Letonya

Latvijas Republika

Komara Letonyayê

Letonya


(Ala)	(Nîşan)

Sirûda netewî: Dievs, svētī Latviju

Zimanên fermî

Letonî

Paytext

Rîga

Sîstema siyasî

- Serokdewlet
- Serokwezîr

Egils Levits
Arturs Krišjānis Kariņš

Rûerd
- Giştî

64.589 km²

Gelhe
- Giştî
- Berbelavî

1.920.000 (2019) kes
36 kes/km²

Serxwebûn

18.11.1918

Dirav

Euro

Dem

UTC+2

Nîşana înternetê

.lv

Koda telefonê

+371

Letonya an jî Komara Letonyayê (fermî bi letonî Latvijas Republika, lîvonî Leţmō Vabāmō) welateke li Bakurê Ewropayê ye. Letonya ew yek ji welatên baltîk (Estonya, Letonya, Lîtvanya). Paytexta Letonyayê Rîga ye.

Dîrok

Letonyayê di 18ê çiriya paşîn 1918an de serxwebûna xwe îlan kir. Letonya di navbera salên 1940 û 1945an de ji aliyê Yekîtiya Sovyetê û Almanyaya Nazî ve hat dagirkirin. Piştî şer Letonya ket bin serweriya Sovyetê. Di 1991ê de Letonya serxwebûna xwe bi tevahî nû kir. Letonya di 2004an de bû endameke tam a Yekîtiya Ewropî.

Erdnîgarî

Firehiya xakên Letonyayê li derên herî fireh bakur başûrî de 210 km û rojava rojhelatî de jî 450 km e. Rûerda wê 64.589 km² ye û tixûbên wê bi temamî 1.370 km ye. Tixûbên Letonyayê bi çar welatan re hene: Estonya li bakurê (333 km), Rûsya li rojhilatê (332 km), Belarûs li başûrê rojhilat (161 km) û Lîtvanya‎ başûrê (544 km) wê dikevin. Ew bi Deryaya Baltîkî li rojavayê (498 km) dorpêçkirî ye. Cihê herî bilind ê Letonyayê Gaiziņkalns e, bilindahiya wî 312 metre ye. 54% ji axa Letonya daristan in û 29% ji axa wê kêrî çandiniyê tê.

Çemên mezin ên Letonyayê ev in: Daugava, Gauja, Venta û Lielupe. Gola wê ya herî mezin Rāznas e.

Herêmên Letonyayê

Letonya bi 10 bajarên dewletê (valsts pilsētas) û 33 herêm (novadi).

Gel

Li Letonya bi gelemperî zimanên letonî û rûsî tên axaftin. Letonî zimanê dewletê yê welêt e û zimanê lîvonî li hin deveran zimanek fermî ye.

Li Letonyeyê 62% letonî, 27% rûsî, 3% belarûsî, 2% ûkraynî û polandî dijîn.

Dînên Letonyayê

Derbarê ayîna gelê Letonyayê de 80% xiristiyan (2011: protestan 35%, katolîk 24%, ortodoks 19%) ne; 19% ateîst û agnostîk in.

Bajarên mezin (2020)

1. Rîga – 614.618
2. Daugavpils – 80.627
3. Liepāja – 67.964
4. Jelgava – 55.336
5. Jūrmala – 50.248
6. Ventspils – 33.372
7. Rēzekne – 26.839
8. Ogre – 22.978
9. Valmiera – 22.971
10. Jēkabpils – 21.629

11. Salaspils – 17.905
12. Tukums – 16.691
13. Cēsis – 14.815
14. Sigulda – 14.396
15. Olaine – 10.324
16. Kuldīga – 10.109
17. Bauska – 9.840
18. Saldus – 9.679
19. Talsi – 8.816
20. Dobele – 8.731

Werziş

Li Letonyayê werzişa herî giring hokeya ser cemedê û basketbol in. Futbol û tenîs jî giring in.

Wêne

Rīga
Daugavpils
Kolka
Çem Venta, Kuldīga
Saulkrasti
Keleha Turaidayê, Sigulda
Cēsis
Gola Dubkalnuyê, Ogre
Bendera Ventspilsê
Jūrmala

Çavkanî

Girêdanên derve

Li Wiki Commons medyayên di warê Letonya de hene.

Official tourism portal of Latvia

Ev gotara kurt şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?)

This article uses material from the Wikipedia Kurdî / كوردی article Letonya, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ger wekî din nehatibe diyarkirin, naverok di bin CC BY-SA 4.0 de berdest e. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Kurdî / كوردی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.