas Antillas Maiores. Antes do descubrimento español, estaba habitada polas culturas arauacos, caribes e taínos; a súa poboación estimada entón era duns 300.000 habitantes.

En 1804, Jean Jacques Dessalines proclamou a independencia de Haití e erixiuse emperador. En 1822, as tropas haitianas invadiron a parte oriental da illa d'A Española (República Dominicana), que non recobrou a súa independencia ata 1844. A grande inestabilidade política do país serviu aos Estados Unidos como pretexto para invadilo e exercer así un control absoluto ata 1934.

Os sucesos seguintes reflectiron a pugna entre as autoridades mulatas e as masas populares afrodescendientes.

En 1957 foi elixido como Presidente de Haití François Duvalier, coñecido popularmente como Papa Doc, quen gobernou ditatorialmente coa axuda militar e financeira dos Estados Unidos, e ata en 1964 fíxose proclamar presidente vitalicio. O seu fillo Jean-Claude Duvalier (Baby Doc) sucedeuno en 1971. En xaneiro de 1986 unha insurrección popular obrigouno a se exiliar, e o exército tomou o poder e formou un Consello Nacional de Goberno, presidido polo xeneral Henri Namphy.

En xaneiro de 1988 foi presidente Leslie François Manigat, deposto en xullo do mesmo ano por Namphy. Derrocado á súa vez por Prosper Avril. Tras unha presidencia de provisional de Ertha Pascal Trouillot, deposta por un golpe de estado, foi presidente electo a partir de febreiro de 1991 Jean-Bertrand Aristide.

Jean Bertrand Aristide é tamén deposto por un golpe de estado no ano 2004. De aí rexurdiron violentos episodios que culminaron na ocupación de Haití por parte dos "Cascos Azuis" da ONU. No 2006, René Préval resulta electo presidente do país. A cronoloxía da historia haitiana é, pois, como segue:

  • 1492 : Descubrimento da illa por Cristovo Colón.
  • 1517 : Autorización de trata de negros escravos por Carlos V.
  • 1697 : Separación da illa entre Francia e España baixo o tratado de Tordesillas.
  • 1685 : Promulgación do Código Negro baixo Lois XIV.
  • 1790 : Asemblea Colonial polos colonos brancos.
  • 1791 : Revolta dos escravos.
  • 1793 : Liberación dos escravos de Saint-Domingue polos comisarios Sonthonax e Polverel.
  • 1794 : Abolición xeral da escravitude pola Convención.
  • 1801 : Promulgación dunha constitución baixo Toussaint Louverture.
  • 1802 : Pacto de Amizade con Inglaterra. Expedición de Leclerc.
  • 1804 : Independencia de Haití.
  • 1822 : Haití invade a parte leste da illa de Santo.
  • 1826 : Recoñecemento da independencia por Francia, contra unha indemnización de 150 millóns de francos-ouro.
  • 1844 : Haití perde o control sobre a parte leste. Independencia de República Dominicana.
  • 1915-34 : Ocupación militar estadounidense.
  • 1957 : Elección de François Duvalier.
  • 1971 : Jean-Claude Duvalier sucede ao seu pai o 22 de abril.
  • 1986 : Foro e exilio de Jean-Claude Duvalier (7 de febreiro do 1986).
  • 1988 : Leslie F. Manigat (7 de febreiro do 1988 - 20 de xuño do 1988) (candidato á elección presidencial de 2006).
  • 1988 : Henri Namphy (20 de xuño de 1988 - 18 de setembro de 1988).
  • 1988 : Prosper Avril (18 de setembro de 1988 - 10 de marzo de 1990).
  • 1990 : Ertha Pascal-Trouillot (18 de marzo de 1990 - 7 de febreiro de 1991).
  • 1990 : Elección de Aristide.
  • 1991 : Aristide é vítima dun golpe de estado. Tras tres anos de exilio volvería en 1994 para terminar o mandato.
  • 1996 : Elección de René Gacia Préval (7 de febreiro de 1996 - 7 de febreiro de 2001).
  • 2001 : Elección de Jean-Bertrand Aristide.
  • 2004 : Deposición e exilio forzado de Jean-Bertrand Aristide. Instauración do goberno interino.
  • 2004 : Alexandre Boniface (presidente provisional do 29 de febreiro ao 14 de maio do 2006).
  • 2006 : Elección de René Preval.
  • 2010 : En xaneiro un terremoto causa milleiros de mortos e de feridos, e cuantiosos danos materiais.

Goberno e política

Haití é unha república presidencialista cun presidente elixido popularmente e unha Asemblea Nacional. De todos os xeitos, algúns sosteñen que é manexado por un goberno autoritario na práctica.

A constitución foi introducida en 1987 e está baseada nas constitucións dos Estados Unidos e de Francia. Logo de ser suspendida por algúns anos, foi reinstaurada por completo en 1994.

Haití 
Palacio presidencial

O 29 de febreiro de 2004, un golpe de estado encuberto, promovido polos Estados Unidos culminou na renuncia do presidente Jean-Bertrand Aristide. No 2006 foi reelixido "democraticamente" o antigo aliado de Aristide, René Préval.

Organización político-administrativa

Haití 
Cap Haitien

Haití está dividido en 10 departamentos (subdivisións):

  • Artibonito
  • Centro
  • Grand'Anse
  • Nippes
  • Norte
  • Nordés
  • Noroeste
  • Oeste
  • Sur
  • Sueste

Xeografía

Haití 
Epicentro do terremoto de 2010.

Haití ocupa a terceira parte occidental da illa de A Española e inclúe algunhas illas e cayos pequenos próximos como Gronave e A Tartaruga. A superficie total alcanza os 27.750 km².

A parte de Haití correspondente á illa de A Española está constituída principalmente por montañas escarpadas con pequenas planicies e vales costeiros.

A cidade máis grande é a capital Porto Príncipe con 2 millóns de habitantes, seguido por Cabo Haitiano, con 600.000.

O clima de Haití é tropical. A estación máis chuviosa esténdese de abril a xuño e de outubro a novembro e con frecuencia, o país é azoutado por tormentas tropicais e ciclóns. O 18 de setembro de 2004, o furacán Jeanne alcanzou Haití. Unha semana despois, o balance non definitivo era de máis de 1160 persoas mortas e outras 1250 desaparecidas. Os efectos desta tormenta agravou as xa difíciles condicións de vida do país xa que deixou 170.000 persoas sen alimentos nin auga.

Economía

Haití é a economía menos desenvolvida para un país do hemisferio occidental. Indicadores sociais e económicos colocan a Haití en postos descendentes detrás doutros países en vías en desenvolvemento de baixos ingresos (particularmente no hemisferio) desde os anos 80. Haití está na posición 150 de 177 países no Índice de Desenvolvemento Humano da ONU.

Aproximadamente un 70% da poboación vive na pobreza. Cerca do 70% dos haitianos depende da agricultura, que consiste principalmente de agricultura de subsistencia a pequena escala e emprega preto das dúas terceiras partes da poboación economicamente activa. O país tivo moi poucos postos novos de traballo desde que o Presidente René Préval tomou posesión en febreiro de 2006, aínda que a economía informal está en crecemento. O fracaso no intento de lograr acordos con patrocinadores internacionais impediron que Haití obteña asistencia para un orzamento e programas de desenvolvemento.

Haití 
Evolución demográfica de Haití entre 1961 e 2003.

Demografía

No ano 2006, Haití tiña unha poboación de 8 300 000 habitantes. O 97.5% é negra e o restante 2.5% é branca (europeos ou descendentes). Aínda que Haití promedia preto de 270 persoas por quilómetro cadrado, a súa poboación está concentrada máis fortemente nas zonas urbanas, planicies costeiras e vales.

O francés é un dos dous idiomas oficiais, pero é falado por só o 10% da poboación. Case todos os haitianos falan Kreyòl (crioulo haitiano), o outro idioma oficial do país. O inglés é falado entre os mozos e no sector comercial. O español é falado principalmente na zonas limítrofes á República Dominicana.

O catolicismo romano é a relixión estatal, a cal é profesada pola maioría. Algúns se converteron ao protestantismo. Moitos haitianos practican tamén as tradicións vodú, sen ningún conflito coa súa fe cristiá.

A esperanza de vida é de 53 anos. A media de fillos por muller é de 4.94 (a taxa máis alta de América). Só o 53% da poboación esta alfabetizada. Calcúlase que o 5.6% da poboación esta infectada co virus de HIV (SIDA). A súa relixión é católica e protestantes.

Deportes

Haití  Haití nos Xogos Olímpicos

Festas

1º de xaneiro - Día da Independencia

Galería de imaxes

Notas

Véxase tamén

Ligazóns externas

Tags:

Haití HistoriaHaití Goberno e políticaHaití Organización político-administrativaHaití XeografíaHaití EconomíaHaití DemografíaHaití DeportesHaití FestasHaití Galería de imaxesHaití NotasHaití Véxase taménHaití2009A EspañolaCaribe (rexión)Crioulo haitianoEstados Unidos de AméricaIlla da VacaIllas CayemitesLa GonâveLingua francesaMar CaribeOcéano AtlánticoPorto PríncipeRepública Dominicana

🔥 Trending searches on Wiki Galego:

Erik o RoxoProvincia de HuescaKarlos ArguiñanoUnión AfricanaSoftware libreSantiago de CompostelaMaría do Socorro Ortega RomeroLlavianaQReino UnidoCreampieMichael JacksonMiguel PardezaPortugalAmievaAlfonso HermidaNavarraDistritos de PortugalA CoruñaRoedoresCastela e LeónAna RomaníHolocaustoSilicioEspañaGal GadotQandeel BalochDisolventes volátiles (inhalantes)Depósito de Metais Preciosos dos Estados UnidosPatronato de Protección da MullerDaniel de la TorreGallaeciaMiguel TelladoTom CruiseShinovaCuarzoLingua latinaLandeteHindemburg Melão Jr.CambreGastronomía de GaliciaMiñoLingua galegaHuelvaVox populiRubén Lois GonzálezProvincia de PontevedraFrancisco SampedroLista de nomes masculinos en galegoVilagarcía de ArousaIbiasMoucho comúnDistrito de Vila RealEpidauroDune (filme de 2021)TransistorAlfred HitchcockConcellos de GaliciaÁcido alxínicoNana MouschouriPonta DelgadaPoro nuclearLingua neerlandesaFátima IglesiasLingua inglesaTraxe galegoPablo Iglesias PosseMundial de Fútbol de 2010Áreas lingüísticas do galegoSpotifyChayanneMiguel HernándezSan Miguel de Presqueiras, ForcareiMontederramo1929🡆 More